اقتصاد ۲۴ - با توجه به اهداف تعیین شده در سند چشم‌انداز توسعه و با درنظر گرفتن میزان تولید 55 میلیون تن فولاد در سال 1404 و سرانه مصرف آن، اهمیت صادرات بیش از پیش خود را نشان می‌دهد، تا جایی که برخی واحدهای فولادی از ابتدا با هدف صادرات و با درنظر گرفتن چنین شرایطی احداث شده‌اند. این واحدها باید از هم‌اکنون برای حضور موفق در بازار و رقابت بین‌المللی تلاش کنند.
فعالان این عرصه طی سال 98 همواره بر مشکلات و موانع داخلی تاکید داشتند. صادرات آهن و فولاد ایران، با دو دسته موانع روبرو هستند؛ یکی موانع داخلی و دیگری موانع خارجی یا بین المللی است. در موانع داخلی، ضعف بازرگانی در حوزه فروش بین المللی و صادرات آن، رکود ساخت و ساز، افزایش کرایه حمل و نقل زمینی و کمبود سنگ آهن تاثیر مستقیمی بر قیمت فروش محصول در بازار دارد. از سوی دیگر کشتیرانی و پهلوگیری کشتی‌های سنگین و نیز سیاست‌های ارزی دولت را باید به موضوع اصلی افزود.
در موضوع موانع خارجی نیز موضوع اصلی رقابت با سایر کشورهای تولید کننده است که این کشورها از معضل تحریم، انتقال پول و فروش غیر مستقیم محصولات فولادی ایران کمال استفاده را در جهت تضعیف جایگاه ایران می برند و تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی نهایت ضرر را در این مورد متحمل می شوند. امروز نیز شیوع کرونا ویروس بر همه این مشکلات افزوده و تهدید جدی برای بازار فولاد کشور شده است .
صعود صادرات محصولات فولادی
در عین حال تولیدکنندگان این عرصه، تمام توان خود را برای توسعه صادرات به نمایش گذاشته اند چراکه امکان حضور و کسب سهم از بازار رقابت جهانی به‌منزله توانمندی یک شرکت است.
اما باید توجه داشت برای حضور موفق در بازار بین‌المللی باید الزاماتی همچون کیفیت مناسب محصول، قیمت مناسب، خوش قولی به‌ویژه در تحویل به موقع سفارشات و وفاداری مورد توجه قرار گیرند و رعایت شوند.
گفتنی است طی ۱۰ ماهه نخست سال جاری میلادی، ایران ۲۱ میلیون و ۵۱۸ هزار تن فولاد خام تولید کرد که در مقایسه با تولید ۲۰ میلیون و ۲۶۵ هزار تن در سال گذشته میلادی، رشد ۶.۲ درصدی را نشان می دهد.
لازم به ذکر است طی ۱۰ ماهه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی به ترتیب چین با تولید ۸۲۹ میلیون و ۲۱۵ هزارتن، هند با ۹۳ میلیون و ۳۰۶ هزار تن، ژاپن با ۸۳ میلیون و ۷۹۱ هزار تن، آمریکا با ۷۳ میلیون و ۵۳۹ هزار تن و کره جنوبی با ۶۰ میلیون و ۱۲۱ هزار تن ۵ کشور برتر فولادساز جهان بودند.
همچنین طی 10 ماهه سال 98، 17 میلیون و 572 هزار تن انواع محصولات فولادی (کلاف، تیرآهن، ورق عریض، میلگرد، ورق گرم، ورق سرد، ورق پوشش دار و غیره) در کشور تولید شد که در مقایسه با میزان تولید مدت مشابه سال 96 (16 میلیون و 398 هزار تن)، حاکی از رشد 7 درصدی است.
از سوی دیگر، طی 10 ماه یاد شده، 21 میلیون و 964 هزار تن آهن اسفنجی تولید شد که نسبت به آمار مدت مشابه سال گذشته (18 میلیون و 540 هزار تن)، 18 درصد رشد نشان می دهد.
بنا به این گزارش، طی مدت یاد شده 3 میلیون و 972 هزار تن شمش و 2 میلیون و 396 هزار تن انواع محصولات فولادی صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال 97(5 میلیون و 367 هزار تن شمش و یک میلیون و 185 هزار تن محصولات فولادی) به ترتیب 26 درصد کاهش و 102 درصد رشد داشته است.
افزون بر این، طی این مدت 503 هزار تن آهن اسفنجی صادر شد که نسبت به آمار سال گذشته (567 هزار تن)، حاکی از کاهش 11 درصدی صادرات این محصول است.
همچنین 10 ماه سال 98، 27 هزار تن فولاد خام و 881 هزار تن انواع محصولات فولادی وارد کشور شد که در مقایسه با آمار مدت مشابه سال 97 (44 هزار تن فولاد خام و یک میلیون و 862 هزار تن انواع محصولات فولادی) به ترتیب 39 درصد و 53 درصد کاهش نشان می دهد.
سال سخت برای فولادی ها در راه است
هرچند صادرات فولاد با تمام موانع داخلی و خارجی ادامه دارد اما نحوه صادرات با توجه به مشکلات نسبت به سال های گذشته تغییر کرده و سخت تر شده است.
رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن فولاد ایران با تاکید بر اینکه طی سال 98 به دلیل اعمال تحریم ها علیه ایران همچنان مسیر صادرات این محصولات ادامه داشت، در گفتگو با خبرنگار اقتصاد 24 گفت: ترفند به‌کارگیری از شخص و یا کشور ثالث، روشی جهت دور زدن تحریم ها برای صادرات محصولات فولادی بوده است که به نوبه خود با مشکلات و افزایش هزینه مواجه بوده است .
بیشتر بخوانید: آتش تعرفه وارداتی آمریکا بر بازارهای صادراتی فولاد ایران/ ارزان فروشی تنها راه حفظ بازار فولاد
عضو هیات مدیره انجمن فولاد ایران با بیان اینکه تحریم‌ها برخی هزینه‌ها را به صنعت فولاد کشور تحمیل کرده است، توضیح داد: ارزان فروشی محصول ایرانی در بازار جهانی یکی از مشکلات صنعت فولاد کشور است. در حالی که کیفیت فولاد ایران یکی از برترین‌های جهان در این حوزه بوده اما به علت تحریم‌های آمریکا هزینه‌های جانبی بر صادرات این محصول به ما تحمیل شده اما با این حال همچنان قیمت فولاد ایران در بازارهای جهانی حدود ۱۵ درصد ارزانتر از میانگین قیمت تولیدات کشورهای دیگر است.
عضو هیات مدیره انجمن فولاد ایران در ارتباط با مشکلات عمده صنعت فولاد در دوره تحریم، گفت: حضور ادامه دار دولت و نقش پررنگ در قیمت گذاری های دستوری از دیگر مشکلاتی بود که در سال 98 گریبان صنعت فولاد سازی کشور را گرفته بود و همین موضوع توازن بازار داخل و خارج را برهم زده است.
شهرستانی تصریح کرد: هرچند فعالان این عرصه بارها بر شفاف سازی قیمت ها از طریق بورس کالا تاکید داشتند اما مسئولان در این زمینه اقدام جدی را انجام ندادند و به نوعی از اجرای آن سرباز می زدند.
عضو هیات مدیره انجمن فولاد ایران با تاکید بر اینکه طی سال 98 در ادامه سال 97 به دلیل رکود اقتصادی مصرف محصولات فولادی در داخل بسیار کاهش یافته است گفت: کاهش مصرف داخلی در برابر فشارهای خارجی مشکل فروش محصولات را برای تولید کننده افزایش داد و این روند پیش بینی می شود تا پایان سال 99 نیز ادامه داشته باشد.
بومی سازی عامل کاهش خروج ارز شد
این فعال حوزه فولاد با بیان این مطلب که وزارت صمت با طرح بومی سازی درصدد کاهش تنش ها در این بخش استراتژی و ارزآور بوده است در پاسخ به این سوال که تا چه حدی میزهای تولید داخل بر صنعت فولاد، تاثیرگذار بوده است؟ گفت: در سال گذشته برای تولید هر تن فولاد به ۱۲۰ دلار ارز نیاز بوده که با توجه به برخی بومی‌سازی‌ها، این رقم در سال جاری به حدود ۸۰ دلار کاهش یافته و برنامه‌ریزی ها به گونه‌ای است که برای سال آینده این مقدار به حدود ۵۰ تا ۵۵ دلار برسد.
عضو هیات مدیره انجمن فولاد ایران در پایان با توجه به چشم انداز صنعت فولاد در سال 99 گفت: سال جدید سال سختی از لحاظ مواد اولیه برای صنعت فولاد کشور خواهد بود از اینرو برنامه ریزی برای ورود سرمایه گذار و تخصیص بودجه برای فعالیت های تولیدی این صنعت از اولویت هاست. اگر دولت تمایل به ارزآوری بیشتر از این بخش برای کشور دارد باید با تمهیدات ویژه شرایط را برای تولید و صادرات فولاد و محصولات فولادی تسهیل کند.
استراتژی های صادراتی
به گزارش اقتصاد 24، صادرات فولاد ارزآوری بالایی برای کشور به‌دنبال دارد، بنابراین باید حمایت همه جانبه از آن صورت گیرد. برای توسعه صادرات باید در قوانین مرتبط با حوزه صادرات تجدیدنظر شود، یعنی قوانین به‌گونه‌ای وضع شوند که امکان صادرات را در بلندمدت تضمین کند.
وقتی سخن از صادرات به میان می‌آید، باید مستمر باشد. درنتیجه باید استراتژی‌های کشور به گونه‌ای تنظیم شود که تولیدکنندگان نگرانی از آینده فعالیت خود نداشته باشند چراکه در عقد یک قرارداد صادراتی، تعهداتی برای شرکت‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین تولیدکنندگان باید از شرایط داخلی کشور، اطمینان داشته باشند تا در بازار جهانی، مطمئن و موفق حضور پیدا کنند.
علاوه بر مورد یاد شده، تسهیلاتی به صادرات اختصاص یابد و از مشوق‌های لازم استفاده شود. وضع مشوق‌های صادراتی، ارائه تسهیلات بانکی به صادرکنندگان و ... این امر را تسهیل می‌کند و موجبات توسعه آن را فراهم می‌آورد.
در ادامه، شرایط باید به‌گونه‌ای مهیا شود تا در بازگشت پول صادرات به کشور، شرکت‌ها با توجه به شرایط جهانی، متضرر نشوند. بدون شک سود نهایی چنین حمایت‌هایی، به کشور باز خواهد گشت.
کوتاه کردن مسیر طاقت‌فرسای صنعت فولاد
اما در صنعت فولاد و صادرات آهن و فولاد، چالش ها و ریسک های دیگری نیز وجود دارد. یکی از آنها این است که در شرایط صادراتی فعلی، باید آماده باشیم و دولت باید بازار مسکن داخل را رونق بخشد زیرا که ناگزیریم صنعت فولاد را در داخل کشور زنده نگه داریم و لذا بازارهای داخلی باید مهیج شود.
مسیر پیش رو این صنعت، مسیر فوق‌العاده صعبی است، مسیر سخت و طاقت‌فرسایی است که مدیران بخش‌های مختلف صنعت فولاد کشور، باید پایش شوند، در واقع به هیات مدیره‌های قوی‌تر و مدیران عامل جسورتری نیاز داریم تا در این برهه زمینه‌ها را برای فعالیت تجار بخش خصوصی فراهم کنند، ولی با همه این اوصاف شرایط بسیار سختی است.