اقتصاد۲۴- بازار سهام ایران این روز‌ها از سویی چشم انتظار پاسخ تهران به تل آویو است و از سوی دیگر منتظر مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکاست. روند نزولی شاخص کل بورس ایران تا آنجایی پیش رفته که برخی به طعنه می‌گویند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بورس ایران بیش از بورس نیویورک روز‌های پرتنشی را تجربه می‌کند.
شاهین شایان‌آرانی، تحلیلگر بازار سهام درباره وضعیت بورس آمریکا در روز‌های منتهی به انتخابات این کشور، به اقتصاد ۲۴ گفت: «کسانی که چنین حرف‌هایی را می‌زنند با بازار‌های بین‌الملل آشنا نیستند. من همین هفته گذشته خارج از کشور بودم و باید بگویم که به این شکل هم نیست. تاثیر دارد، ولی نه به آن شکلی که دوستان می‌گویند.»
این کارشناس بورس در ادامه تصریح کرد: «بازار سرمایه کشور ما به شدت تحت تاثیر زیرساخت و فعل و انفعالات رسمی کشور قرار دارد؛ بدین معنا که هر فعل و انفعالی در قالب ایجاد درآمد، هزینه، سود و... حتما روی این بازار تاثیر می‌گذارد. دیگر عامل تاثیرگذار نیز خبر، اطلاعات و پیش بینی‌هاست که همه اینها انتظارات آتی تلقی می‌شوند. این انتظارات آتی روی قیمت‌های کنونی هم تاثیر می‌گذارد؛ یعنی اگر شرکتی عملکردش خوب و سوددهی‌اش عالی باشد، ولی خبر یا انتظارات آتی نسبت به عملیات این شرکت منفی باشد، قیمتش تحت تاثیر پارامتر دوم که خبر، اطلاعات و پیش‌بینی‌های آتی است، قرار می‌گیرد و مقداری قیمتش سقوط می‌کند.»
وی افزود: «بنابراین من دو عامل را برای بازار سرمایه و به طور کلی هر نوع فعالیت اقتصادی می‌بینم؛ یکی عوامل ساختاری و زیربنایی است که در بورس ما این عامل بسیار اهمیت دارد و دیگری انتظاراتی است که نسبت به عملکرد و آینده این شرکت‌ها وجود دارد. در حال حاضر وضعیت اقتصادی کشور ما دچار چالش‌های جدی است. در واقع پارامتر اول به شدت تحت تاثیر بار منفی است.»
شایان آرانی ضمن بیان اینکه تورم بالا و نرخ ارز بالا روی سوددهی و عملکرد شرکت‌ها اثر مثبتی نمی‌گذارد، ادامه داد: «دولت هم به دلیل کسری بودجه و مشکلاتی که دارد برای این شرکت‌ها مالیات تعیین می‌کند که این امر هم عملکرد و سوددهی آنها را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. در شرایط فعلی نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی از رونق اقتصادی متصور بود. همچنین غبار سیاهی هم بر خبر، اطلاعات و پیش بینی‌های عادی چیره شده است که طبیعتا مساله تنش‌ها و درگیری‌های بین‌المللی هم تاثیرات منفی تری را ایجاب می‌کند.»
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: «زمانی که محور زیربنای اقتصادی، ثبات فرایند خلق ارزش اقتصادی و درآمد‌ها منفی باشد، دورنما‌ها و پیش‌بینی‌ها در حوزه اقتصاد بار منفی دارد. مجموع چنین عواملی منجر به این می‌شود که سهام در بورس دچار چالش جدی شود و قیمت‌ها به شدت تحت تاثیر یک فشار منفی قرار گیرد. دولت هم به صورت‌های مختلف سعی کرده است که از طریق خود سازمان بورس، برنامه چهار محوری اعلام شده و حتی نهاد‌های وابسته به دولت، به نوعی تلاش دارند تا تقاضا برای سهام را تحریک کنند، ولی مشکل جای دیگری است.»
تعجب نمی‌کنم که بورس یک درصد منفی است
وی درباره این مشکلات ریشه‌ای، بیان کرد: «مشکل این است که ما یک اقتصادی داریم که به شدت دچار کسری بودجه است، دورنمای اقتصادی نسبت به آن مثبت نیست و دورنما‌های آتی هم به شدت تحت تاثیر جو منفی سیاسی است که تنش‌های بین‌المللی نیز این مساله را به شدت تحریک کرده است. تمام این عوامل را که کنار هم می‌گذاریم، به شخصه از این تعجب نمی‌کنم که بورس یک درصد منفی است. به باور من حتی بیشتر از این هم می‌تواند منفی باشد.»
شایان‌آرانی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا اقتصاد ما برای افزایش ارزش این شرکت‌ها جایی دارد؟ گفت: «قطعا! به شرطی اینکه ما دولتی داشته باشیم که کسری بودجه نداشته باشد، توسعه را رونق دهد و تورم را کاهش دهد، ارز را مهار و تنش‌های بین‌المللی را مدیریت کند. بورس و قیمت‌ها در این بازار به شدت رشد می‌کند چراکه پتانسیلش بسیار بالاست، ولی متاسفانه به دلایلی که پیشتر اشاره کردم این پتانسیل به هیچ عنوان دیده نشده و حتی مقدار زیادی هم به سمت فشار‌های منفی بیش از حد حرکت کرده است. این است که من توجه زیادی به این یک درصد بالا و نیم درصد پایین نمی‌کنم چراکه نگرانی زمانی معنا دارد که اقتصاد در یک روال عادی در حال حرکت باشد. به بیانی ساده‌تر اگر بورس لندن یک درصد منفی یا مثبت شود، حتما اتفاقی رخ داده است چراکه اقتصادی است که از یک ثبات نسبی برخوردار است و روال عادی در جریان است.»
این تحلیلگر بازار سهام ادامه داد: «اقتصاد ما دچار تلاطم و بحران‌های شدید است و در چنین فضایی بالا و پایین شدن نیم درصد و یک درصد به نظرم مسئله قابل مطرحی نیست، مگر اینکه در یک دوره مثلا دو سه هفته‌ای هر روز نیم درصد، یک درصد افت می‌کند که در این صورت بله، یک جریانی را نشان می‌دهد که باید به آن توجه کرد.»
تاثیر انتخابات آمریکا بر بورس ایران
شایان‌آرانی درباره اثر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر بورس ایران نیز به اقتصاد۲۴ گفت: «اینکه ترامپ یا خانم هریس بر سر کار بیاید فرقی به حال کشور ما ندارد، چراکه در آمریکا سیاست‌های کلانشان در سطح بین الملل را اتاق‌های فکرشان می‌بندند و رئیس جمهور در آنجا بیشتر سخنگوی آن سیاست‌ها است، ولی سبک‌های اجرایی‌شان طبیعتا متفاوت خواهد بود.»
وی درخصوص اینکه آیا تفاوت سبک روسای جمهوری آمریکا روی قیمت و شاخص‌های بورس تاثیرگذار است؟ عنوان کرد: «به نظرم اگر هم تاثیرگذار باشد بیشتر روی کسانیست که دینامیزم قضیه را به خوبی متوجه نیستند و تحت تاثیر جو قرار می‌گیرند.»
بیشتر بخوانید: چرا بورس از روند صعودی خود باز ماند؟
این تحلیلگر بازار سرمایه در مقایسه وضعیت بازار بورس آمریکا و ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، مطرح کرد: «من بیش از چهل است که به آمریکا رفت و آمد می‌کنم، اقتصاد آمریکا اصولا دستخوش و تحت تاثیر عوامل ساختاری و زیربنایی است، یعنی آن فعل و انفعالات ساختاری و زیربنایی در اقتصاد است که باعث می‌شود بورس خود را نشان دهد. به بیانی دیگر اگر تورم بالا رود یا مثلا دولت کسری بودجه پیدا کند، روی بورس تاثیر می‌گذارد. در حال حاضر وضع اقتصاد آمریکا به طور نسبی بد نیست؛ تورمش نسبت به گذشته مقداری بالاتر است، ولی مهار شده است، کسری بودجه هم به آن صورت ندارد، ضمن اینکه سیاست‌های آمریکا هم همیشه نشات گرفته از نیاز‌های اقتصادی است، بدین معنا که تصمیماتی که سیاستمدارانشان می‌گیرند، برای افزایش یا ایجاد منفعت اقتصادی برای کل کشور وسیاست نشات گرفته از اقتصادشان است. اما در کشور ما به نظر می‌آید که این روند تصمیم‌گیری برعکس است و اقتصاد از سیاست نشات می‌گیرد.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر مسئولان سیاسی در آمریکا و این دو حزب در یک سردرگمی نسبی قرار دارند. من در این ۴۰ سال گذشته هیچ وقت فضای سیاسی آمریکا را تا این حد در سردرگمی ندیده بودم. از یک سو مسئولین حزب جمهوری‌خواه یک جور فکر می‌کنند و دموکرات‌ها هم جور دیگر و از سوی دیگر افرادی هم که به عنوان کاندید انتخاب شدند، افرادی نیستند که جامعه سیاسی آمریکا، به خصوص نخبگان سیاسیشان، آنها را به عنوان افراد با کیفیت و در حد و اندازه لازم ارزیابی کنند. از این رو جامعه آمریکا از لحاظ سیاسی در سردرگمی قرار گرفته است. به همین دلیل هم نمی‌توان مشخص کرد که کدام یک از دو نامزد پیروز انتخابات می‌شود. مشخص نیست که این احساس و هیجان‌های لحظه‌ای می‌تواند تاثیر گذار باشد یا خیر.»
به گزارش اقتصاد ۲۴، شایان‌آرانی تاکید کرد: «در مجموع هرکدام از این دو نامزد به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود، به باورم بر سیاست‌های کلان بین‌المللی‌شان تاثیر آنچنانی نخواهد گذاشت و تنها سبک‌ها تغییر می‌کند. اگر ترامپ پیروز شود، طبیعتا او شخصی است که اهل چانه‌زنی است و اگر هریس نیز پیروز شود که همان روند سیاست‌های قبلی آقای بایدن تداوم پیدا می‌کند. اما در پاسخ به اینکه روی بازار سرمایه کشور ما اثرگذار خواهد بود یا خیر، باید پاسخ دهم که نحوه مدیریت سیاست بین‌المللی ماست که تاثیر اصلی را ایجاد می‌کند.»
این تحلیلگر بازار سرمایه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه واکنش‌های مردم ایران در بازار نسبت به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چگونه خواهد بود؟ گفت: «مردم به طور کلی عکس‌العمل‌هایشان نه فقط نسبت به سیاست‌های آمریکا بلکه نسبت به همه چیز در بسیاری از مواقع هیجانی است. در واقع رفتار‌های هیجانی را من به عنوان یک کارشناس و تحلیلگر درک می‌کنم، ولی آنها را به عنوان یک فرصت یا تهدید مقطعی ارزیابی می‌کنم. درباره نرخ ارز هم این روند صدق می‌کند. مردم با هیجان خود اثر می‌گذارند و این اثرات به باور من مقطعی است و تغییرات زیربنایی نیست. اما در پاسخ به پرسش شما که مردم تحت تاثیر این جو قرار می‌گیرند و دست به اقداماتی می‌زنند، باید پاسخ دهم که قطعا بله، ولی تاثیر پایدار ندارد.»
شایان‌آرانی، تاثیرات پایدار در بازار سهام ایران را اینگونه برشمرد: «آنچه در بورس ما تاثیر پایدار دارد، رفتار‌های زیربنایی ساختاری است، مانند تورم مزمن و نرخ ارز بالاست که همه روی قیمت‌ها اثر معکوس و منفی می‌گذارد. وگرنه در مقطعی یک خبری در بازار می‌آید و همه هیجانی می‌شوند و می‌خرند یا می‌فروشند. یا مسئول بورس مصاحبه‌ای می‌کند و مردم هم روی حساب آن اقدام می‌کنند. من به این واکنش‌های هیجانی چندان توجهی نمی‌کنم؛ شاید به این دلیل که در گذشته مدیر عامل شرکت‌های سرمایه گذاری بودم و همیشه بر اساس ساختار‌های زیربنایی اصلی تصمیم‌گیری می‌کردم. این پدیده‌های مقطعی هم برای خرید و فروش‌های مقطعی کمک می‌کند.»