ژوبین صفاری، اقتصاد ۲۴- صندوق بین الملی پول می‌گوید بحران اقتصادی کرونا تبعاتی مانند جنگ برای جهان داشته است. کشور‌های بسیاری با بحران اقتصادی روبرو شده اند. در همسایگی مان و در کشور ترکیه حدود دو ملیون نفر بیکار شده اند و اقتصاد ایران حالا، اما با همه بحران‌های ریز و درشت اش باید با تبعات کرونا ویروس هم دست و پنجه نرم کند. در حالی که منابع مالی ما از فروش نفت بسیار محدود شده و عملاً کسری بودجه دولت وارد مرحله تازه تری خواهد شد. اما در این بین بسیاری از کسب و کار‌هایی که پیش از این با بحران تقاضا و رکود روبرو بودند حتی به مرحله ورشکستگی رسیده اند. بسیاری از اقشار آسیب پذیر نیاز به حمایت دولت دارند که البته این حمایت‌ها اگر به صورت غیر هدفمند صورت گیرد می‌تواند تبعات بدتری برای اقتصاد کشور داشته باشد.
همچنین وزارت اقتصاد در گزارشی به پیامد‌های اقتصادی که در سطح وسیع تری رخ می‌دهد، پرداخته است که از جمله آن کاهش سرعت گردش پول، معوق شدن اقساط بانکی، معوق شدن حق بیمه ها، افزایش آمار چک‌های برگشتی و افزایش دعاوی اقتصادی، کاهش درآمد مالیاتی دولت، افزایش مخارج دولت برای جبران خدمات بخش سلامت، تأثیر منفی بر عملکرد شرکت‌ها و بازار سرمایه در صورت تداوم رکود جهانی است.
اما در این بین دولت با ارائه راهکار‌هایی وعده داده تا کسب و کار‌های خسارت دیده را از مهلکه نجات دهد، مهلکه‌ای که به نظر می‌رسد مانند گردابی اقتصاد ایران را در خود فرو برده است. با این حال کارشناسان معتقدند بسته‌های حمایتی باید با سرعت بیشتر و به دور از بوروکراسی‌های مرسوم و البته هدفمند به دست کسب و کار‌ها و اقشار آسیب پذیر برسد.
بیشتر بخوانید: کارگران آسیب دیده از کرونا چه کنند؟
بسته‌های حمایتی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشند
سعید مسگری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: این روز‌ها بحث در خصوص کرونا و پیامد‌های اقتصادی آن بسیار است و کارشناسان بحث‌های مختلفی را مطرح کردند، اما چند راهکار عملیاتی برای اجرا توسط دولت و سیاستگذاران می‌توان در نظر گرفت.
وی افزود: نخست آنکه لازم است چند بسته جامع و شفاف طراحی شود. اینکه هر وزارتخانه و سازمان به صورت جزیره‌ای بخواهد کمک‌هایی را انجام دهد و بسته‌های حمایتی به صورت موازی طراحی شود ثمربخش نخواهد بود و دولت باید بسته‌های جامعی طراحی کند که نقش هر وزراتخانه و ارگان در آن مشخص شده باشد و تحت مدیریت یک نفر مانند معاون اول رئیس جمهوری اجرا و نظارت شود.
مسگری با بیان اینکه این بسته باید واجد ویژگی‌هایی باشد از جمله آنکه در آن عرضه و تقاضا دیده شود، اظهار کرد: شوک کرونا هم عرضه و هم تقاضا را تحت تاثیر قرار داده است هرچند که هر دو این بخش‌ها مهم است، اما تاثیر آن بر تقاضا اهمیت بیشتری دارد.
یارانه‌های کور به ضرر اقتصاد خواهد بود
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: اقتصاد کشور طی دو سال گذشته با توجه به بحران‌هایی که داشت دچار رکود تورمی شده بود و در حالت عادی نیز تقاضا در اقتصاد با مشکل روبرو کرده بود که کرونا آن را تشدید کرده است.
وی افزود: باید راهکار‌هایی برای احیای تقاضا ارائه کرد، ولی به نظر می‌رسد دولت توجه بیشترش به سمت عرضه بوده است که این رویکرد باید با توجه به شرایط موجود تغییر کند.
مسگری تصریح کرد: سیاست‌هایی مانند پرداخت وام کم بهره خوب هستند، اما این تسهیلات مانند یارانه‌های کوری هستند که می‌توانند با خطای زیادی همراه باشد بنابراین نظارت بر پرداخت این وام‌ها باید با دقت بیشتری همراه باشد.
این اقتصاددان تاکید کرد: از سوی دیگر موضوع حمایت از اقشار آسیب پذیر که تاکنون به آن توجه چندانی نشده بود در این شرایط باید به مراتب بیشتر شود. خیلی از افراد هستند که درآمد ثابت ندارند و مانند راننده ها، کسبه ها، دستفروشان و... در این روز‌ها با مشکلات جدی روبرو شده اند که باید با یارانه‌ها و بسته‌های حمایتی هدفمند حمایت شوند.
وی با بیان اینکه سالهاست که یارانه‌های کور پرداخت می‌شود که باید در این شرایط این یارانه‌ها هدفمند پرداخت شود، افزود: باید کمیته‌هایی برای شناسایی جامعه هدف در وزارت صمت تشکیل شود و اقشار مختلف مورد ارزیابی قرار گیرند.
رکود مهمتر از تورم
مسگری با اشاره به مشکلات تامین مالی در اقتصاد گفت: در تامین منابع مالی هم مشکلات زیادی داریم. پیش از کرونا مسئله کسری بودجه وجود داشت که در حال حاضر این مشکل بیشتر هم خواهد شد. قرار بود که از صندوق توسعه ملی برداشت صورت گیرد که هنوز تکلیف آن روشن نشده است. از سوی دیگر انتشار اوراق نیز به عنوان یک گزینه مطرح است هر چند تا به حال نیز از این ظرفیت استفاده زیادی شده است، اما تا جای امکان باید از آن بهره برد.
این اقتصاددان اظهار کرد: شاید چاره‌ای نباشد که در شرایط فعلی از خلق پول استفاده کرد چرا که در شرایط فعلی تورم دغدغه اصلی اقتصاد نیست. در نیمه نخست سال جدید باید به فکر تامین منابع مورد نیاز کرونا بود. خلق پول و استقراض از بانک مرکزی البته باید کنترل شده و با سیاست‌های پولی مناسب، تبعات تورمی آن تا حد ممکن کنترل شود.
وی یادآور شد: یارانه‌های پرداختی باید هدفمند باشد و نباید آن را به همه مردم و یا بنگاه‌ها پرداخت کرد. باید با ملاحظات دقیق بسته‌های حمایتی به بخش‌های مختلف آسیب دیده کمک شود که در این شرایط خلق پول ناچاراً می‌تواند کارساز باشد هر چند که تبعاتی هم داشته باشد چرا که اگر بحران تقاضا تشدید شود می‌تواند به تعمیق رکود و تشدید بیکاری در جامعه دامن بزند.
مسگری افزود: اولویت ما در شرایط فعلی مبارزه با رکود است و نه تورم بنابراین سیاستگذاران باید در نیمه نخست سال بر این مسئله تمرکز داشته باشند و در نیمه دوم سال باید بر مسئله کنترل تورم تاکید کرد.
این کارشناس اقتصادی در پایان گفت: نکته دیگر آن است که تعطیلات نوروز حدود ۳ هفته طول کشید که در این میان علیرغم حضور فعال هیئت دولت، اما بسته‌های حمایتی به نقطه عملیاتی نرسیده اند. اما در حال حاضر باید بروکراسی را کنار گذاشته و تصمیم‌ها با سرعت به نقطه اجرا برسند.