اقتصاد۲۴- ولیالله سیف، متولد سال ۱۳۳۱ در شهرستان نهاوند، سیاستمدار، بانکدار، استاد دانشگاه و مدیر ارشد اجرایی ایرانی است. او به عنوان رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در دولت حسن روحانی شناخته میشود.
تحصیلات ولیالله سیف
ولیالله سیف دارای مدرک دکتری حسابداری و امور مالی از دانشگاه علامه طباطبایی است. همچنین، او لیسانس و فوق لیسانس حسابداری را از دانشکده حسابداری و علوم مالی شرکت ملی نفت ایران که اکنون به نام دانشگاه صنعت نفت شناخته میشود، کسب کرده است.
سیف عضو هیئت علمی گروه حسابداری و مدیریت مالی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی بوده و سابقه تدریس در این دانشگاه را داراست. با وجود سوابق اجرایی قوی، برخی منتقدان بر این باور بودند که وی فردی اجرایی و نه فردی علمی است، چرا که مدرک او حسابداری است و اقتصاددان نیست.
کارنامه اجرایی ولیالله سیف در صنعت بانکداری ایران
ولیالله سیف پیش از ریاست بانک مرکزی، سابقه طولانی در مدیریت ارشد اجرایی بانکها داشته است.
او چهره ماندگار صنعت بانکداری ایران در سال ۱۳۹۲ نام گرفت. از جمله سمتهای اجرایی متعدد وی میتوان به موارد زیر اشاره کرد: رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل بانک کارآفرین، بانک ملت، بانک صادرات ایران، بانک سپه، بانک ملی ایران، و فیوچر بانک (بانک المستقبل بحرین).
همچنین، وی مدتی به عنوان مدیر مالی و عضو هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۲) و معاون اقتصادی و برنامهریزی و همچنین معاون بازرگانی و بینالملل بنیاد مستضعفان و جانبازان فعالیت کرده است.
بیشتر بخوانید: فیلم/ ناگفتههای سیف درباره وحید مظلومین سلطان سکه
حضور ولی الله سیف در بانک صادرات
در دوره تصدی ولیالله سیف در بانک صادرات، اختلاس ۱۲۳ میلیارد تومانی توسط فاضل خداداد با تبانی کارمندان بانک صادرات رخ داد. پس از آنکه رئیس اداره کل بانک صادرات در بهمن ۱۳۷۱ متوجه اختلاس شد، سیف با وساطتهای سیاسی با خداداد دیدار کرد و خداداد که در پاریس بود، با تماس سیف به ایران بازگشت.
با بازگشت او، ۴۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال از وجوه اختلاسشده وصول شد، اما خداداد در نهایت توانست حدود ۸ میلیون دلار پول از کشور خارج کرده و از ایران فرار کند.
وی دوباره در شهریورماه ۱۳۷۳ با وعده بخشش از سوی محسن رفیقدوست و ولیالله سیف به ایران بازگشت تا باقیمانده بدهی را بپردازد، اما در ۹ بهمن ۱۳۷۳ بازداشت و نهایتاً در آذرماه سال ۱۳۷۴ اعدام شد.
دوران ریاست کل بانک مرکزی ولیالله سیف و اظهارات جنجالی
ولیالله سیف در جلسه سوم شهریور ماه ۱۳۹۲ هیئت دولت، با حکم رئیسجمهور وقت (حسن روحانی) به عنوان رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منصوب شد.
وی تا تاریخ ۲ مرداد ماه سال ۱۳۹۷، زمانی که جای خود را به عبدالناصر همتی داد، این سمت را بر عهده داشت. از اقدامات او در ماههای نخستین ریاست کل بانک مرکزی، اعلام اسامی ۵۰۰ بدهکار عمده شبکه بانکی ایران به قوه قضائیه بود.
همچنین، اعطای مجوز به مؤسسه مالی و اعتباری کاسپین که از انحلال ۸ تعاونی با مشکلات زیاد تشکیل شده بود، در این دوره صورت گرفت و به دلیل عدم صلاحیت تعاونیها، مورد انتقاد قرار گرفت.
در مورد برجام، ولیالله سیف که در رأس هیئتی اقتصادی به ایالات متحده سفر کرده بود، دستاوردهای ایران از برجام را با عبارت «تقریباً هیچ» توصیف کرد.
همچنین، او در زمان کاهش نرخ دلار در پی فعالیتهای اقتصادی دولت یازدهم، اظهار داشت که قیمت دلار در ۲۹۵۰ تومان به کف قیمت رسیده است و بانک مرکزی اجازه کاهش بیش از این را نمیدهد، که این موضعگیری سبب جنجالهای زیادی شد.
وی همچنین مخالف سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی بود و بعداً بیان داشت که اگر همزمان با مصوبه ۲۱ فروردین ۱۳۹۷ هیئت دولت، سیاست تجاری مناسب و کنترل تقاضای ارز اعمال میشد، التهاب شهریور ۱۳۹۷ در بازار رخ نمیداد.
ماجرای محکومیت و مجازات ولیالله سیف
مداخله ارزی در بازار یکی از بحثبرانگیزترین موضوعات عملکرد ولیالله سیف در سالهای پایانی مسئولیت او بود. در بحران ارزی پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، سیف و معاونانش اقدام به تزریق ارز به بازار کردند. در طول ۲۰ سال، تزریق ارز به بازار (حدود ۲۸۲ میلیارد دلار) توسط روسای بانک مرکزی انجام شده بود و در دوران سیف، مداخله ارزی در سطح ۳۵ میلیارد دلار صورت گرفت. با این حال، نماینده دادستان این اقدام را «چوب حراج به دارایی کشور» توصیف کرد.
سرانجام، پرونده تخلفات ارزی مدیران سابق بانک مرکزی به اتهام «اخلال در نظام اقتصادی کشور» و سوءمدیریت به محاکمه رسید. دادستان تهران، علی القاصی مهر، در تاریخ ۱۳ اردیبهشت سال ۱۴۰۰ ولیالله سیف را متهم به نقض مقررات و ترک فعلهایی کرد که منجر به اخلال در نظام اقتصادی و تضییع بیش از ۳۰ میلیارد دلار منابع ارزی و ۶۰ تُن ذخایر طلا (با ارزش ریالی حدود ۸۰۰ هزار میلیارد تومان) در فاصله سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ شده است.
نتایج دادگاه ولی الله سیف
طبق اعلام سخنگوی قوه قضائیه در روز شنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۰، ولیالله سیف به اتهام برهم زدن نظم و آرامش بازار ارز و فضای اقتصادی کشور و همچنین برخی سوء مدیریتها، به تحمل ۱۰ سال حبس تعزیری محکوم شد. در این پرونده، احمد عراقچی، معاون ارزی سیف، به ۸ سال حبس و سالار آقاخانی، کارگزار بانک مرکزی و متهم ردیف اول، به ۱۳ سال حبس محکوم شدند.
این حکم سنگین حبس برای ولیالله سیف زمینهساز مباحث گستردهای درباره مزایا و معایب کنترل بازار ارز از طریق "ارزپاشی" شد. لازم به ذکر است که حکم وی و معاونانش مربوط به اخلال در بازار ارز و زمینهسازی برای خرید و فروش غیرقانونی ارز به میزان ۱۵۹ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار و ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو بود.
دیدگاه ولی الله سیف درباره اصلاح ساختار حاکمیتی
ولی الله سیف در یکی از مصاحبه هایش بر لزوم حل تناقض ها بین شرح وظایف اقتصادی تاکید کرده و بر اهمیت اصلاح ساختارهای حاکمیتی تاکید کرد. در این ویدئو مشروح سخنان وی را ببینید: