اقتصاد۲۴- آلودگی هوا، حالا نه یک پدیده فقط آزاردهنده و نفس تنگ کن، بلکه به رخدادی سبب ساز در مرگ ومیرهای چند ده هزاری در کشور تبدیل شده است.
علاوه بر این، خسارتهای سهمگین آلودگی هوا اعداد و ارقامی هولناک را روی دست کشور میگذارد.
در این باره، مرکز پژوهشهای مجلس به تازگی در گزارشی مینویسد: «طبق ارزیابی وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲ برای ۵۷ شهر با مجموع جمعیت تقریبی ۴۸ میلیون نفر، تعداد ۳۰۶۹۲ مرگ زودرس منتسب به آلودگی هوا برآورد شده است.» البته این رقم در برخی دیگر از آمارها تا ۵۰ هزار نفر نیز گزارش شده است، همان طور که وزیر بهداشت، شخصا اعلام کرده که هزینه انسانی آلودگی هوا در کشور سالانه با جان باختن ۵۰ هزار نفر رقم میخورد.
این خسارت وحشتناک اقتصادی
اما روی دیگر سکه آلودگی هوا، خسارتهای ناشی از این رویداد زیست محیطی است که بدون شک، انسانها مهمترین عامل آن هستند. در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس حجم این خسارت هولناک بررسی شده است: در ارزیابی وزارت بهداشت خسارت مرتبط ۱۲ میلیارد دلار پیش بینی شده که در برخی مطالعات دیگر با لحاظ هزینههای بیماریها تا ۲۳ میلیارد دلار (۵ درصد تولید ناخالص داخلی) نیز تخمین زده شده است.
جدا از اعداد و ارقام، آلودگی هوا به طور مستقیم بر بهره وری اقتصادی، کیفیت زندگی و محیط زیست تأثیرگذار است. کاهش بهره وری نیروی کار، تعطیلی فعالیتهای اقتصادی، تجاری، آموزشی، خدماتی و خسارت به زیرساختها و کاهش گردشگری تنها بخشی از هزینههای اقتصادی ناشی از آلودگی هوا هستند. از سوی دیگر، آلودگی هوا به کیفیت زندگی مردم آسیب میزند، نابرابریهای اجتماعی را تشدید میکند و تغییراتی در الگوی مهاجرت و نگرش مردم ایجاد خواهد کرد. همچنین، آلودگی هوا به اکوسیستمها آسیب میرساند، تنوع زیستی را کاهش میدهد و موجب اختلالات در حیات وحش میشود.
از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۶۴ مرگ از آلودگی هوا
مطابق مطالعات ذکر شده در این گزارش، به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال ۱۴۰۲ در شهرهای منتخب کشور به طور میانگین مرگ ۶۴ نفر منتسب به آلودگی هواست. در شهر تهران نیز به طور میانگین به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در این سال، مرگ ۷۰ نفر منتسب به مواجهه طولانی مدت با این پدیده است. بالاترین و پایینترین تعداد مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در همین سال با ۱۴۱ مرگ به یک شهر در یکی از استانهای شرقی مرتبط و شهرهای شاهرود و سنندج با ۳۰ مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارای کمترین تعداد مرگهای مرتبط است؛ و این خسارات جبران ناپذیر
در کنار آن چه از مرگ ومیرهای مرتبط و خسارات اقتصادی یاد شد، موارد متعدد دیگری از خسارت نیز به طور غیرمستقیم گریبانگیر شهروندان است. کاهش بهره وری نیروی انسانی، تعطیلی ادارات و مشاغل، خسارات وارد شده به بخش کشاورزی و صنعت، خسارات وارد شده به زیرساختها و کاهش گردشگری در شمار پیامدهای اقتصادی آلودگی هوا محسوب میشود.
بیشتر بخوانید:جولان هوای بسیار ناسالم در این مناطق ایران
همچنین در بخش پیامدهای اجتماعی و فرهنگی، طبق بررسیهای گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، میتوان به این موارد اشاره کرد:
کاهش کیفیت زندگی
تشدید نابرابریهای اجتماعی و بهداشتی
تغییر در الگوی مهاجرت
کاهش عملکرد تحصیلی
افزایش غیبت از مدرسه
کاهش فعالیتهای خارج از کلاس
کاهش کیفیت آموزش
لگدهای زیست محیطی آلودگی هوا
ابعاد آلودگی هوای ناشی از کارخانجات، خودروها و گردوغبار، آن قدر وسیع است که روایت هر یک، همچون لگدی به پهلوی زیست انسانی است. پژوهشگران درگزارش مرکز پژوهشها به این موارد از پیامدهای زیست محیطی اشاره کردهاند: باران اسیدی و تخریب اکوسیستم، آلودگی خاک و گیاهان و تأثیرات بر حیات وحش نیز بخشی از تبعات ویرانگر آلودگی هواست که اکنون گریبان کشورمان را گرفته است.
قانون هست، نیست.
اما چرا با وجود قانون هوای پاک، مصوب سال ۱۳۹۶کشور همچنان با تبعات گسترده و تخریبگر آلودگی هوا دست و پنجه نرم میکند؟ همه پاسخی که برای این پرسش میتوان ارائه کرد، در همین یک جمله علیرضا عباسی نماینده مجلس است که «آلودگی هوا در سالهای اخیر مشکلات زیادی برای کشور به وجود آورده است. علت بروز این مشکلات بهدلیل آلودگی هوا نشاندهندهعدم اجرای مؤثر قوانین و مقررات در این زمینه است. بهویژه، ماده ۲۴ قانون هوای پاک که وظایف دستگاههای مختلف را مشخص کرده، باید بهطور جدی پیگیری شود.»
آلودگی هوا، سازمان محیط زیست را زیر تیغ مجلس برد
روزهای قبل، نمایندگان مجلس طرح کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مبنی بر تحقیق و تفحص از سازمان محیط زیست در مقابله با پدیده گرد و غبار از سال ۱۳۹۵ تاکنون را با اکثریت آرا تصویب کردند. در محورهای دوازدهگانه این تحقیق و تفحص به ابعاد کم کاریهای این سازمان و البته دستگاههای مرتبط با آلودگی هوا تصریح شده است.
در این باره، سید محمد مولوی نماینده مردم آبادان گفته است: اگر درگیر ناترازی هستیم از این جهت است که به ابرچالشها توجه نکردیم یکی از موضوعات که ابرچالش خاورمیانه و کشور ماست موضوع محیط زیست است و باید بدانیم که سالیانه ۲ میلیارد تن ذرات در جهان پراکنده میشود و ۱۵۰ کشور را درگیر میکند از جمله یک پنجم کشور ما را تحت تاثیر قرار میدهد.
نماینده مردم آبادان اضافه کرد: کشور ما روی کمربند گرد و غبار قرار گرفته است و در شرایط فعلی هم چندین استان بر اثر پدیده گرد و غبار تعطیل و جمعیتی بالغ بر ۲۱ میلیون نفر در کشور درگیر گرد و غبار هستند این یک بحران است و تنفس مردم را با دشواری مواجه کرده است. سران قوا باید به این موضوع توجه کنند.