سحر گلی‌زاده، اقتصاد۲۴- فعالان بازار در یک سال اخیر با محدودیت دامنه نوسان بیگانه نبوده اند و در شهریور ماه سال جاری نیز مسئولان سازمان بورس تصمیم گرفتند که محدودیت دامنه نوسان را در بازار پایه ایجاد کنند یا در زمان شهادت سردار قاسم سلیمانی مسئوللن سازمان برای جلوگیری از ضرر و زیان سهامداران اقدام به محدود کردن دامنه نوسان به ۲ درصد کرده بودند.
در حالی که در سال جاری بورس شرایط بسیار خوبی را داشت و تاکنون حدود ۲۰۰ درصد بازدهی برای سهامداران خود به ارمغان آورده و سیل نقدینگی به سمت بازار سهام روانه شده بود، در هفته اخیر شاهد تصمیماتی از سوی مدیران سازمان بورس بودیم که چندان خوشایند فعالان بازار سرمایه نبوده است.
آخرین تصمیم در رابطه با بورس، در عصر روز چهارشنبه ۱۴ اسفندماه ۱۳۹۸ گرفت، تصمیمی که همه سهامداران و فعال بازار بورس را شوکه کرد. مسئولان سازمان بورس تصمیم گرفتند که دامنه نوسان را از ۵ درصد به ۲ درصد کاهش دهند. در نامه شرکت فرابورس ایران آمده بود: «به منظور حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران، مقرر شد دامنه نوسان قیمت در کلیه نماد‌های معاملاتی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس روز شنبه، ۱۷ اسفند ماه امسال به دو درصد کاهش یابد. تابلو قرمز بازار پایه فرابورس ایران کماکان دارای دامنه نوسان یک درصد است. تغییرات دامنه نوسان در مقاطع زمانی سه ماهه از مان اجرا قابل بازنگری است.» هرچند که این ابلاغیه با دستور وزیر اقتصاد لغو شد و دامنه نوسان بورس از شنبه هفته جاری از ۲ به همان ۵ درصد بازگشت.
در همین رابطه فردین آقا بزرگی، کارشناس بازار سرمایه درباره دامنه نوسانات بازار سرمایه به خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: حکم کلی این موضوع این است که در اعمال هرگونه محدودیت در نظام بازار و اقتصاد بازار آزاد هیچ گونه محدودیتی نباید وجود داشته باشد و یا به حداکثر برسد، اما در شرایط امروز حرکت‌های جهشی شاخص و قیمت‌های سهام به نوعی رقم می‌خورد که تناسب معقولی با متغیر‌ها و مولفه‌های اثرگذار اقتصادی ندارد و همخوان و در یک راستا نیست و مورد تایید متغیر‌های اقتصادی هم نیست؛ این رابطه، رابطه معکوس را ایجاد می‌کند که در نهایت موجب ضرر و زیان سرمایه‌گذاران و فعالان بازار در بلند مدت و میان مدت می‌شود.
وی افزود: معمولا سفته بازی در بازه کوتاه مدت بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد کما اینکه طی ۲ هفته گذشته بعد از شیوع ویروس کرونا، اکثر بازار‌های بین الملل به واسطه پیش بینی کاهش تقاضای جهانی در اقتصاد و در حقیقت بهم خوردن نظام سازوکار رشد اقتصادی در چین، به عنوان یکی از کشور‌های اثرگذار در اقتصاد دنیا، شروع به اصلاح قیمت کردند و شاهد بودیم که طی دو هفته گذشته حدود ۱ الی ۲ درصد بورس‌ها افت کردند. اما بالعکس در همین زمان، کماکان به دلیل وجود نقدینگی سرشار در اقتصاد ما که نوعی نقص هم محسوب می‌شود، همه مردم سعی کردند نقدینگی خود را وارد تنها بازار قابل اعتماد فعلی کنند و همین مسئله ممکن است شرایط خاصی را برای اقتصاد ایران به وجود آورد.
بیشتر بخوانید: واخوانی کاهش جنجالی دامنه نوسانات بورس
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه بیان کرد: طبیعی‌ترین شکل آن این است که ما هم تابع اقتصاد جهانی باشیم و وقتی در دنیا قیمت نفت بی سابقه‌ترین افت خود را تجربه می‌کند ما هم باید یک اصلاح قیمت داشته باشیم و به منظور پیشگیری از افت‌های احتمالی و افت‌های هیجانی مثل چند روز بازار سرمایه، وظیفه مقام ناظر یا سازمان بورس این است که ورود پیدا کند. پیشنهاد کردند که ما می‌خواهیم دامنه نوسان قیمت را محدودتر کنیم و این برای برخی از فعالان بازار سرمایه خبر خوشی نبود و مخالفت‌هایی هم در سطح بالاتری صورت گرفت که اجرایی نشد و تبعات آن همین افت شاخص بورس با شتاب بیشتر است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا این کار باعث کاهش جذابیت بازار سرمایه نمی‌شود و یا باعث افت معاملات در این بازار نخواهد بود؟ اظهار کرد: درست است که در کوتاه مدت ممکن است این اثر را بگذارد اما چاره‌ای نیست. اگر بخواهیم همه خواسته‌های نظام اقتصادی و کنترلی را از جمله بازار ارز را متوجه بازار سرمایه کنیم، یک راه باقی می‌ماند که بازار سرمایه به صورت یکسویه و مرتبا رو به افزایش رود و به شرایط امروزه بازار سرمایه دچار می‌شویم.
آقا بزرگی خاطرنشان کرد: نسبت پی برای (P/E) شرکت‌های بورسی، فرابورس و بورس کالا ۱۰۰ است یعنی بازگشت سرمایه ۱۰۰ ساله است و این با ادبیات اقتصادی همخوانی ندارد که از متوسط (P/E) ما در ۱۰ سال گذشته پیشی گرفته است. ما امروز بیشترین (P/E) را داریم درصورتی که چشم انداز کسری بودجه، افزایش نرخ ارز، رکود حاکم بر وضعیت اقتصادی و حتی کاهش جهانی قیمت نفت هم حکم می‌کند که اقتصاد رشد آنچنانی ندارد.
بیشتر بخوانید: دامنه نوسان بورس و فرابورس به روال قبل برگشت + سند
این کارشناس بازار سرمایه در عین حال بیان کرد: خود این موضوع عامل بازدارنده رشد هیجانی بازار بورس می‌شود. به واسطه نگرانی از گسیل نقدینگی به سایر بازار‌ها از جمله بازار ارز، وتوی این ابلاغیه مصلحت بود چرا که نباید بازار سرمایه را به حال خودش گذارند تا این نقدینگی از بازار ارز و یا خودرو سر دربیاورد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دستور وزیر اقتصاد باعث کاهش اقتدار سازمان بورس نمی‌شود؟ بیان کرد: رئیس شورای عالی بورس وزیر اقتصاد است و طبیعتا سازمان بورس به نحوی جز شورای عالی بورس که بالاترین رکن بازار سرمایه است، محسوب می شود. اگر ابلاغیه اخیر لغو شد حتما تبعات این موضوع را هم در نظر داشتند که این تصمیم را گرفتند هرچند این تصمیم هم از نظر کارشناسان بسیاری، تصمیم درستی نبود.