سحر گلی‌زاده، اقتصاد۲۴- بر اساس اظهارات رییس کل بانک مرکزی، رشد نقدینگی از میانگین ۵۰ ساله کشور بیشتر شده و اغلب کارشناسان اقتصادی، دولت و نظام بانکی را عامل این مهم می‌دانند. رشد بی رویه نقدینگی برای اقتصاد هر کشوری مضر بوده و مسئولان اقتصادی باید در جهت کنترل نقدینگی گام بردارند. با این حال شواهد نشان می‌دهد که برنامه‌های اقتصادی کشور در کنترل نقدینگی تاکنون موفق نبوده است.
کارشناسان بر این باورند که تمام ارکان نظام اقتصادی باید برای کنترل نقدینگی تلاش و برنامه ریزی کرده و مانع اثرات منفی این پدیده بر اقتصاد شوند.
در همین رابطه علی سعدوندی اقتصاددان به خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: دلیل اینکه رشد نقدینگی در کشور قابل مهار نیست و روز به روز در حال افزایش است این است که کسری بودجه دولت مزمن و پایدار بوده و این کسری بودجه در چند دهه به طور مستقیم و غیر مستقیم موجب رشد پایه پولی بوده است.
وی افزود: اینکه پایه پولی به دلیل کسری بودجه دولت رشد می‌کند، باعث می‌شود که دولت نسبت به سیاستگذار پولی که بانک مرکزی است، از قدرت بالاتری برخوردار شود.
بیشتر بخوانید: دولت کسری بودجه‌اش را از جیب مردم پر می‌کند
سعدوندی در ادامه بیان کرد: دلیل اینکه حجم پایه پولی در بازار بین بانکی بیش از حجم بهینه است، باعث می‌شود دست نظام بانکی برای اعطای تسهیلات و سود‌های سپرده باز باشد. در ادامه دولت و نظام بانکی در یک بازی قرار می‌گیرند که به افزایش نقدینگی و تورم می‌انجامد.
آسیب‌های نقدینگی بر اقتصاد
وی در پاسخ به این سوال که در صورت عدم جلوگیری از رشد نقدینگی در کشور، چه آسیبی به اقتصاد کشور وارد می‌شود؟ بیان کرد: اگر قرار باشد رشد نقدینگی به صورت ضربتی یا انقلابی کنترل شود مشکلی که به وجود می‌آید همان مشکلی است که در سال‌های ۹۰ تا ۹۷ به وجود آمد و گریبانگیر اقتصاد کشور شد و رکودی در اقتصاد ایجاد می‌شود که در نهایت تورم فقط به تعویق افتاده و متوقف نمی‌شود و پس از طی زمانی باز هم رشد تورم مثبت می‌شود.
این کارشناس نظام بانکی اظهار کرد: راه‌های اساسی کنترل تورم به اصلاح ساختار بودجه بستگی دارد به نحوی که درآمد‌های نفتی به ترازنامه بانک مرکزی منتقل نشود یعنی دولت ارز نفتی را به بانک مرکزی نفروشد و دوم آنکه رشد معوقات بانکی به هر دلیلی که هست باید متوقف شود؛ بنابراین برای آنکه از تورم جلوگیری شود دولت باید بدهی خود را به نظام بانکی پرداخت کند، اما در شرایطی که دولت با کسری بودجه مواجه است چگونه این کسری را جبران و بدهی بانکی خود را پرداخت کند؟
وی افزود: کل کسری بودجه دولت باید از محل اوراق تامین شود. اوراق خاصیت ضد تورمی و پایه پولی خاصیت تورمی دارد. از هر دو محل می‌شود کسری بودجه دولت را تامین کرد، اما در شرایط تورمی، از پایه پولی برای رونق اقتصاد استفاده نمی‌شود.
سعدوندی با بیان اینکه بیشترین تقصیر در رشد نقدینگی برعهده کدام نهاد است، دولت یا بانک‌ها؟ خاطرنشان کرد: هدف در کشور تعیین مقصر نیست، اما هر دو نقش اساسی در ایجاد نقدینگی دارند. دولت از طریق بدحسابی و کسری بودجه و نظام بانکی از طریق اعطای تسهیلات بی بازگشت و غیر جاری و اعطای سود‌های موهومی در گسترش نقدینگی نقش دارند.
وی با بیان اینکه عملیات بازار باز در شرایط فعلی برای اقتصاد ایران مفید است عنوان کرد: عملیات بازار باز می‌تواند در کنترل نقدینگی و تورم موثر باشد. همچنین بهترین ابزار برای کنترل نقدینگی، عملیات بازار باز است، چون در این عملیات نرخ سود در اقتصاد تعیین شده و این نرخ سود به آحاد اقتصادی از جمله بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ سیگنالی می‌دهد که موجب می‌شود مقدار تقاضا برای تسهیلات کنترل شود و از این طریق موجب خواهد شد که نقدینگی مهار شود.
این کارشناس اقتصادی در ادامه بیان کرد: عملیات بازار باز، حجم ذخایر بین بانکی را تعیین می‌کند و اگر این اتفاق بیفتد، با اضافه برداشت بانک‌ها به صورت مصنوعی، کمبود ذخایر نخواهیم داشت. اگر بانک‌ها مطمئن باشند که کمبود ذخایر نخواهند داشت با کارایی بهتری عمل می‌کنند، البته این شامل بانک‌هایی که از معوقات بالایی رنج می‌برند، نمی‌شود.
بانک‌های ناکارآمد باید از چرخه بانکداری حذف شوند
سعدوندی در ادامه خاطرنشان کرد: بانک‌هایی که معوقات بالایی دارند باید از طریق سیاست‌های تنظیم گری، کنترلی و نظارتی با آن‌ها برخورد شود. تا زمانی که بانک‌ها می‌توانند تسهیلاتی بدهند که می‌دانند این تسهیلات باز نمی‌گردد، معضل تورم در کشور حل نخواهد شد بنابراین بانک‌های ناکارآمد باید به نحوی نظارت شده و یا از چرخه بانکداری خارج شوند.