اقتصاد۲۴- سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر تمام شد، اما هنوز بحث‌های مربوط به آن و حاشیه‌هایش ادامه دارد. اتفاق بی‌سابقه‌ای که در این دوره از جشنواره رخ داد، تحریم‌های پیش از آغاز جشنواره و در نهایت پس از برگزاری پرشور این رویداد مهم، تحریم اختتامیه توسط تیم عوامل فیلمی بود که با علم به دریافت ۵سیمرغ در اختتامیه حضور نیافتند! مروری خواهیم داشت بر حواشی فیلم «روز صفر» در این دوره از جشنواره فیلم فجر.
درباره «روز صفر»
سعید ملکان، طراح گریم، مجری طرح و این اواخر تهیه‌کننده سینمای ایران در اولین تجربه کارگردانی‌اش به سراغ یک سوژه حساس رفت. او که سال قبل با فیلم «غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی و با بودجه فارابی در جشنواره فیلم فجر حضور داشت و سال قبلش با «تنگه ابوقریب» با همین کارگردان و با بودجه اوج به جشنواره آمده بود، امسال با همکاری و مشاوره این کارگردان مطرح برای اولین بار کارگردانی را با یک سوژه امنیتی تجربه کرد. عملیات دستگیری عبدالمالک ریگی که در چند کشور و با هزینه بالا ساخته شده بود و امیر جدیدی و ساعد سهیلی در آن نقش‌های اصلی را ایفا می‌کردند. «روز صفر» روایت یک مامور امنیتی از دنبال کردن رد عبدالمالک ریگی از آلمان تا پاکستان و امارات و ... و در نهایت عبور هواپیمای مسافربری حامل او از آسمان ایران و نشاندن این هواپیما در فرودگان بندرعباس است. یک عملیات نفس‌گیر که به زعم برخی از منتقدان از ساخت خوبی برخوردار است و امیر جدیدی برای بازی در نقش مامور امنیتی این فیلم کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد شد.
«روز صفر» و واکنش‌هایی که دریافت کرد
اولین تجربه کارگردانی سعید ملکان از همان ابتدای نمایش در سالن رسانه‌های جشنواره فیلم فجر با واکنش‌های عجیبی روبه‌رو شد. درست از همان جلسه پرسش و پاسخی که با حضور رسانه‌ها برگزار شد و برخلاف فیلم‌هایی که با شرایط و سوژه مشابه این فیلم ساخته شده بودند، (برای مثال «شبی که ماه کامل شد» نرگس آبیار) جلسه آرامی را سپری کرد. این جلسه آرام، اما یک مهمان ویژه هم داشت. یک منتقد همیشه مخالف که به نقد‌های منفی‌اش شهره است و تیکه‌کلام «این فیلم درنیامده» اش درباره همه فیلم‌ها شنیده می‌شود، به یک‌باره وارد نشست خبری پس از نمایش این فیلم شد و پشت تریبون قرار گرفت و آن را «اولین فیلم اکشن ضدامنیتی ایران» خواند.
ادامه نظرات مثبت تا کاندیدا شدن برای ده سیمرغ
«روز صفر» در طول جشنواره فیلم فجر توانست در میان مردم هم آرای خوبی کسب کند و تا روز آخر یکی از فیلم‌های برتر آرای مردمی بود و در روز آخر هم با اعلام نامزد‌های کسب سیمرغ بلورین این دوره از جشنواره توسط دبیر آن، نام این فیلم در ۹رشته بخش سودای سیمرغ و همچنین برای دریافت سیمرغ بهترین فیلم بخش «نگاه نو» تکرار شد.
از همان زمان اعلام نامزد‌های جشنواره فیلم فجر، اما زمزمه‌هایی از اعتراض به کاندیدا نشدن ساعد سهیلی که در این فیلم نقش عبدالمالک ریگی را ایفا می‌کرد به گوش می‌رسید. این اعتراض، اما رسمی نشد تا ماجرا به اختتامیه فجر رسید و تحریم این مراسم ویژه.
۵سیمرغی که کسی برای گرفتن‌شان روی صحنه نیامد!
این شاید اولین بار باشد که در جشنواره فیلم فجر چنین اتفاقی رخ می‌دهد. اینکه تیم عوامل یک فیلم به کلی قید سیمرغ‌هایشان را بزنند و هیچ‌کدام در مراسم اختتامیه حضور پیدا نکنند. اولین‌بار که نام «روز صفر» و کارگردانش در اختتامیه و توسط فرشته طائرپور یکی از داوران بخش نگاه نو خوانده شد، برای اعطای سیمرغ بهترین فیلم بخش نگاه نو بود. سیمرغی که به کارگردان‌های فیلم‌اولی اهدا می‌شود. کارگردان‌هایی که معمولا برای ساخت اولین فیلمشان بار‌ها و بار‌ها به دنبال تهیه‌کننده میان دفاتر فیلمسازی سرگردان شده‌اند و در نهایت با سختی و مشقت فیلم اولشان را ساخته و از هفت خوان رستم گذشته‌اند تا فیلمی قابل قبول هیات انتخاب جشنواره فجر بسازند و راهی این رویداد بزرگ سینمایی شود. برای همین است که این سیمرغ معمولا برای صاحبش ارزش فراوانی دارد و نمی‌تواند از آن بگذرد جز دو سال اخیر که این سیمرغ صاحبی نداشته است! سال قبل همایون غنی‌زاده با وجود حضور در مراسم اختتامیه از دریافت سیمرغ بخش نگاه نو امتناع کرد، اما سیمرغ دوم که سیمرغ هنر و تجربه بود را پذیرفت و امسال که سعید ملکان به این سیمرغ وقعی ننهید و شاید برای همین هم بود که وقتی فرشته طائرپور نام سعید ملکان را خواند و او به روی صحنه نیامد سیمرغش را به مسوول مربوطه تحویل نداد و آن را با خود برد.
غیبتی که قرار بود با بیانیه‌ای مبهم موجه شود!
ساعتی از اختتامیه گذشته بود که تیم ساخت «روز صفر» در بیانیه‌ای مبهم از دلایل نیامدنش گفت. بیانیه‌ای که ترجمه آن برای رسانه‌ها ساعتی طول کشید و در نهایت این ابراهیم داروغه‌زاده بود که در یک پرسش و پاسخ توئیتری به سوال یک روزنامه‌نگار درباره دلایل تحریم اختتامیه توسط سعید ملکان و گروهش نوشت: «آقای ملکان به دو موضوع انتقاد داشند و اختتامیه فجر را تحریم کردند: ۱- معتقد بودند نباید افرادی که صحبت از تحریم کرده‌اند و یا افرادی که در نشست رسانه‌ای اعتراض کرده‌اند داوری و کاندید می‌شدند ۲- پذیرش فیلم خورشید علیرغم دیر رسیدن به جشنواره»
این درحالی‌است که ابراهیم داروغه‌زاده در نشست خبری پیش از آغاز جشنواره اعلام کرده بود همه افراد در همه رشته‌ها مورد داوری قرار می‌گیرند و افرادی که از حضور در جشنواره فیلم فجر انصراف داده‌اند هم از این قاعده مستثنی نیستند و مشخص نیست چرا سعید ملکان و گروهش همان پیش از جشنواره و با علم به این موضوع از حضور در این رویداد انصراف ندادند و نکته بعد اینکه سال گذشته سعید ملکان به عنوان تهیه‌کننده فیلم «غلامرضا تختی» فیلم را با تاخیر به دبیرخانه جشنواره ارائه داد و باید دید آیا این سینماگر قدیمی و باتجربه با در نظرگرفتن این موارد تصمیم به تحریم همه‌جانبه اختتامیه‌ای گرفته است که به اذعان بیانیه‌ای که صادر کرد «با علم به دریافت ۵ سیمرغ» بوده؟
ماجرای سیمرغی که فرشته طائرپور امانت گرفت چه می‌شود؟
سیمرغ بهترین فیلم بخش نگاه نو، وقتی صاحبش برای دریافت آن نیامد پیش فرشته طائرپور به امانت ماند. او که در سخنرانی‌اش پیش از اعطای این سیمرغ صحبت‌هایی از واکین فینیکس بازیگر نقش «جوکر» پس از دریافت اسکار مبنی بر لزوم همدلی و همراهی را نقل کرده بود پس از اینکه ملکان برای دریافت سیمرغش نیامد و برگزارکنندگان جشنواره گفتند در راه است و می‌رسد گفت: «این سیمرغ پیش من می‌ماند تا ملکان برای دریافت آن بابت تاخیرش دلیل موجهی داشته باشد.»
سعید ملکان، اما تا آخر مراسم هم به اختتامیه نرسید و طائرپور صبح امروز در گفتگو با یکی از رسانه‌ها از سرنوشت این سیمرغ اینطور گفته بود: «تا این لحظه فقط دو راه‌حل به ذهن‌مان رسیده، یا سیمرغ را با یادداشتی که بر آن ضمیمه می‌کنیم و می‌نویسیم: «این تنها سیمرغ بخش فیلم اولی‌های جشنواره سی‌وهشتم است که برنده آن با ناسپاسی برای دریافت آن روی صحنه نیامد»، برای موزه سینما ارسال می‌کنیم تا آیندگان سینمای ایران در جریان ماجرای آن قرار بگیرند؛ و یا مسئولان جشنواره به ما اجازه خواهند داد که آن را به یکی از دو فیلم دیگری که فقط یک رأی از این فیلمِ برگزیده کمتر داشتند اهدا کنیم. البته احتمال سومی هم هست و آن اینکه مسئولان جشنواره تصمیم‌گیری در مورد این سیمرغ را از اختیارات هیات داوران ندانند! و امر به تحویل آن کنند که البته این هم حکایتی برای داوران دوره‌های بعد خواهد داشت. دعا کنیم در حین این بلاتکلیفی‌ها، این سیمرغِ جفادیده، دلش نشکند و بال نکشد و از دست نرود.»
پاسخ دبیر جشنواره سی‌وهشتم
برای اینکه از تصمیم دبیرخانه جشنواره درباره سرنوشت این سیمرغ مطلع شویم با ابراهیم داروغه‌زاده دبیر سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر تماس گرفتیم. وی در پاسخ به این سوال به خبرآنلاین گفت: «برای این موضوع در جلسه بعدی شورای سیاست‌گذاری جشنواره که هفته بعد برگزار می‌شود تصمیم‌گیری خواهد شد.»
داروغه‌زاده همچنین درباره اینکه آیا پیشنهاد‌های فرشته طائرپور درباره سرنوشت این سیمرغ در این جلسه بررسی می‌شود هم گفت: «حتما این پیشنهاد‌ها هم بررسی خواهد شد.»
حال باید منتظر ماند و دید تصمیم شورای سیاست‌گذاری جشنواره فیلم فجر درباره این سیمرغ و آشیانه نهایی‌اش چه خواهد شد. آیا آن را با سلام و صلوات به دفتر سعید ملکان می‌فرستند یا به فیلمساز دیگری اهدا می‌شود یا به موزه سینما می‌رود و عبرت آیندگان خواهد شد؟
درباره «روز صفر»
سعید ملکان، طراح گریم، مجری طرح و این اواخر تهیه‌کننده سینمای ایران در اولین تجربه کارگردانی‌اش به سراغ یک سوژه حساس رفت. او که سال قبل با فیلم «غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی و با بودجه فارابی در جشنواره فیلم فجر حضور داشت و سال قبلش با «تنگه ابوقریب» با همین کارگردان و با بودجه اوج به جشنواره آمده بود، امسال با همکاری و مشاوره این کارگردان مطرح برای اولین بار کارگردانی را با یک سوژه امنیتی تجربه کرد. عملیات دستگیری عبدالمالک ریگی که در چند کشور و با هزینه بالا ساخته شده بود و امیر جدیدی و ساعد سهیلی در آن نقش‌های اصلی را ایفا می‌کردند. «روز صفر» روایت یک مامور امنیتی از دنبال کردن رد عبدالمالک ریگی از آلمان تا پاکستان و امارات و ... و در نهایت عبور هواپیمای مسافربری حامل او از آسمان ایران و نشاندن این هواپیما در فرودگان بندرعباس است. یک عملیات نفس‌گیر که به زعم برخی از منتقدان از ساخت خوبی برخوردار است و امیر جدیدی برای بازی در نقش مامور امنیتی این فیلم کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد شد.
«روز صفر» و واکنش‌هایی که دریافت کرد
اولین تجربه کارگردانی سعید ملکان از همان ابتدای نمایش در سالن رسانه‌های جشنواره فیلم فجر با واکنش‌های عجیبی روبه‌رو شد. درست از همان جلسه پرسش و پاسخی که با حضور رسانه‌ها برگزار شد و برخلاف فیلم‌هایی که با شرایط و سوژه مشابه این فیلم ساخته شده بودند، (برای مثال «شبی که ماه کامل شد» نرگس آبیار) جلسه آرامی را سپری کرد. این جلسه آرام، اما یک مهمان ویژه هم داشت. یک منتقد همیشه مخالف که به نقد‌های منفی‌اش شهره است و تیکه‌کلام «این فیلم درنیامده» اش درباره همه فیلم‌ها شنیده می‌شود، به یک‌باره وارد نشست خبری پس از نمایش این فیلم شد و پشت تریبون قرار گرفت و آن را «اولین فیلم اکشن ضدامنیتی ایران» خواند.
ادامه نظرات مثبت تا کاندیدا شدن برای ده سیمرغ
«روز صفر» در طول جشنواره فیلم فجر توانست در میان مردم هم آرای خوبی کسب کند و تا روز آخر یکی از فیلم‌های برتر آرای مردمی بود و در روز آخر هم با اعلام نامزد‌های کسب سیمرغ بلورین این دوره از جشنواره توسط دبیر آن، نام این فیلم در ۹رشته بخش سودای سیمرغ و همچنین برای دریافت سیمرغ بهترین فیلم بخش «نگاه نو» تکرار شد.
از همان زمان اعلام نامزد‌های جشنواره فیلم فجر، اما زمزمه‌هایی از اعتراض به کاندیدا نشدن ساعد سهیلی که در این فیلم نقش عبدالمالک ریگی را ایفا می‌کرد به گوش می‌رسید. این اعتراض، اما رسمی نشد تا ماجرا به اختتامیه فجر رسید و تحریم این مراسم ویژه.
۵سیمرغی که کسی برای گرفتن‌شان روی صحنه نیامد!
این شاید اولین بار باشد که در جشنواره فیلم فجر چنین اتفاقی رخ می‌دهد. اینکه تیم عوامل یک فیلم به کلی قید سیمرغ‌هایشان را بزنند و هیچ‌کدام در مراسم اختتامیه حضور پیدا نکنند. اولین‌بار که نام «روز صفر» و کارگردانش در اختتامیه و توسط فرشته طائرپور یکی از داوران بخش نگاه نو خوانده شد، برای اعطای سیمرغ بهترین فیلم بخش نگاه نو بود. سیمرغی که به کارگردان‌های فیلم‌اولی اهدا می‌شود. کارگردان‌هایی که معمولا برای ساخت اولین فیلمشان بار‌ها و بار‌ها به دنبال تهیه‌کننده میان دفاتر فیلمسازی سرگردان شده‌اند و در نهایت با سختی و مشقت فیلم اولشان را ساخته و از هفت خوان رستم گذشته‌اند تا فیلمی قابل قبول هیات انتخاب جشنواره فجر بسازند و راهی این رویداد بزرگ سینمایی شود. برای همین است که این سیمرغ معمولا برای صاحبش ارزش فراوانی دارد و نمی‌تواند از آن بگذرد جز دو سال اخیر که این سیمرغ صاحبی نداشته است! سال قبل همایون غنی‌زاده با وجود حضور در مراسم اختتامیه از دریافت سیمرغ بخش نگاه نو امتناع کرد، اما سیمرغ دوم که سیمرغ هنر و تجربه بود را پذیرفت و امسال که سعید ملکان به این سیمرغ وقعی ننهید و شاید برای همین هم بود که وقتی فرشته طائرپور نام سعید ملکان را خواند و او به روی صحنه نیامد سیمرغش را به مسوول مربوطه تحویل نداد و آن را با خود برد.
غیبتی که قرار بود با بیانیه‌ای مبهم موجه شود!
ساعتی از اختتامیه گذشته بود که تیم ساخت «روز صفر» در بیانیه‌ای مبهم از دلایل نیامدنش گفت. بیانیه‌ای که ترجمه آن برای رسانه‌ها ساعتی طول کشید و در نهایت این ابراهیم داروغه‌زاده بود که در یک پرسش و پاسخ توئیتری به سوال یک روزنامه‌نگار درباره دلایل تحریم اختتامیه توسط سعید ملکان و گروهش نوشت: «آقای ملکان به دو موضوع انتقاد داشند و اختتامیه فجر را تحریم کردند: ۱- معتقد بودند نباید افرادی که صحبت از تحریم کرده‌اند و یا افرادی که در نشست رسانه‌ای اعتراض کرده‌اند داوری و کاندید می‌شدند ۲- پذیرش فیلم خورشید علیرغم دیر رسیدن به جشنواره»
این درحالی‌است که ابراهیم داروغه‌زاده در نشست خبری پیش از آغاز جشنواره اعلام کرده بود همه افراد در همه رشته‌ها مورد داوری قرار می‌گیرند و افرادی که از حضور در جشنواره فیلم فجر انصراف داده‌اند هم از این قاعده مستثنی نیستند و مشخص نیست چرا سعید ملکان و گروهش همان پیش از جشنواره و با علم به این موضوع از حضور در این رویداد انصراف ندادند و نکته بعد اینکه سال گذشته سعید ملکان به عنوان تهیه‌کننده فیلم «غلامرضا تختی» فیلم را با تاخیر به دبیرخانه جشنواره ارائه داد و باید دید آیا این سینماگر قدیمی و باتجربه با در نظرگرفتن این موارد تصمیم به تحریم همه‌جانبه اختتامیه‌ای گرفته است که به اذعان بیانیه‌ای که صادر کرد «با علم به دریافت ۵ سیمرغ» بوده؟
ماجرای سیمرغی که فرشته طائرپور امانت گرفت چه می‌شود؟
سیمرغ بهترین فیلم بخش نگاه نو، وقتی صاحبش برای دریافت آن نیامد پیش فرشته طائرپور به امانت ماند. او که در سخنرانی‌اش پیش از اعطای این سیمرغ صحبت‌هایی از واکین فینیکس بازیگر نقش «جوکر» پس از دریافت اسکار مبنی بر لزوم همدلی و همراهی را نقل کرده بود پس از اینکه ملکان برای دریافت سیمرغش نیامد و برگزارکنندگان جشنواره گفتند در راه است و می‌رسد گفت: «این سیمرغ پیش من می‌ماند تا ملکان برای دریافت آن بابت تاخیرش دلیل موجهی داشته باشد.»
سعید ملکان، اما تا آخر مراسم هم به اختتامیه نرسید و طائرپور صبح امروز در گفتگو با یکی از رسانه‌ها از سرنوشت این سیمرغ اینطور گفته بود: «تا این لحظه فقط دو راه‌حل به ذهن‌مان رسیده، یا سیمرغ را با یادداشتی که بر آن ضمیمه می‌کنیم و می‌نویسیم: «این تنها سیمرغ بخش فیلم اولی‌های جشنواره سی‌وهشتم است که برنده آن با ناسپاسی برای دریافت آن روی صحنه نیامد»، برای موزه سینما ارسال می‌کنیم تا آیندگان سینمای ایران در جریان ماجرای آن قرار بگیرند؛ و یا مسئولان جشنواره به ما اجازه خواهند داد که آن را به یکی از دو فیلم دیگری که فقط یک رأی از این فیلمِ برگزیده کمتر داشتند اهدا کنیم. البته احتمال سومی هم هست و آن اینکه مسئولان جشنواره تصمیم‌گیری در مورد این سیمرغ را از اختیارات هیات داوران ندانند! و امر به تحویل آن کنند که البته این هم حکایتی برای داوران دوره‌های بعد خواهد داشت. دعا کنیم در حین این بلاتکلیفی‌ها، این سیمرغِ جفادیده، دلش نشکند و بال نکشد و از دست نرود.»
پاسخ دبیر جشنواره سی‌وهشتم
برای اینکه از تصمیم دبیرخانه جشنواره درباره سرنوشت این سیمرغ مطلع شویم با ابراهیم داروغه‌زاده دبیر سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر تماس گرفتیم. وی در پاسخ به این سوال به خبرآنلاین گفت: «برای این موضوع در جلسه بعدی شورای سیاست‌گذاری جشنواره که هفته بعد برگزار می‌شود تصمیم‌گیری خواهد شد.»
داروغه‌زاده همچنین درباره اینکه آیا پیشنهاد‌های فرشته طائرپور درباره سرنوشت این سیمرغ در این جلسه بررسی می‌شود هم گفت: «حتما این پیشنهاد‌ها هم بررسی خواهد شد.»
حال باید منتظر ماند و دید تصمیم شورای سیاست‌گذاری جشنواره فیلم فجر درباره این سیمرغ و آشیانه نهایی‌اش چه خواهد شد. آیا آن را با سلام و صلوات به دفتر سعید ملکان می‌فرستند یا به فیلمساز دیگری اهدا می‌شود یا به موزه سینما می‌رود و عبرت آیندگان خواهد شد؟
منبع: خبر آنلاین