حق مالکانه فرهنگیان؛ مطالبه‌ای ۳۰ ساله؛ ماجرای کارزار انحلال صندوق چیست؟ / وعده‌های ناتمام برای دو میلیون عضو

اقتصاد۲۴- صندوق ذخیره فرهنگیان که در اوایل دهه هفتاد شمسی، براساس تبصره ۶۳ برنامه دوم توسعه تأسیس شد، امروز پس از گذشت سه دهه با اعتراضات گسترده فرهنگیان عضو خود مواجه است. فرهنگیان عضو این صندوق معتقدند سهم واقعی آنان از دارایی‌های صندوق طی این سال‌ها پرداخت نشده و تنها آورده اولیه و سود عرفی به آنان بازگردانده شده است. این موضوع باعث شکل‌گیری اعتراضات گسترده و حتی طرح کمپین‌هایی برای انحلال صندوق شده است.

در همین راستا، محمد داوری، معلم و کارشناس آموزش، در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین به تشریح ابعاد ماجرا می‌پردازد و عنوان می‌کند: «مطالبه اصلی فرهنگیان کارآمد شدن صندوق است. آنان می‌خواهند صندوق از بنگاه‌داری فاصله بگیرد و به سمت سرمایه‌گذاری برود، همچنین خواستار ورود صندوق به بورس و شفاف‌سازی دارایی‌ها هستند. برخی نیز تلاش می‌کنند ماهیت صندوق را تغییر دهند و آن را به نهادی عمومی یا دولتی تبدیل کنند تا از دست فرهنگیان خارج شود؛ که این خلاف قانون است.»

مشروح این گفت‌و‌گو در ادامه آمده است:

بد نیست ابتدا درخصوص ماهیت این صندوق توضیح دهید و بگویید که چگونه شکل گرفت.

صندوق ذخیره فرهنگیان در سال ۱۳۷۴ و براساس تبصره ۶۳ برنامه دوم توسعه، در دوره وزارت دکتر نجفی تأسیس شد. این صندوق یک مؤسسه خصوصی و اقتصادی است که هدفش حمایت از فرهنگیان در دوران بازنشستگی بود. طبق قانون، دولت موظف بود برای تشویق فرهنگیان به عضویت، تا سقف ۵ درصد از حقوق ماهانه آنان را به‌عنوان کمک، به صندوق واریز کند؛ بنابراین آورده فرهنگیان به‌همراه سهم دولت، سرمایه هر عضو محسوب می‌شد و قرار بود این سرمایه‌گذاری‌ها در طول سال‌ها سودآور باشد و هنگام بازنشستگی به فرهنگیان پرداخت شود تا نقش یک پشتوانه معیشتی داشته باشد.

در حال حاضر وضعیت صندوق به چه شکل است؟

اکنون پس از گذشت ۳۰ سال، صندوق به مجموعه‌ای بزرگ با ده‌ها شرکت در حوزه‌های مختلف تبدیل شده است. اما مشکل اصلی اینجاست که تاکنون تنها آورده فرهنگیان، سهم دولت و سود عرفی به اعضا پرداخت شده و ارزش افزوده ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها، که همان «حق مالکانه» است، به فرهنگیان داده نشده و همین مسئله نیز زمینه‌ساز اعتراض اعضا و مطالبه سهم واقعی آنها از دارایی‌های صندوق شده است.

این در حالی است که اکنون حدود ۸۰۰۰ نفر از صندوق حقوق می‌گیرند؛ که کف حقوق آنان ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان است -یعنی سه تا چهار برابر حقوق یک معلم- و سقف حقوق به ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون می‌رسد. علاوه بر این، ریخت‌وپاش و سوءاستفاده‌های فراوانی وجود دارد. همین مسائل باعث ناکارآمدی صندوق شده است.

بیشتر بخوانید:درخواست افزایش حقوق معلمان برابری با حقوق ارگان‌های دیگر

مطالبه اصلی فرهنگیان چیست؟

مطالبه اصلی فرهنگیان کارآمد شدن صندوق است. آنان می‌خواهند صندوق از بنگاه‌داری فاصله بگیرد و به سمت سرمایه‌گذاری برود. همچنین خواستار ورود صندوق به بورس و شفاف‌سازی دارایی‌ها هستند. برخی نیز تلاش می‌کنند ماهیت صندوق را تغییر دهند و آن را به نهادی عمومی یا دولتی تبدیل کنند تا از دست فرهنگیان خارج شود؛ که این خلاف قانون است.

حفظ خصوصی بودن صندوق، جلوگیری از دخالت نهاد‌های بیرونی، بورسی شدن، برگزاری انتخابات و واگذاری مدیریت به فرهنگیان، چکیده مطالبات فرهنگیان است.

گویا اخیراً هم کارزاری مبنی بر «انحلال صندوق» راه‌اندازی شده؛ ماجرا از چه قرار است؟

تصور کنید اگر کسی سال ۷۴ به عضویت صندوق درآمده و سال ۸۴ بازنشسته شده، با سابقه ۱۰ سال عضویت، همچنان از دارایی‌های صندوق سهم دارد. حتی اگر فوت شده باشد، ورثه او در این دارایی سهیم‌اند. این سهم همان حق مالکانه یا ارزش مالکانه است؛ که سال‌هاست اعضا این حق را مطالبه می‌کنند، اما پرداخت نشده است. همین امر باعث عصبانیت فرهنگیان شده و برخی حتی خواستار انحلال صندوق و تقسیم دارایی‌ها میان اعضا شده‌اند. البته تقاضای انحلال، نه به‌عنوان یک راهکار بلکه به‌عنوان یک اعتراض از روی ناامیدی و اعلام نارضایتی است.

بیشتر بخوانید:کمپین سراسری فرهنگیان: ۲ هزار امتیاز فوق‌العاده خاص حق معلم است

فرهنگیان چه اقداماتی برای پیگیری مطالبات خود انجام داده‌اند؟

فرهنگیان طی این سال‌ها بار‌ها نامه نوشته‌اند، جلسات برگزار کرده و با اعضای هیئت امنا و وزرا صحبت کرده‌اند. اما مشکل اینجاست که صندوق خصوصی است و دولت و مجلس حق ورود ندارند. مدیریت باید بر عهده اعضا باشد، اما وزرا و نهاد‌های بیرونی دخالت می‌کنند. انگار یک شبکه مافیایی شکل گرفته و افراد با سفارش وارد صندوق شده‌اند؛ و نتیجه؟

حدود ۱۵ سال است که اعضا درگیر این موضوع هستند و در کمتر از ۱۰ سال اخیر پیگیری‌ها شکل جدی‌تری به خود گرفته‌اند. بار‌ها به ما وعده داده شد که اموال صندوق بورسی می‌شود، شفاف‌سازی صورت می‌گیرد، حق مالکانه پرداخت می‌شود و برگه سهام صادر می‌گردد. حتی چندبار کار به مراحل نهایی رسید، اما متوقف شد. آخرین‌بار هم قول داده بودند تا شهریور امسال این کار انجام شود، اما دو ماه گذشته و هنوز عملی نشده است.

در تمام این مدت که ما پیگیری کرده‌ایم، پنج وزیر و پنج مدیرعامل تغییر کرده‌اند و هرکدام وعده‌هایی داده‌اند، اما به هیچ‌کدام عمل نکرده‌اند. از همین‌رو، اعضا ناامید شده‌اند و می‌گویند حالا که شما اموال را به ما نمی‌دهید، صندوق را تعطیل کنید و چیزی که می‌ماند را بین اعضا تقسیم کنید.

در صورت انحلال صندوق، چه میزان دارایی به اعضا بازگردانده خواهد شد؟

در صورت انحلال، باید تمام دارایی‌ها، ساختمان‌ها و سهام به فرهنگیان شاغل و بازنشسته عضو صندوق تعلق گیرد. این دارایی‌ها حاصل کسر ماهانه از حقوق فرهنگیان طی ۳۰ سال است. اکنون نیز ماهانه در مجموع حدود دویست میلیارد تومان از حقوق فرهنگیان کسر و به صندوق واریز می‌شود.

صندوق ذخیره فرهنگیان چه تعداد عضو دارد؟

حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار معلم شاغل و بازنشسته عضو صندوق هستند. البته عضویت داوطلبانه است و همه معلمان عضو نیستند؛ بنابراین صندوق متعلق به اعضا است، نه همه فرهنگیان. درست مانند یک شرکت که افراد سرمایه‌گذاری می‌کنند و سهامدار می‌شوند. برخی اعضا علی‌الحساب مبالغی دریافت کرده‌اند، اما سهمشان از دارایی‌ها همچنان باقی است.

میزان سرمایه و اندوخته صندوق طی این سال‌ها مشخص است؟

بله، کاملاً مشخص است. هر فرهنگی که عضو بوده، میزان واریزی ماهانه‌اش ثبت شده است. واریزی دولت نیز مشخص است، اما متأسفانه دولت ۸۰ درصد تعهد خود را انجام نداده و بدهکار صندوق است؛ بنابراین سه سرفصل وجود دارد: واریزی فرهنگی، واریزی دولت و سود عملکرد سرمایه. اگر یک فرهنگی بخواهد تسویه کند، باید هر سه این موارد به او پرداخت شود. اما تاکنون حساب هیچ‌کس تسویه نشده؛ چون نه واریزی دولت پرداخت شده و نه ارزش افزوده دارایی‌ها (حق مالکانه).