اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: کامودیتی (Commodities) کالاهایی است می‌توان آنها را با کامودیتی‌های هم‌نوع خود مبادله کرد. این کامودیتی معمولاً مواد خام یا محصولات اولیه‌ای هستند که برای تولید کامودیتی دیگر یا به‌طور مستقیم مصرف می‌شوند.
کامودیتی چیست؟
کامودیتی‌ها (کالاهای اساسی) موادی هستند که به طور گسترده در اقتصادهای مختلف به عنوان مواد اولیه برای تولید کالاها و خدمات استفاده می‌شوند و از نظر مشخصات فنی و کیفیت یکسان یا بسیار مشابه هستند. این کالاها شامل گروه‌های اصلی مانند فلزات (طلا، نقره، مس)، محصولات انرژی (نفت خام، گاز طبیعی)، محصولات کشاورزی (گندم، قهوه، ذرت)، و برخی دیگر از مواد اولیه می‌شوند. ارزش این کالاها بر اساس عرضه و تقاضا در بازار جهانی تعیین می‌شود، و تغییرات اقتصادی و سیاسی تأثیر قابل توجهی بر قیمت آنها دارد. برای مثال، تغییرات در تولید و مصرف جهانی، شرایط آب و هوایی، و تنش‌های ژئوپلیتیکی می‌توانند به نوسانات شدید قیمتی در بازار کامودیتی‌ها منجر شوند.
بازارهای کامودیتی‌ها به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد جهانی به حساب می‌آیند و از دو دسته بازار فیزیکی و بازار آتی تشکیل شده‌اند. در بازار فیزیکی، کالاها به صورت واقعی و برای مصرف فعلی خرید و فروش می‌شوند، در حالی که در بازار آتی، سرمایه‌گذاران از طریق قراردادهایی برای تحویل کالا در تاریخ‌های آینده به معامله می‌پردازند. این بازارها فرصت‌های سودآوری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند، اما به دلیل نوسانات بالا، ریسک‌هایی نیز به همراه دارند. بسیاری از کشورها و شرکت‌ها با استفاده از قراردادهای آتی سعی در کاهش ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمت دارند. به عنوان مثال، شرکت‌های هواپیمایی قراردادهای آتی نفت خریداری می‌کنند تا از افزایش ناگهانی قیمت سوخت جلوگیری کنند و هزینه‌های عملیاتی خود را مدیریت کنند.
انواع کامودیتی
انواع کامودیتی به‌طور کلی به چند گروه اصلی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
کامودیتی سخت
این دسته شامل نفت خام، گاز طبیعی، روغن گرمایشی و بنزین است. کامودییی انرژی برای تأمین نیازهای صنعتی، حمل‌ونقل و خانگی ضروری هستند.
فلزات اساسی
فلزات گرانبهایی مانند طلا، نقره و پلاتین و همچنین فلزات صنعتی مانند مس، آلومینیوم و فولاد در این دسته قرار می‌گیرند. فلزات در صنایع مختلفی مانند ساخت‌وساز، الکترونیک و تولید استفاده می‌شوند.
کامودیتی نرم
کامودیتی کشاورزی شامل کالاهایی مانند ذرت، گندم، غلات است. این کامودیتی برای صنایع غذایی و تولیدات کشاورزی اهمیت بالایی دارند.
سهام کامودیتی محور
کامودیتیCommodity، مواد خام و مواد اولیه صنایع است. به سهم‌هایی که در صنعت، از این مواد اولیه و خام استفاده می‌شود. خرید و فروش این سهام در بازار بورس انجام می‌شود.
این سهم‌ها به دلیل کاربردهای وسیعی که دارند، معمولاً مورد توجه بازار بورس قرار می‌گیرند و معاملات آنها بیشتر رصد می‌شود.
لیست بهترین سهام
فملی: فملی نماد صنایع مس ایران که یکی از پرتقاضاترین سهم‌های کامودیتی در بازار بورس ایران به شمار می‌رود و لازم به ذکر است که نوسانات قیمت مس جهانی و معاملات مس، عامل مهم بر روند این سهم محسوب می‌شود.
فولاد: نماد فولاد مبارکه است که از کالاهای موثر در بازار سرمایه است و قیمت‌های جهانی فولاد، تأثیر زیادی بر قیمت و تحلیل نماد آن دارد.
کروی: قیمت جهانی قلع و روی بر نماد کروی که نماد شرکت توسعه معادن روی ایران است، اثرگذار خواهد بود.
کگل: کگل نماد صنعتی و معدنی گل گهر است که اغلب جزو سهم‌های پرسود در بازار سرمایه است و بر شاخص کلی بازار بورس تهران نیز اثر زیادی دارد.
فایرا: فایرا نماد شرکت آلومینیوم ایران است که در دسته بندی کامودیتی‌ها مربوط به دسته کالاهای گروه فلزات اساسی است و قیمت مواد آلومینیومی روی آن تأثیر دارد.
قیمت‌گذاری کامودیتی چگونه است؟
قیمت کامودیتی بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و شرایط آینده بازار نیز در آن تأثیرگذار است. اندازه قراردادهای آن بسته به نوع کالا متفاوت است. به‌عنوان مثال نفت در قراردادهای ۱۰۰۰ بشکه‌ای در بازار جهانی معامله می‌شود.
برخی از قیمت‌های کالا تحت تأثیر تقاضای فصلی هستند؛ مانند قیمت نفت که در تابستان افزایش می‌یابد. حوادث زیست‌محیطی مانند طوفان و خشکسالی نیز با اختلال در تولید کالا می‌توانند قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.
ضمناً افزایش قیمت جهانی کالاها از جمله مس، می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند قیمتی و افزایش تقاضا در شرکت ملی مس ایران در معاملات بورس بگذارد. عرضه و تقاضا در بازار کامودیتی بسیار تأثیرگذار است و معاملات آنها بر بستر رقابت صورت می‌گیرد.
تاثیر کامودیتی‌ها بر شرکت‌های بورسی
قیمت کامودیتی‌ها بر شاخص بورس شرکت‌های بورسی نیز تاثیرگذار است. چنانکه معاملات آنها در بورس کالا، عامل مؤثری در روند رشد و یا نزول قیمتی شرکت‌های بورسی است.
کامودیتی‌ها معمولاً به دلیل مزیت صادراتی آن اهمیت زیادی دارند. در بازار بورس کالا هرچقدر میزان تولید و صادرات کامودیتی‌ها بیشتر باشد، بازار بورس از پویایی، ثبات و تحرک بیشتری برخوردار خواهد بود. در واقع بورس متاثر از قیمت کامودیتی‌ها است. ضمناً رقابت قیمتی که در کالاهای کامودیتی در بورس کالا مشاهده می‌شود، می‌تواند اثر روانی زیادی بر بازار بورس اوراق بهادار داشته باشد. ضمناً تاثیر کامودیتی‌ها بر بازار بورس بهادار بسیار چشمگیر است. کامودیتی‌ها اثرات چشمگیر بر این بازار دارند. اثرات روانی نوسانات کامودیتی‌ها می‌تواند تغییرات زیادی بر نقشه بورس ایجاد کند.
کلام پایانی
تاریخچه بازارهای کالا معاملات کامودیتی دارای تاریخچه‌ای طولانی است که به هزاران سال پیش برمی‌گردد. این بازار از بازارهای دیگر مانند سهام و ارز پیشی گرفته است. بسیاری از تمدن‌ها با ایجاد سیستم‌های گسترده مبادله کالا به قدرت و موفقیت دست یافته‌اند.
بازارهای مدرن کالا به‌مراتب پیچیده‌تر از منشأ اولیه خود شده‌اند و به لطف صرافی‌های دیجیتال، مشتقات و قراردادهای آتی تکامل یافته‌اند.