اقتصاد۲۴- دلار در میانه Ù‡Ùته قبل، خواب زمستانی پیش از موعد خود را نیمه‌کاره رها کرد Ùˆ دست Ùˆ رو نشسته برای خلق رکوردی تازه خیز برداشت. هدÙÛŒ Ú©Ù‡ البته تا الان Ù…Øقق نشده است.
بازار آزاد ارز ایران از Û²Û´ مهر تا Û²Û° آبان تقریباً برای مدت یک ماه به ثباتی نسبی تن داد تا قیمت دلار نهایتا در Ù…Øدوده Û±Û°Û· تا Û±Û°Û¸ هزار تومان درجا بزند. این ثبات طولانی‌مدت، پس از ثبت رکورد تاریخی Û±Û±Û· هزار Ùˆ Û¸Û¶Û° تومانی در اوایل مهرماه Û±Û´Û°Û´ برای بسیاری از Ùعالان بازار Ùˆ مردم عادی امری عجیب به Øساب می‌آمد، اما از روز سه‌شنبه، Û²Û° آبان Û±Û´Û°Û´ØŒ ورق برگشت. قیمت دلار در بازار آزاد، با جهشی ناگهانی Ù…Øدوده Û±Û°Û¸ هزار تومان را پشت سر گذاشت Ùˆ تا کانال Û±Û±Û² تا Û±Û±Û³ هزار تومان پیشروی کرد. از آن موقع تا Øالا خیلی‌ها دنبال دلیل رشد Øدوداً ÛµÛ°Û°Û° تومانی نرخ ارز Ùˆ کش٠دست‌های پشت پرده دخیل در این اتÙاق هستند.
مهم‌ترین Ù…Øرک بازار در روز‌های اخیر، یک سیگنال خارجی است Ú©Ù‡ مستقیماً بر انتظارات تورمی Ùˆ ریسک‌های سیستماتیک تاثیر می‌گذارد.
Ù‡Ùته گذشته خبر‌هایی مبنی بر رایزنی ایالات متØده Ùˆ سه کشور اروپایی (آلمان، Ùرانسه Ùˆ بریتانیا) برای ارائه یک قطعنامه جدید علیه ایران در جلسه Ù‡Ùته آینده شورای Øکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) منتشر شد. ایران در ابتدای Ù‡Ùته جدید ایران به شیطنت جدید آمریکا Ùˆ رÙقای اروپایی‌اش واکنش نشان داد تا موضوع به نوعی تایید شود.
بیشتر بخوانید: جهش هزار و ۴۰۰ تومانی دلار
بازار آزاد ارز ایران به هر خبری درباره اØتمال اÙزایش تØریم‌ها، کاهش درآمد‌های ارزی Ùˆ پیچیده‌تر شدن تجارت خارجی واکنش نشان می‌دهد بلاÙاصله آن را به تقاضای اØتیاطی تبدیل می‌کند. تجار، سرمایه‌گذاران Ùˆ Øتی مردم عادی، در چنین شرایطی، ریسک را بو می‌کشند Ùˆ ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ù‡Ù†Ø¯ دارایی‌های ریالی خود را تبدیل کنند تا مقابل شوک‌های اØتمالی مصون بماند.
از سوی دیگر سوابق نشان می‌دهد هر خبری پیرامون پرونده هسته‌ای ایران Øتی اگر مانند ارائه پیش‌نویس قطعنامه اخیر از سوی مقامات Ùˆ مسئولان اقدامی تشریÙاتی ارزیابی شود، Ùوراً با واکنش دلار رو‌به‌رو می‌شود Ùˆ تا زمان تعدیل انتظارات، آن را در Ø³Ø·ÙˆØ Ø¨Ø§Ù„Ø§ØªØ± تثبیت می‌شود. این عامل مانند یک Ùنر Ùشرده‌شده سیاسی-اقتصادی در بازار به ایÙای نقش می‌پردازد.
عامل دوم، یک پدیده دوره‌ای Ùˆ قابل پیش‌بینی است Ú©Ù‡ تقریباً هر ساله در پایان Ùصل پاییز Ùˆ با نزدیک شدن به پایان سال میلادی (دسامبر) رخ می‌دهد.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ واردات Ùˆ صادرات، به‌ویژه آنهایی Ú©Ù‡ با طرÙ‌های اروپایی Ùˆ بین‌المللی کار می‌کنند، موظ٠به تسویه‌Øساب‌های ارزی در پایان سال مالی هستند. این عملیات مالی شامل پرداخت بدهی‌های ارزی، انتقال سود به خارج از کشور یا بستن قرارداد‌های جدید برای سال آتی است.
قیمت دلار صراÙÛŒ بازار آزاد ارز ارز مساÙرتیقیمت دلار در بازار آزاد روز سه‌شنبه Û²Û° آبان با جهشی ناگهانی Ù…Øدوده Û±Û°Û¸ هزار تومان را ترک کرد Ùˆ تا کانال Û±Û±Û² تا Û±Û±Û³ هزار تومان پیش رÙت
به دنبال این اتÙاق Øجم بالایی از تقاضا، عموماً در قالب Øواله یا اسکناس، به‌صورت ناگهانی Ùˆ با Øجم بالا وارد بازار می‌شود Ùˆ با تقاضای خرد تلاقی پیدا می‌کند. با اینکه بخش عمده چنین نیاز‌هایی از طریق کانال‌های رسمی تأمین می‌شود، اما به هر Øال شاهد تاثیرگذاری آن روی قیمت ارز هستیم، چون بخش Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ از آن به ناچار در بازار آزاد یا بازار‌های سل٠منعکس می‌شود.
بانک مرکزی معمولاً در مواجهه با تقاضای Ùصلی، عرضه را مدیریت می‌کند، اما اگر بالا رÙتن تقاضا با اÙزایش ریسک‌های سیاسی همراه باشد معمولا برای جلوگیری از هدررÙتن منابع، به اجبار جانب اØتیاط را در پیش می‌گیرد.
عامل سوم به ماهیت پویای بازار و نوسانات طبیعی آن بازمی‌گردد که اغلب پس از یک دوره تثبیت نسبی، طبیعی و قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد.
در بازار‌های مالی، ثبات مطلق وجود ندارد Ùˆ به دنبال هر دوره ثبات (مانند آنچه از Û²Û´ مهر تا Û²Û° آبان در بازار آزاد ارز اتÙاق اÙتاد Ùˆ اجازه نداد قیمت دلار از Ù…Øدوده Û±Û°Û¸ هزار تومان خارج شود) باید منتظر Ùشرده شدن Ùنر انتظارات یا انباشت Ùشار باشیم.
بازار به طور طبیعی در جستجوی پیدا کردن نقطه تعادل جدید متناسب با شرایط کلان اقتصادی Ùˆ سیاسی است Ùˆ پس از اینکه Ù…Øدوده Û±Û°Û¸ هزار تومان را به عنوان مقاومت روانی Ùˆ ÙÙ†ÛŒ پشت سر گذاشت، با Øجم زیادی از تقاضای هیجانی رو‌به‌رو شد، چون به خاطر وجود رکود نسبی در بازار‌های موازی از جمله بورس Ùˆ مسکن، سرمایه‌گذاران خروج دلار از Ùاز Û±Û°Û¸ هزار تومان را سیگنالی مناسب ارزیابی می‌کنند.
در دوره‌ای Ú©Ù‡ بازار با سه عامل قدرتمند یعنی ریسک سیاسی، تقاضای Ùصلی Ùˆ شکست مقاومت ÙÙ†ÛŒ مواجه است، ابزار‌های بازارساز برای ØÙظ ثبات موقتاً به چالش کشیده می‌شوند. بانک مرکزی در این ایام تلاش می‌کند نیاز‌های واقعی را در سامانه‌های رسمی با قیمت پایین‌تر از بازار آزاد تأمین کند، با این Øال ریسک‌های سیاسی بر میزان انتظارات تورمی تأثیر می‌گذارد.
اغلب خریداران در این دوره علاوه بر تأمین نیاز‌های معمولشان، نیم نگاهی نیز به ØÙظ ارزش دارایی خود در آینده دارند. هرچقدر شکا٠میان نرخ رسمی (مبادله‌ای) Ùˆ نرخ بازار آزاد بیشتر باشد، انگیزه‌های سÙته‌بازی تقویت خواهد شد Ùˆ در نتیجه نوسانات نرخ ارز نیز پردامنه رخ می‌دهند.
بیشتر بخوانید: دلار در یک قدمی کانال ۱۱۴ هزار
پس بهتر است بپذیریم تداوم یا تعدیل روند صعودی قیمت دلار در روز‌های آینده، بیش از هر چیز به پیامد‌های نشست شورای Øکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در Ù‡Ùته پیش رو بستگی دارد. در صورت تصویب یک قطعنامه غیرمنصÙانه، عامل سیاسی همچنان نیروی اصلی بازار باقی می‌ماند Ùˆ این پتانسیل را دارد Ú©Ù‡ دلار را به شکستن رکورد تاریخی Û±Û±Û· هزار Ùˆ Û¸Û¶Û° تومان تشویق کند.
با این Øال در صورت رخداد سیگنال‌های مثبت دیپلماتیک یا مدیریت انتظارات، عامل سیاسی تضعی٠خواهد شد Ùˆ بازار در واکنش به آن، یک Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ù‚ÛŒÙ…ØªÛŒ کوتاه‌مدت را تجربه خواهد کرد. هرچند بعید است به خاطر وجود Ùشار تقاضای Ùصلی شاهد بازگشت به Ù…Øدوده Û±Û°Û¸ هزار تومان باشیم.
بازار ارز ایران Ùعلاً از Ùاز تثبیت خارج شده Ùˆ به Ùاز نوسانی با جهت‌گیری صعودی قدم گذاشت است. مدیریت این موقعیت جدید هم به اقدام هماهنگ در Øوزه‌های سیاست خارجی Ùˆ عرضه Ùˆ تقاضای داخلی توسط بازارساز نیاز دارد.