اقتصاد۲۴- بزرگترین دولت جهانی، شاهنشاهی هخامنشی، را بنیان نهاد و بر گستره‌ای پهناور از فرغانه و سند تا بسفر و غزه فرمان راند.
ایرانیان او را پدر می‌نامیدند، بابلیان او را برگزیده خدای بزرگ خود مردوک می‌دانستند؛ یهودیان وی را مسیح یهوه می‌خواندند و اعراب او را ذوالقرنین می‌شمردند. گزنفون شاگرد سقراط در کوروش‌نامه او را برترین شاه خواند.
شاه‌فیلسوف افلاطون در کتاب جمهور کسی نبود جز کوروش بزرگ!
تا پیش از دوران مدرن، نویسندگان مسلمان بار‌ها به نامش اشاره کرده بودند. ابوریحان بیرونی کوروش را همان کیخسرو می‌دانست. حمزه اصفهانی، حمدالله مستوفی و مسعودی با نام بردن از کوروش، او را با بهمن پسر اسفندیار یکی دیدند.
میر خواند، خواند میر و قزوینی نیز کوروش را سردار بهمن نامیدند.
جالب آنکه طبری از پیمبر نقل کرده که: «فاوحَی الیٰ مَلکْ مِن مُلوکِ فارسَ، یُقالُ لَه کورُس، و کانَ مومناً»: خداوند به یکی از پادشاهان ایران وحی کرد که کوروش نام داشت و او از مومنان بود (محمد بن جریر الطبری، جامع البیان عن تاویل القرآن، عبدالله الترکی، قاهره، دارهجر، ج. ۱۴، ۴۵۸).
رهانیدن یهودیانِ اسیر در بابل و یاری به آنان برای بازسازی معبد هیکل باعث شد تا پیامبران یهود، از اشعیا و عزرا تا ارمیا و دانیال، او را به نیکی بستایند. در تورات بیش از ۲۳ بار با احترام زیاد از کوروش یاد شده و لقب عبری ماشیاح (مسیح یا منجی) را تنها برای او بکار برده شده است.
توماس_جفرسون و جان آدامز، از پدران بنیانگذار آمریکا، نیز مدارا را و رواداری مذهبی او را سرلوحه خود برای تاسیس نظامی دموکرات و سکولار قرار دادند. جای شگفتی نیست که چهره کوروش بزرگ، در کنار سلیمان نبی، به عنوان فرمانروایان آرمانی زیر گنبد دادگاه عالی نیویورک آمریکا نقش بسته است.
کوروش که نماد ناسیونالیسم تبلیغی در دوران شاه شده بود، از سوی انقلابیون مورد هجمه قرار گرفت. در سال‌های اخیر نیز تجزیه‌طلبان از یکسو، کوروش را خیالی خوانده و از سوی دیگر، کُشندهِ خیالی وی را از خود می‌دانند! امروزه، کوروش آماج دشمنی از سوی امت گرایان و تجزیه‌طلبان گشته است.
بیشتر بخوانیدهفتم آبان روز کورش بنیان گذار شاهنشاهی هخامنشیان + عکس
آوازه‌اش، اما فراتر بود. اسکندر مقدونی نوشته‌ای بر آرامگاهش دید: «ای رهگذر! هر که هستی و از هر کجا که آیی، می‌دانم بر این مکان گذر خواهی کرد. من کوروش هستم که شاهنشاهی بزرگی برای ایرانیان به ارمغان آوردم. بر اندک خاکی که مرا در برگرفته رشک مبر!» پس دستور به توقف غارت آن را داد.
آیسخولیوس، نمایشنامه‌نویس یونان باستان، درست گفته بود: «کورش، قهرمانِ بختیار، چون به قدرت رسید میان اقوامِ برادر صلح برقرار کرد. آسمان با کوروش سَرِ کین نداشت، چون خردمند بود.»
۲۵۷۳ سال پیش کوروش مُرد و در پاسارگاد بخاک سپرده شد، ولی کوروش در میان ایرانیان و جهانیان هنوز زنده است!