ساجده رحیمی،اقتصاد۲۴ – بنگلادش یکی از کشورهای اسلامی جهان است که تجربیاتی جالب در توسعه اقتصادی داشته است. این کشور زمانی از مستعمرات انگلیس بود و زمان طولانی طی سال‌های ۱۹۴۳ تا ۱۹۷۱ از قحطی رنج می‌برده است. هرچند بنگلادش هنوز هم کشوری فقیری است و ۴۵ درصد از جمعیت آن زیرخط فقر زندگی می‌کنند اما روند آن در توسعه اقتصادی قابل توجه است.
بانک توسعه آسیا در گزارش “چشم‌انداز رشد آسیا در سال ۲۰۱۹” اعلام کرده بود که در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ رشد اقتصادی بنگلادش از ۷.۱ درصد به ۷.۹ درصد افزایش‌یافته است و بر طبق آمار نشان‌دهنده آن است که حتی از رشد اقتصادی هند هم جلو می‌زند. بانک توسعه آسیا پیش‌بینی می‌کند که رشد اقتصادی بنگلادش در سال ۲۰۱۹ حدود ۸ درصد و در سال ۲۰۲۰ حدود ۸.۱ درصد باشد.
کارشناسان رشد اقتصادی بنگلادش را بیشتر به دلیل رشد صنایع در آن می‌دانند. برای مثال بخش پوشاک بنگلادش در سال مالی ۲۰۱۶-۱۷ به‌تنهایی ۸۰ درصد از کل صادرات این کشور را تأمین کرده و در صادرات چرم نیز موفق بوده و نشان‌دهنده آن است که بنگلادش منبع بزرگ درآمدی خود یعنی پوشاک و چرم را جدی گرفته و برای توسعه آن تلاش می‌کند.
محصولات مهم این کشور عبارت است از برنج، گندم، کنف، چای، تنباکو و قند. منابع طبیعی این کشور شامل گاز طبیعی ، سنگ‌آهک، سنگ‌های سخت معدنی و… که نقش مهمی در اقتصاد بنگلادش ایفا می‌کنند.
نیروی انسانی متخصص نیز از جمله مزیت‌های این کشور است و گستره وسیعی از متخصصان در حوزه‌های مختلف سود می‌برد و نرخ بیکاری آن ۱ درصد اعلام شده است. نیروی کار این کشور را ۶۹ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر تشکیل می‌دهند که بیشتر آن‌ها در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند اما بخشی از آن‌ها نیز به کشورهای دیگر برای کار مهاجرت کرده‌اند.
در سیاست‌های صنعتی بنگلادش بخش خصوصی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سرمایه‌گذاری در بخش صنعت آزاد بوده و کمترین تشریفات قانونی در آن اعمال‌شده است.
سرمایه‌گذاری خارجی در تمام زمینه‌ها به‌جز در پنج بخش صنعتی شامل اسلحه و مهمات، انرژی اتمی، جنگل‌کاری، چاپ و ضرب پول و اسکناس، حمل‌ونقل هوایی و راه‌آهن مورد استقبال دولت بنگلادش است و البته می‌توان گفت سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند صنایع صادرات گرا، ایجاد صنایع در مناطق فرآوری صادرات، تولید کالاها با فناوری بالا، صنایعی که استفاده از انواع منابع طبیعی بومی در آن‌ها امکان‌پذیر باشد و یا صنایع مهمی که به مواد اولیه محلی وابسته باشد اهمیت زیادی دارد و در اولویت برای سرمایه‌گذاری است.
بالا بودن دو شاخص توسعه انسانی و تولید ناخالص داخلی توانست به رشد اقتصادی این کشور کمک کند و آن را در فهرست کشورهای پیشرو جهان قرار دهد. این پیشروی باعث شده تا کشورهای جهان به‌واسطه روند چشمگیر این کشور، تقاضای بیشتری برای سرمایه‌گذاری در آن داشته باشند. برای مثال تعداد شرکت‌های کره‌ای متقاضی برای سرمایه‌گذاری در بنگلادش توسعه‌یافته و در سال گذشته شرکت “اس کی” کره جنوبی سرمایه‌گذاری مشترکی را با یکی از شرکت‌های حوزه پتروشیمی در این کشور انجام داده است.
مناطق پردازش صادرات بنگلادش
در حقیقت بسیاری از کارشناسان معتقدند مزایایی که دولت بنگلادش برای سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق ویژه اقتصادی این کشور در نظر گرفته شرکت‌های بسیار بزرگ کره‌ای را ترغیب به سرمایه‌گذاری در این مناطق کرده است. شرکت هیوندای اخیراً برای سرمایه‌گذاری در دو بخش انرژی و برق در مناطق ویژه اقتصادی بنگلادش ابراز تمایل کرده است. داکا به‌عنوان یکی از این مناطق ویژه از این سرمایه‌گذاری‌ها، تسهیلاتی همچون زمین و برخی معافیت‌های تعرفه‌ای و گمرکی را در نظر گرفته است.
اخیراً نیز سفیر کره جنوبی در ملاقات با وزیر بازرگانی بنگلادش بر لزوم افزایش همکاری‌های اقتصادی، بهبود تجارت و سرمایه‌گذاری و تمایل کشورش به سرمایه‌گذاری در بخش برق، زیرساخت‌ها و دیگر حوزه تأکید کرده است.
اداره مناطق پردازش صادرات بنگلادش در حقیقت نمایندگی دولت بنگلادش است و از دفتر نخست‌وزیر اداره می‌شود و هدف آن نظارت و مدیریت بر مناطق مختلف پردازش صادرات در این کشور است. تعداد این مناطق در حال حاضر هشت منطقه است اما دولت اخیراً اعلام کرده که تصمیم دارد در طی ۱۵ سال ۱۰۰ منطقه پردازش صادرات و منطقه آزاد تجاری به تعداد فعلی بیافزاید.
دولت بنگلادش انگیزه‌های بی‌شماری را برای سرمایه‌گذاران برای افتتاح کارخانه‌ها به خصوص در مناطق ویژه اقتصادی فراهم می‌کند و کارخانه‌های جدید می‌توانند پنج سال از معافیت‌های مالیاتی استفاده کنند. از مهمترین مناطق پردازش صادرات بنگلادش می‌توان به چیتاگانگ، داکا و هونگ اشاره کرد که میزبان عمده ترین صنایع بنگلادش هستند.
چیتاگانگ اولین و یکی از هشت منطقه پردازش صادرات در بنگلادش است که در سال ۱۹۸۳ و بر اساس قانونی مصوب سال ۱۹۸۰ آغاز به کار کرد.
بر طبق نظرسنجی‌های انجام‌شده توسط مجله FDI، در سال ۲۰۱۰، این منطقه در میان ۷۰۰ منطقه اقتصادی جهان در رده سوم بهترین گروه رقابت و هزینه و در رده چهارم به‌عنوان دارا بودن پتانسیل اقتصادی جهان قرار گرفت. باید گفت، مجله FDI یک مجله تخصصی در خصوص سرمایه‌گذاری‌های خارجی در سراسر جهان است .
منطقه ویژه اقتصادی داکا نیز به عنوان پایتخت این کشور، در سال ۱۶۱۰ میلادی تأسیس شده است و پرجمعیت‌ترین شهر بنگلادش و بیستمین شهر بزرگ جهان است این شهر که به شهر مسجدها نیز معروف است قلب تجارت، اقتصاد و فرهنگ بنگلادش محسوب می شود.
هرچند نمی‌توان از مناطق پردازش اطلاعات و مناطق ویژه اقتصادی به عنوان مناطقی پر قدرت در اقتصاد و نمونه هایی جهانی برای مناطق اقتصادی دیگر یاد کرد اما می توان از تجربه این مناطق در توجه به صنایع و صادرات در توسعه اقتصادی و به خصوص برای جذب سرمایه گذاری های اقتصادی کمک گرفت.
اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین، ترکیه و امارات، هند، سنگاپور، اسپانیا، کره جنوبی ، کاستاریکا ، یونان ، ایتالیا ، عمان ، نیجریه ، موریس ، مالزی و کانادا و مناطق ویژه اقتصادی روسیه همچنین شهر اینترنتی دبی را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.