اقتصاد۲۴ - با وجود توافق اخیر اوپک پلاس، قیمت نفت همچنان برای دومین هفته پیاپی در حال کاهش است. قیمت نفت ایالات متحده آمریکا به پایین‌ترین حد خود در حدود ۱۸ سال اخیر رسیده است، زیرا نگرانی‌های مربوط به بحران ویروس کرونا و کاهش تقاضای نفت همچنان ادامه دارد.
روسیه و ۲۲ تولیدکننده عضو و غیرعضو سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (اوپک) در آخرین ساعت‌های روز یکشنبه، ۲۴ فروردین‌ماه سرانجام پس از ساعت‌ها و روز‌ها مذاکرات فشرده درباره توافق کاهش تولید روزانه ۹.۷ میلیون بشکه‌ای برای ماه‌های مه و ژوئن به اجماع رسیدند.
کشور‌های ایران، لیبی و ونزوئلا از این توافق کاهش معاف شدند و ۲۰ کشور دیگر عضو این توافق متعهد شدند تولید خود را از یکم ماه مه سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۲ اردیبهشت‌ماه) کاهش دهند.
درست در روز‌هایی که شیوع گسترده ویروس کرونا تمام توجهات را به خود جلب کرده اتفاقی عجیب رخ داد. بنا بر گزارش‌های متعدد قیمت هر بشکه نفت تولید شده آمریکا منفی شد. به عبارت ساده‌تر از نظر بازار سرمایه اگر کسی حاضر به خرید نفت ایالات متحده می‌شود باید به ازای هر بشکه نفتی که می‌خرد چهار دلار و یا حتی اگر قیمت کمتر از این باشد، بیشتر از چهار دلار هم دریافت کند.
این اتفاقی است که پس از نپذیرفتن توافق اوپک برای کاهش تولید نفت از سوی روسیه و متحدانش در اوپک پلاس به تدریج رخ داد و حالا کار را به جایی رسانده که اکنون اقتصاد ایالات متحده به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان و دیگر تولیدکنندگان اصلی نفت در آستانه روز‌هایی هستند که اصلا انتظار آن را نداشتند.
بازی نفت با اقتصاد جهان
سید محمد علی خطیبی، سفیر اسبق ایران در اوپک در رابطه با تحولات بازار جهانی نفت به اقتصاد۲۴ گفت: امروز اقتصاد جهانی بسیار ضعیف است و به همین خاطر در آخرین نشست حضوری اوپک پلاس بحث بر این بود که باید یک و نیم میلیون بشکه نفت از عرضه نفت کم شود. کاهش یک میلیون بشکه را اوپک پذیرفت، اما نیم میلیون بشکه را روسیه و سایر اعضای پلاس نپذیرفتند.
بیشتر بخوانید: توقف خام فروشی نفت در راه است؟
معاون سابق وزیر نفت ادامه داد: بنابراین پس از اینکه اقتصاد جهانی ضعیف شده بود اوپک پلاس می‌خواست به کاهش‌های قبلی خود اضافه کند که این ماجرا صورت نگرفت و قیمت‌ها سقوط کرد، البته نباید این اتفاق پیش می‌آمد.
سفیر اسبق ایران در اوپک یادآورشد: اما ورود به کرونا و موضوع مصرف نفت این وضعیت ضعیف تقاضای نفت را شدید کرد به دلیل اینکه مصرف نفت که عمدتا به صورت بنزین، گازوئیل، سوخت جت و ... است، به دلیل جابجایی‌ها و مسافرت‌ها به شدت کاهش یافت و مصرف به طور چشم گیری کم شد.
به گفته کارشناس حوزه نفت، حالا فقط به دلیل شیوع کرونا پیش بینی می‌شود مصرف جهانی نفت بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون بشکه کاهش پیدا کند، هرچند که آمریکا، نروژ، برزیل و کانادا یا به عبارتی جمع بزرگترین صادرکنندگان نفت، کاهش ۱۹ میلیون بشکه‌ای را توافق کردند.
خطیبی ادامه داد: حتی برخی معتقدند این رقم کافی نیست، چون کاهش تقاضا در حد ۳۰ میلیون بشکه است. به هر حال کاهش ۱۹ میلیون بشکه هنوز اجرایی نشده و قرار است از ابتدای ماه می این اقدام اجرایی شود. باید دید وضعیت بازار به چه شکلی در می‌آید که به احتمال زیاد روند نزولی قیمت‌ها متوقف می‌شود و اگر چنانچه کیفیت اجرا هم خوب باشد یعنی وعده‌هایی که برای کاهش تولید داده شده عملی شود این رقم می‌تواند به بهبودی بازار کمک خواهد کرد.
معاون سابق وزیر نفت تصریح کرد: اگرچه این تصمیم برای بازار بسیار مهم است، اما فقط برای دو ماه اتخاذ شده است، بنابراین برای ماه‌های بعدی تا پایان سال هم یکسری صحبت‌ها انجام شده که به موقع تصمیم گیری‌های لازم گرفته و کاهش‌ها مجددا اعمال شود.
فقر مدیریت در بازار
خطیبی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه بهبود شرایط نامناسب بازار نفت به چه عواملی بستگی دارد؟ گفت: بهبود وضعیت بازار نفت به مدیریت عرضه و وضعیت تقاضا برمی‌گردد؛ وضعیت تقاضا نیز به این بستگی دارد که کرونا تا چه زمانی در سراسر جهان وجود خواهد داشت و چه زمانی می‌توانیم بگوییم از این ویروس رهایی خواهیم یافت. اگر فعالیت‌های اقتصادی و رفت وآمد‌ها بیشتر شود این مسئله بخش زیادی از تقاضا را بازمی‌گرداند.
سفیر اسبق ایران در اوپک گفت: در حال حاضر به دلیل پر شدن انبار‌های ذخیره و کاهش چشمگیر تقاضا، هزینه تولید نفت از قیمت آن پیشی گرفته و این یک هشدار مهم به همه کشور‌هایی است که از طریق این بازار هزینه‌های جاری خود را تامین می‌کنند و همچنین کشور‌هایی که به سرمایه‌گذاری در این بخش وابسته‌اند.
کارشناس حوزه نفت یادآور شد: اقتصاد جهان با رشد منفی روبه‌رو خواهد شد و مصرف کنندگان اصلی نفت دچار رکود اقتصادی می‌شوند. به این ترتیب جا برای کاهش بیشتر از ۱۹ میلیون بشکه وجود دارد.
به گفته سفیر اسبق ایران در اوپک، این‌ها حاکی از آن است که بازار مدیریتی نشده است چرا که اگر بازار درست مدیریت می‌شد در چنین وضعیتی قرار نمی‌گرفت. این تحول نشان داد مدیریت بازار ضروری است و همه به آن نیاز دارند حتی آمریکایی‌ها که به آن منتقد بودند در حال حاضر جلودار تنظیم بازار شده اند.
وی تصریح کرد: به هر حال بازار نفت هم مانند سایر بازار‌ها باید تنظیم شده و نباید رها شود. برخی کشورها باید به بازار تعادل بدهند. در ماه‌های آینده مدیریت و در ادامه عرضه و تقاضا به یک وضعیت درست خواهد رسید و در نتیجه آن با افزایش قیمت مواجه خواهیم شد.
تردید‌ها در اجرای توافق
این کارشناس نفتی در پاسخ به این سوال دیگری در خصوص اینکه امکان بدعهدی اعضای اوپک و اوپک پلاس در راستای کاهش تولید از زمان تعیین شده و به میزان توافق شده وجود دارد؟ گفت: با اشاره به توافق جدیدی که بناست اول ماه می تولید نفت از سوی تولیدکنندگان بزرگ ۱۹ میلیون بشکه کاهش یابد، فکر می‌کنم این وعده اکنون نمی‌تواند کارساز باشد چرا که بازار اعتمادش سلب شده و حالا باید تولیدکنندگان به مصرف کنندگان اطمینان خاطر دهند.
سفیر اسبق ایران در اوپک در پایان تاکید کرد: مهمترین بخش این توافق این است که علاوه بر اوپک و اوپک پلاس، نروژ، کانادا، ایالات متحده و خلاصه تمام تولیدکنندگان بزرگ نفت توافق دارند. با این همه هنوز نمی‌توان اجرایی شدن آن را تضمین کرد.