اقتصاد۲۴- بازار سرمایه در دومین روز معاملاتی هفته بیش از ۱۰هزار واحد در شاخصکل و حدود ۵هزار واحد در شاخص هموزن رشد بهثبت رساند.
یکی از سوالاتی که درمیان سرمایهگذاران وجود دارد، این است که بازار سهام تا چه میزان میتواند اثر توافق را در قیمتهای خود لحاظ کند و در صورتیکه مذاکرات به نتیجه مثبت برسد، آیا رشد بازار سهام متوقف میشود یا همچنان ادامه مییابد؟ کارشناسان به سناریوهای مطلوب در دوران مذاکرات و پسا مذاکرات پرداختند.
مطلوبترین سناریو در دوران پسامذاکرات
علی عباسیان، کارشناس بازار سرمایه گفت: در دوران توافق برجام، نخستین نکتهای که جلبتوجه میکرد، وضعیت نه چندان مساعد بازار سهام بود. در نگاه نخست، این وضعیت ممکن است نشانهای از عدمتاثیر رفع تحریمها بر بازار سرمایه تلقی شود، اما بررسی دقیقتر و تحلیلی عمیقتر نشان میدهد؛ سایر عوامل اقتصادی و سیاسی اثرات ناشی از رفع تحریمها را پیش از موعد در بازار سرمایه منعکس کردهبودند. در سالهای ۱۳۹۱ و ۱۳۹۸، بازار سرمایه شاهد رشدی قابلتوجه بود که در ادامه با افت شدید شاخصکل و ورود به دوره رکود مواجه شد. این بازههای زمانی هم زمان با دو رویداد مهم سیاست خارجی کشور بودند: نخست، تحریم بانکمرکزی ایران در سال۱۳۹۱ و دوم، خروج ایالاتمتحده آمریکا از توافق هستهای (برجام) توسط دونالد ترامپ در سال۱۳۹۷. پرسشی که مطرح میشود این است که چنین رویدادهایی چگونه بر بازار سرمایه کشور اثرگذار بودهاند؟
بیشتر بخوانید:ابهامات معاملاتی بورس ادامهدار خواهد بود؟
زمانیکه ریسک سرمایهگذاری در بخش واقعی اقتصاد افزایش مییابد، تمایل فعالان اقتصادی برای سرمایهگذاری در این بخش کاهش پیدا میکند، در نتیجه نقدینگی به سمت بازارهای مالی از جمله بازار سرمایه، بازار ارز، طلا و مسکن سوق پیدا میکند. این پدیده در ادبیات اقتصادی با عنوان «مالیشدن اقتصاد» شناخته میشود؛ به این معنا که انگیزه سرمایهگذاری در بخش مالی به مراتب بیشتر از بخش واقعی اقتصاد میشود. در سالهای ۱۳۹۱ و ۱۳۹۷، به دلیل اعمال تحریمها و افزایش ریسک فروش و تسویهحساب شرکتهای صادرات محور، جریان نقدینگی بهصورت گسترده به سمت بازار سرمایه حرکت کرد.
از آنجا که نرخ بهره بانکی در این دورهها پایین بود، جذابیت بازار سرمایه بیش از شبکه بانکی شد و منجر به ورود حجم عظیمی از سرمایه به بورس شد. این ورود سرمایه، رشد چشمگیر شاخصکل بورس را بهدنبال داشت، اما این رشد بیشتر بر پایه هیجان و انتظارات تورمی بود، نه افزایش واقعی سودآوری شرکتها، در نتیجه پس از مدتی با ترکیدن حباب قیمتی، بازار وارد رکود شد. در آن زمان، به دلیل پیش خورشدن اثرات مثبت توافق برجام در رشد پیشین بازار، در زمان تحقق برجام رشد جدید و قابلتوجهی در بازار سرمایه مشاهده نشد. بهعبارت دیگر، بازار سرمایه پیش از وقوع رویداد، تاثیرات مثبت آن را در قیمتها لحاظ کردهبود. اما وضعیت فعلی متفاوت از مقطع زمانی اجرای برجام است. بازار سرمایه در حالحاضر نسبت به بازارهای موازی نظیر ارز، طلا و مسکن عقب ماندهاست.
با کاهش احتمالی ریسک درگیری نظامی و افزایش احتمال توافق، میتوان انتظار داشت که این عوامل در مجموع بر بازار تاثیرگذار باشند. هرچند نمیتوان بهصورت قطعی مشخص کرد که کدام عامل سهم بیشتری دارد، اما انتظار میرود در صورت دستیابی به توافق و عقد قراردادهای جدید، شرکتهای صادرات محور رشد تدریجی، اما پایدار را تجربه کنند. چنین رشدی که بر پایه بهبود واقعی سودآوری شرکتها شکل میگیرد، از جنس رشدهای بادوام است و برخلاف رشدهای هیجانی، وارد حباب قیمتی نمیشود. این سناریو مطلوبترین حالت برای رونق بازار سرمایه به شمار میرود. در مقابل، اگر رشد بازار صرفا ناشی از تبلیغات، جو روانی یا تصمیمات هیجانی باشد، احتمال ورود مجدد بازار به چرخههای حباب مثبت و منفی افزایش خواهد یافت؛ امری که تجربه آن در سالهای گذشته نیز مشاهده شدهاست.