اقتصاد۲۴ - مجتمع بندری شهید رجایی، با برخورداری از موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی در نزدیکترین نقطه به تنگه هرمز و دهانه ورودی خلیج فارس، به دلیل فاصله کوتاه از مسیر اصلی تردد بین قاره‌ای کشتی‌ها، با قرار گرفتن در محل تلاقی کریدور ترانزیتی شمال - جنوب، مهمترین دروازه واردات و صادرات جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
این مجتمع عظیم بندری که در نقطه مرکزی نوار ساحلی جنوب کشور و در استان هرمزگان با بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ کیلومتر مرز دریایی واقع شده، به واسطه قرار داشتن در جوار صنایع بزرگ این استان و استان‌های تولیدی کشور و همچنین برخورداری از زیر ساخت‌های مناسب شقوق مختلف حمل و نقل و اتصال به شبکه بین المللی راه آهن، هوایی و جاده تاریخی ابریشم، بیشترین نقش در صنعت حمل و نقل را ایفا کرده و با بیش از ۸۰ بندر معروف جهان از طریق ۳۵ خط برتر کانتینری دنیا تبادل کالا و مراوده بازرگانی دارد.
بیشتر بخوانید: صادرات ۳۱ میلیون تنی انواع کالا‌های غیر نفتی
مجتمع بندری شهید رجایی، با ۲۴۰۰ هکتار وسعت، از ظرفیت پذیرش ۱۰۰ میلیون تن کالا در سال برخوردار است و ظرفیت بهره مندی از ۴۰ پست اسکله، با در اختیار داشتن بزرگترین و پیشرفته‌ترین ترمینال کانتینری کشور و پس از افتتاح فاز دوم طرح توسعه از ظرفیت ۶ میلیون TEU کانتینر در سال برخوردار بوده و حجم گسترده‌ای از عملیات جابجایی کالای عمومی به خصوص محصولات فولادی، فله خشک، فله مایع و فرآورده‌های نفتی خام در این بندر انجام می‌شود.
مجتمع بندری شهید رجایی، با ۲۴۰۰ هکتار وسعت، از ظرفیت پذیرش ۱۰۰ میلیون تن کالا در سال برخوردار است و ظرفیت بهره مندی از ۴۰ پست اسکله، با در اختیار داشتن بزرگترین و پیشرفته‌ترین ترمینال کانتینری کشور و پس از افتتاح فاز دوم طرح توسعه از ظرفیت ۶ میلیون TEU کانتینر در سال برخوردار بوده و حجم گسترده‌ای از عملیات جابجایی کالای عمومی به خصوص محصولات فولادی، فله خشک، فله مایع و فرآورده‌های نفتی خام در این بندر انجام می‌شود.
این منطقه سال ۹۹ را با خبرهای خوبی به خصوص در حوزه حمل و نقل شروع کرد و در روز‌های ابتدایی سال اله‌مراد عفیفی پور، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان و مدیر منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی بیان کرد که توسعه حمل و نقل چند وجهی و افزایش سهم ریلی در این بندر یکی از مهمترین برنامه‌های کاری در سال جهش تولید خواهد بود.
بیشتر بخوانید: توسعه حمل و نقل چند وجهی راهبرد مهم بندر شهید رجایی در سال جهش تولید
در حقیقت این مجتمع عظیم بندری به عنوان دروازه واردات و صادرات و تنظیم کننده نبض اقتصاد کشور، طی سال‌های اخیر حرکتی را برای جهانی شدن و گرفتن سهم بیشتری از حمل و نقل دریایی و تجارت بین المللی آغاز کرده و برای ایستادن در رتبه اول بنادر منطقه در افق چشم انداز ۲۰ ساله کشور، برنامه‌هایی با هدف توسعه و افزایش کارایی و ترغیب بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این بندر به اجرا درآمده که ماحصل آن جذب بیش از ۲۳ هزار میلیارد ریال سرمایه بخش خصوصی در این بندر بوده است.
در نتیجه این تلاش ها، بندر شهید رجایی در سال ۲۰۱۱ میلادی با رشدی معادل ۴۶ درصد، در میان ۳۵۰۰ بندر مهم دنیا با ۲۸ پله صعود از رتبه ۷۲ به رتبه ۴۴ دست یافته است.
نقطه آغاز جهش فعالیت‌های بندر، طرح توسعه و تکمیل حوضچه‌های دوم و سوم این مجتمع به منظور احداث اسکله‌های جدید با آبخور حدود ۱۷ متر برای پهلو دهی شناور‌های با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن بوده است.
الحاق ۲۴۰۰ هکتاراز اراضی واقع در شمال بندر شهید رجایی و ارتقاء مساحت بندر به ۴۸۰۰ هکتار و فراهم شدن امکان ایجاد یک شهر لجستیک بندری برای بسط و توسعه صادرات مجدد و ارائه خدمات ارزش افزوده از مهمترین اقدامات در حال انجام برای پیوستن این بندر به جمع بنادر نسل سوم جهان بوده و با اجرای آن در آینده‌ای نزدیک، منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی، ارزشمندترین و موثرترین نقش را در شکوفایی اقتصادملی و توزیع کالا در منطقه ایفا خواهد کرد.
وظایف، ماموریت‌ها و چشم انداز‌ها
از جمله وظایف و ماموریت‌هایی که منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در نظر گرفته می‌توان به تهیه و تنظیم و اجرای مقررات بندری و دریایی و دریانوردی بازرگانی طبق قوانین مربوطه، اداره امور تخلیه و بارگیری و حمل و نقل کالا در محوطه بنادر و انبارداری در بنادر کشور، نظارت کامل در امور کشتیرانی ساحلی و بازرگانی و مجاهدت در توسعه آن‌ها و تامین ایمنی عبور و مرور و انجام هر نوع اقدامی که در پیشرفت و توسعه فعالیت کشتیرانی‌های بازرگانی و ساحلی لازم است، اشاره کرد.
پروژه‌های زیربنایی منطقه
پروژه‌های زیر بنایی تعریف شده برای منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در سه بخش پروژه‌های عمرانی، لایروبی و هیدروگرافی تعریف شده است.
پروژه‌های عمرانی
پروژه‌های عمرانی در نظر رگفته شده برای این مجتمع بندری شامل احداث مرحله اول بندرگاه چند منظوره هرمز (نخل ناخدا)،اجرای دیوارکشی اراضی ۲۴۰۰ هکتاری مجتمع بندری شهید رجایی، اجرای جاده دسترسی سواری به زون اداری مجتمع بندری شهید رجایی،احداث ساختمان طرح مکانیزه صدور مجوز تردد مجتمع بندری شهید رجایی و... می شود.
لایروبی
اتحادیه بین المللی بنادر (IAPH) در نشست خود در سال۱۹۸۳در ونکور کانادا، عنوان می‌کند "اساسا" کلیه بنادر مهم جهان به انجام لایروبی منظم و دوره هایی نیاز دارند تا کشتی‌هایی را که در امر تجارت داخلی یا بین المللی فعالیت دارند را پذیرا باشند و اضافه می‌کند "لایروبی برای ایجاد اطمینان در حرکت کشتی‌ها که بر اقتصاد اکثر کشور‌های جهان موثر است، ضرورت دارد.
در اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان، نیاز‌های لایروبی بر اساس لازمه‌های دریانوردی ایمن در مناطق و آبراه‌های قابل کشتیرانی تعریف می‌شود، بدین منظور و بر اساس ساختار شناور‌های متردد و نیز طرح‌های توسعه آتی بر اساس چشم انداز‌های دریایی، نیازسنجی لایروبی با هیدروگرافی منطقه، انجام می‌شود. همچنین در زمینه نگهداری اعماق موجود بر اساس میزان نرخ رسوب و سایر پارامتر‌های موثر و تهیه نقشه هیدروگرافی اولیه لایروبی انجام می‌شود. استفاده از لایروب‌های مختلف بر اساس اعماق منطقه، آبخور شناور لایروب، موانع موجود، جنس بستر و میزان سختی آن و ... انجام می‌شود که در حال حاظر شناور‌های موجود در زمینه لایروبی شناور لایروب‌ها پر ساکشن نوسود و سومار (۳۰۰۰ متر مکعبی مخزن دار)، لایروب کاتر ذوالفقار، و لایروب گرپ دار منصور و اسپلیت بارج نصیر است.
عمده ترین اهداف لایروبی در حوزه دریایی شامل ناوبری، احداث و بازیابی زمین، ایجاد مسیر برای جاگذاری لوله و کابل‌های زیر آبی، نگهداری، افزایش با بهبود راه آبی بنادر و کانال‌ها و ایجاد (احداث) بنادر، حوضچه‌ها، لنگرگاه یا حوضچه توقف مخصوص قایق‌های کوچک و تسهیلات دیگر برای ناوبری می‌شود.
هیدروگرافی
بخش آبنگاری از جمله قسمت‌های زیر مجموعه اداره حفاظت و ایمنی دریانوردی است که ملزم به رعایت قوانین سازمان بین المللی دریانوردی IMO و همچنین سازمان جهانی هیدروگرافی IHO است. به منظور ایمنی تردد واحد‌های شناور در محدوده تحت حاکمیت، این اداره کل اقدام به همکاری با تهیه کنندگان نقشه‌های دریایی کرده است.
بدین منظور بخش هیدروگرافی می‌بایست کلیه مناطق قابل دریانوردی موجود در منطقه تحت حاکمیت را جهت تردد ایمن و کارآمد شناسایی کرده و در نقشه‌های دریایی خود جهت دریانوردان مشخص کند. این عوارض شامل نقاط کم عمق، بویه‌ها، کانال‌های دسترسی به بنادر، موج شکن ها، حوضچه‌ها و اسکله‌ها است. بالطبع با نگاه کردن به نقشه‌های هیدروگرافی و بررسی اعماق ثبت شده برروی آن، دریانوردان می‌توانند مسیر ایمن و مناسب را انتخابکنند.
بر این اساس بر حسب نیاز اداره قسمت آبنگاری نسبت به تهیه نقشه اقدام می‌کند و چنانچه منطقه‌ای کم عمق بوده و جهت دریانوردی ایمن نباشد مراتب به بخش لایروبی جهت انجام عملیات لایروبی اعلام و نهایتاً تعیین احجام لایروبی توسط قسمت آبنگاری صورت می‌پذیرد.