اقتصاد۲۴- جنگ ایران Ùˆ اسرائیل به روز چهارم رسید Ùˆ علاوه بر خاورمیانه، سبب شده Ú©Ù‡ نبض جهان نیز با ریتم تنش بزند Ùˆ اقلیم اقتصاد زیر سایه ابهام Ù†Ùس بکشد. بازار‌های مالی بیش از پیش آینه‌ای تمام‌نما از سرشت ناپایدار هستند. آنجا Ú©Ù‡ پیچیدگی ژئوپلیتیک، ساده‌ترین معادلات اقتصادی را نیز بر هم می‌زند Ùˆ لرزه جنگ، ستون‌های براÙراشته ثبات را به چالش می‌کشد، در میانه این آشÙتگی ساختارمند، Ú©Ù‡ Ùرار سرمایه به غریزه بقا می‌ماند Ùˆ کنترل نقدینگی به هنر بندبازی بر لبه تیغ، درک مکانیسم‌های پنهان Ùˆ آشکار اقتصاد، نه تنها یک ضرورت آکادمیک، Ú©Ù‡ Ùریضه‌ای ملی است.
برای رمزگشایی از این معمای متغیر Ùˆ ترسیم نقش راهی برای عبور از توÙان‌های پیش‌بینی‌ناپذیر، به سراغ «مرتضی اÙقه»، کارشناس برجسته مسائل اقتصادی رÙتیم تا لایه‌های پنهان این بØران را بکاویم Ùˆ راهکار‌های برون‌رÙت از آن را واکاوی کنیم.
*وضعیت کنونی بازار‌های مالی و پولی کشور را در سایه تشدید تنش‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
- آنچه در بازار‌های مالی Ùˆ پولی شاهد هستیم، بازتاب طبیعی اÙزایش ریسک Ùˆ عدم قطعیت در Ùضای Ú©Ù„ÛŒ اقتصاد است. وقتی Ùعالان بازار با چشم‌اندازی مبهم رو‌به‌رو می‌شوند، به سرعت واکنش نشان می‌دهند. در شرایطی Ú©Ù‡ وارد یک Ùاز جدید از تنش‌های منطقه‌ای شده‌ایم Ùˆ آینده نامشخص به نظر می‌رسد، اولین واکنش بازار‌های مالی، اÙزایش قیمت‌ها Ùˆ تمایل اÙراد برای تبدیل دارایی‌هایشان به اشکال امن‌تر مانند ارز Ùˆ طلا است.
این پدیده، زمینه را برای آنچه گرایش به Ùرار سرمایه می‌نامیم، Ùراهم می‌کند.
*در چنین شرایط Øساسی، دولت Ú†Ù‡ نقشی در مدیریت بازار‌ها Ùˆ Øمایت از معیشت مردم می‌تواند ایÙا کند؟
- در این مقطع، نقش دولت بسیار کلیدی است. دولت باید با استÙاده از ابزار‌هایی Ú©Ù‡ در اختیار دارد، بازار را تنظیم کند Ùˆ از معیشت Ùˆ نیاز‌های ضروری مردم Ù…ØاÙظت نماید.
این شامل اÙزایش نظارت‌ها Ùˆ کنترل‌های لازم می‌شود. من همیشه تأکید کرده‌ام Ú©Ù‡ Øتی در دوران تØریم‌ها Ùˆ پیش از این تنش‌ها، دولت باید نقش Ùعال‌تری در مدیریت اقتصادی ایÙا می‌کرد.
متأسÙانه برخی دیدگاه‌ها Ú©Ù‡ بدون در نظر گرÙتن واقعیت‌ها، بر آزادسازی کامل قیمت‌ها اصرار داشتند، می‌توانند در چنین بØران‌هایی، اوضاع را پیچیده‌تر کنند.
بیشتر بخوانید: سایه سنگین جنگ ایران Ùˆ اسرائیل بر بازار‌های مالی جهان/ سرمایه‌گذاران خرد، سردرگم در طوÙان ژئوپلیتیکی خاورمیانه
* برای جلوگیری از خروج سرمایه Ùˆ مدیریت صØÛŒØ Ù…Ù†Ø§Ø¨Ø¹ ارزی، Ú†Ù‡ راهکار‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
- دولت نباید منابع ارزی خود را بدون برنامه‌ریزی Ùˆ با دست Ùˆ دلبازی وارد بازار کند؛ چرا Ú©Ù‡ این کار می‌تواند به تشدید خروج سرمایه منجر شود. در عوض، باید به طور هدÙمند بر مدیریت Ùˆ تخصیص منابع ارزی به کالا‌های اساسی Ùˆ ضروری تمرکز کند. این هم شامل تأمین پایدار این کالا‌ها می‌شود Ùˆ هم توزیع عادلانه آن ها.
سیاست‌های اقتصادی در دوران بØران Ùˆ جنگ، مانند جیره‌بندی، استÙاده از کوپن، تعیین سق٠قیمت Ùˆ کنترل دقیق سرمایه‌ها، ابزار‌هایی شناخته‌شده Ùˆ مؤثر هستند Ú©Ù‡ باید به دقت مورد استÙاده قرار گیرند.
* در کنار مدیریت بØران، Ú†Ù‡ اصلاØاتی در بخش تولید داخلی برای مقابله با شوک‌های خارجی ضروری است؟
- برای اÙزایش مقاومت اقتصادی کشور، باید موانع پیش روی تولیدکنندگان داخلی برطر٠شود. منظور من موانعی است Ú©Ù‡ ربطی به تØریم‌ها ندارد، بلکه بیشتر ناشی از ناهماهنگی‌های داخلی Ùˆ برخی مزاØمت‌های بوروکراتیک Ùˆ دولتی است.
بهبود Ùضای کسب‌وکار Ùˆ تسهیل Ùعالیت تولیدکنندگان، به تقویت بنیه تولیدی کشور در شرایط دشوار کنونی Ú©Ù…Ú© شایانی خواهد کرد.
* با توجه به پتانسیل اÙزایش قابل توجه نرخ ارز، چگونه می‌توان نقدینگی را مدیریت کرد Ùˆ از این رشد اÙسارگسیخته جلوگیری نمود؟
- در Øال Øاضر، پتانسیل زیادی برای رشد بی‌رویه نرخ ارز وجود دارد. تنها راهکار مؤثر برای کند کردن این روند، کنترل نقدینگی در جامعه توسط دولت است. اگر نقدینگی به درستی مدیریت نشود، بازار ارز می‌تواند به ارقام بسیار بالاتری برسد.
دارایی‌هایی مانند ارز Ùˆ طلا، به دلیل سهولت در نقدشوندگی Ùˆ تبدیل شدن به پول نقد، در شرایط عدم اطمینان، جذابیت بیشتری پیدا می‌کنند Ùˆ پتانسیل بالاتری برای اÙزایش قیمت دارند. بنابراین، مدیریت دقیق نقدینگی برای ØÙظ ثبات بازار‌ها Øیاتی است.