اقتصاد ۲۴ - بازار سرمایه طی یک سال گذشته جذابیت‌های بسیاری برای سرمایه گذاران و البته سهامداران خرد داشته است. کارگزاری‌ها در سال ۹۸ روز‌های پر کاری داشتند و بسیاری از مردم اقدام به دریافت کد بورسی کردند اما ورود حجم زیاد نقدیندگی به بازار سرمایه هر چند مفید بود، اما خطراتی از جمله هیجان زدگی را نیز در پی داشت. هر چند بازار سرمایه رشد ۲۰۰ درصدی را در سال ۹۸ تجربه کرده است، اما در این بین ممکن است برخی از سهامداران خرد به دلیل بی تجربه بودن دچار ضرر و زیان‌هایی شوند که به طور کلی قید بازار سرمایه را بزنند.
از سوی دیگر، اما بازار‌های جهانی بورس به واسطه ویروس کرونا دچار افت‌های قابل توجهی شده است، هرچند سهام شرکت‌های تولید ماسک و شوینده‌ها توانستند رشد قابل ملاحظه‌ای داشته باشند، اما آیا بازار بورس ایران هم از کرونا تاثیر خواهد گرفت؟ سهام شرکت‌های دارویی یا شیمیایی و شوینده‌ها می‌تواند در آینده نزدیک برای معامله‌گران جذاب باشد؟
همچنین، اما دو تغییر در روند بازار بورس و ویروس کرونا مسائلی هستند که می‌توانند بازار بورس را با تغییر جهت روبرو کنند. اولین تغییر آن است که سازمان بورس، اما در اقدامی جدید ابلاغیه‌ای برای سهامداران تازه وارد صادر کرد که طی آن قانون برای مشتریان جدید تغییر خواهد کرد.
بر اساس ابلاغیه سازمان بورس و اوراق بهادار، فرآیند صدور کد معاملاتی برای مشتریان جدید در بازار سرمایه تغییر کرد.
در این ابلاغیه آمده است: مشتریان جدید یک ماه پس از صدور کد امکان معامله خواهند داشت. در این راستا، قبولی در آزمون کانون کارگزاران یا سازمان بورس شرط صدور کد معاملاتی است. همچنین شخص متعهد می‌شود سیگنال‌فروشی و ... نکند، زیرا کد مسدود می‌شود.
در این ابلاغیه آمده است: مشتریان جدید یک ماه پس از صدور کد امکان معامله خواهند داشت. در این راستا، قبولی در آزمون کانون کارگزاران یا سازمان بورس شرط صدور کد معاملاتی است. همچنین شخص متعهد می‌شود سیگنال‌فروشی و ... نکند، زیرا کد مسدود می‌شود.
بیشتر بخوانید: شرایط ورود به بورس تغییر کرد
از سوی دیگر ورود نقدینگی به بازار سرمایه نیازمند تغییراتی در برخی روش‌ها در بازار بود که سازمان بورس طی اقدامی فرمول جدیدی برای حجم مبنا در نظر گرفت.
در فرمول جدید حجم مبنا، کف و سقف ارزش مبنای معاملاتی که از آن حجم مبنای سهام هر شرکت محاسبه می‌شود، تعیین شده است. بر این اساس برای بورس و بازار اصلی فرابورس کف ارزش مبنا حدود ۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بر اساس آمار معاملاتی چهارشنبه تقریبا ۱۲۵ شرکت با جهش بیش از ۱۰ برابر حجم مبنا مواجه خواهند بود.
برای قریب به ۲۸۰ نماد نیز حجم مبنا نسبت به قبل افزایش می‌یابد. هر چه حجم مبنا بیشتر باشد روند رسیدن قیمت پایانی به آخرین معاملات کندتر نیز خواهد شد، زیرا باید معاملات با حجم بیشتری از سهام در یک قیمت نسبت به قیمت پایانی انجام شود تا میانگین قیمتی روزانه خود را به آخرین معاملات برساند. در نتیجه شدت نوسان سهام طی روز‌های متوالی می‌تواند به‌شدت کاهش یابد. البته باید به ارزش بالای معاملات نیز در کنار این متغیر توجه داشت، اما تغییرات نسبت به قبل به نظر قابل‌توجه است. در فرابورس و بازار پایه نیز حجم مبنا پیش از این وجود نداشت و در شرایط کنونی این موضوع می‌تواند اثر محسوس‌تری بر معاملات نسبت به قبل داشته باشد.
سهامداران ضابطه‌مند وارد می‌شوند
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: از گذشته این انتقاد وارد بود که افراد تازه وارد بورس با توجه به پر ریسک بودن بازار بورس، بدون شناخت و تجربه به صورت هیجانی و احساسی عمل می‌کنند. این درخواست وجود داشت که حداقل‌های آموزشی در خصوص سهامداران جدید اعمال شود و این افراد برای مدتی از طرق غیر مستقیم مانند صندوق‌های سرمایه گذاری وارد بازار سرمایه شوند و بعد از آن که حداقل‌های آموزشی را کسب کرده و وارد سرمایه گذاری مستقیم شوند؛ بنابراین نفس این تصمیم که سهامداران جدید بر اساس ضابطه ورود پیدا کنند خوب است.
وی با بیان اینکه بازار بورس از ابتدای امسال رشد حدود ۲۰۰ درصدی را تجربه کرده است، افزود: همین مسئله احتمال هیجانی رفتار کردن سهامداران تازه وارد را بیشتر می‌کند. باید توجه داشت که در سایر کشور‌ها هم محدودیت‌هایی برای سهامداران خرد ایجاد می‌شود بنابراین تصمیم جدید خوب است، اما به شرط آنکه تمهیداتی در نظر گرفته شود که جذابیت سرمایه گذاری‌های غیرمستقیم افزایش یابد.
دارابی تصریح کرد: این محدودیت می‌توانست برای مدت سه ماه اعمال شود و در این مدت داشتن سبد سهام در صندوق‌ها را اجباری کرد تا از هیجان زدگی‌های احتمالی در بازار جلوگیری شود. از طرفی امتیازات از جمله محدوده مشخصی برای عرضه‌های اولیه و مزیت‌های کارمزدی در نظر گرفته می‌شد تا لازم نباشد فرد به سرعت وارد بازار شود.
این کارشناس بازار سرمایه یادآور شد: عدم آموزش صحیح می‌تواند به سهامداران تازه وارد ضزبه بزند و بعد از یکی دو بار ضرر از بازار زده شود که در سال‌های گذشته نیز این امر برای برخی تجربه شده است.
به ابزاری بهتر از حجم مبنا نیازمندیم
دارابی همچنین درباره تصمیم جدید سازمان بورس در خصوص حجم مبنا گفت: در خصوص حجم مبنا باید گفت که نیاز به بحث و بررسی بیشتر دارد چرا که این حجم مبنا در بسیاری از موارد مانع از کشف قیمت عادلانه می‌شود و افزایش آن برای شرکت‌های کوچک شاید ضروری باشد، اما در بلند مدت ما باید فکر اساسی برای حجم مبنا کنیم چرا که ممکن است افزایش حجم مبنا به مرور کارایی بازار را کاهش دهد.
وی افزود: در حال حاضر، چون شرکت‌های کوچک رشد کردند به نظر می‌رسد یک دغدغه فکری در خصوص قیمت عادلانه سهام این شرکت‌ها وجود داشته است که باعث شده در حال حاضر برای شرکت‌های بازار پایه و فرابورس هم که حجم مبنا نداشتند این تغییر ایجاد شده و دارای حجم مبنا شوند.
این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: به نظر می‌رسد این سیاست به هدایت نقدیندگی به سمت شرکت‌های بزرگ باشد و همچنین شاخص هم وزنی که از ابتدای امسال ۵۰۰ درصد رشد داشته است، را کنترل کند.
دارابی تاکید کرد: در بلند مدت بازار ما نیازمند ابزار‌هایی بهتر از حجم مبنا خواهد بود، اما در حال حاضر این یک تصمیم اقتضایی بوده است که در دراز مدت نمی‌توان با این ابزار اقدام به کنترل بازار کرد.
وی خاطر نشان کرد: شاید بهتر بود از ابتدا حجم مبنای بورس و فرابورس حذف می‌شد، اما در چند ماه گذشته با توجه به اینکه شرکت‌های فرابورسی حجم مبنا نداشتند راحت‌تر رشد می‌کردند و ترمزی برای رشد شرکت‌های بزرگ بود اما ما در آینده بی تردید نیازمند راه‌های بهتر برای کنترل بازار هستیم.
کرونا و جذابیت‌های شرکت‌های شوینده و دارویی
دارابی با اشاره به تاثیر ویروس کرونا بر بازار بورس گفت: بی تردید کشور ما نیز از سایر تحولات جهان مانند مشکل ویروس کرونا مستثنا نخواهد بود. کرونا در حال حاضر حدود ۱۵ دلار از بهای نفت را کاهش داده است که این کاهش ۹ درصدی در دو روز منجر به کاهش قیمت محصولات فلزی و پتروشیمی شده است که این حوزه‌ها ستون فقرات بورس ما را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین بازار بورس ما مستقیم از کرونا تاثیر نگرفته است، اما به با کاهش قیمت نفت این تاثیر مشهود است.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه باید دید در ادامه ابعاد این ویروس در جهان چگونه خواهد بود، اظهار کرد: اگر با همین روند ادامه پیدا کند که در حال حاضر حدود ۵۰ کشور جهان درگیر آن هستند و اقتصاد‌های بزرگی مانند آمریکا، ژاپن، چین، آلمان، انگلیس، فرانسه و... با آن درگیر شده اند و محدودیت‌های حمل و نقلی و تجاری می‌تواند بهای نفت را بیشتر کاهش دهد.
وی ادامه داد: در حال حاضر جوی از ابهام و نگرانی اقتصاد جهان را فرا گرفته است که کشور ما نیز متاثر از آن خواهد بود. از طرفی شرکت‌های شوینده و دارویی با توجه به مصارف بالایی که دارند می‌توانند فروش‌های سنگینی داشته باشند که باید منتظر گزارش‌های پایان اسفند و فروردین ماه بود تا این شرکت‌ها را بررسی کرد.