اقتصاد۲۴- قیمت پراید بعد از خبر توقف تولید به یکباره افزایش چشمگیری پیدا کرد. هر چند قیمت سایر خودرو‌ها نیز در بازار افزایش یافت با این حال پراید به عنوان یک خودروی ارزان قیمت حالا عدد ۹۰ ملیون تومان را به خود دیده است، قیمتی که شاید اگر سال گذشته هم کسی آن را پیش بینی می‌کرد سخت به نظر می‌رسید. این موضوع سبب شد تا حسن روحانی نیز به آن واکنش نشان دهد و در تماس تلفنی با وزیر صمت دستور رسیدگی به وضعیت بازار خودرو را بدهد، اما در این گزارش سعی می‌کنیم تا روند قیمت پراید را از سال‌های دور با معیارهایی، چون حداقل دستمزد کارگری در طول زمان و همچنین معادل سازی آن با قیمت سکه بسنجیم تا ببینیم قیمت ۹۰ میلیونی پراید تا چه حد با شرایط اقتصادی امروز کشور تناسب دارد.
پراید، این خودروی جنجالی ایران، اما همان «مزدا ۱۲۱» است که ابتدا در ژاپن تولید شد. ارتباط کاری فشرده مزدا و فورد سبب شد طی چند ماه مزدا ۱۲۱ با نام فورد فستیوا در آمریکای شمالی تولید شود. در آن زمان آمریکای شمالی، استرالیا و ژاپن بازار‌های اصلی این خودرو ارزان قیمت دانشجویی بودند که با وجود استقبال زیاد به دلیل ایراد سازمان امنیت بزرگراه‌های آمریکا جلوی تولید خودرو گرفته شد. به این ترتیب بود که در سال ۱۹۸۶این خودرو نا‌امن‌ترین خودرو آمریکا شناخته شد. تولید این خودرو از سال ۱۹۸۷ از آمریکا به کیا موتورز رسید و تولید این خودرو در کشور کره و در کیا موتورز ادامه یافت.
بیشتر بخوانید: قیمت خودرو‌های سایپا شنبه ۲۰ اردیبهشت ۹۹+جدول
در حالی که تازه کیاموتورز شروع به تولید خودرو کرده بود، مزدا ۱۲۱ چهره جدیدی به خود گرفت تا کمی انتقاد ایمن نبودن از این مدل برداشته شود. تولید مزدا با این کد در سه مدل دیگر و تا سال ۲۰۰۲ ادامه یافت. مدتی گذشت و بزرگترین معامله کیا موتورز در آن سال‌ها انجام گرفت و پراید از کره به ایران آمد. اوایل دهه ۷۰ شمسی بود که پراید به ایران آمد و ظرف مدت ۲۰ سال کاملاً داخلی شد؛ هرچند که هنوز هم عده‌ای معتقدند بسیاری از قطعات آن وارداتی است. پس از آنکه تولید پراید در کره و در سال ۲۰۰۰ پایان یافت و کیا ریو جایگزین این خودرو شد لیسانس این محصول هم کاملاً به سایپا رسید. اما این خودرو درست ۲۰ سال بعد یعنی در سال ۲۰۲۰ در ایران تولیدش متوقف شد، توقفی که البته بدون معرفی خودروی جایگزین صورت گرفت و برای همین اعلام شد که در صورت افزایش مجدد قیمت ممکن است دوباره تولید آن از سر گرفته شود.
با چند ماه حقوق کارگری می‌توان پراید خرید؟
شاید برای عده‌ای از مردم به خصوص نسل جدید غیر قابل باور باشد که در سالیانی نه چندان دور یک شخص می‌توانست با ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پیش پرداخت صاحب یک دستگاه پراید، آنهم با ۳ درصد تخفیف در موقع تحویل شود. این قیمت مربوط به سال‌های ۷۸ و ۷۹ است که البته قیمت قطعی پراید در آن سال‌ها حدود ۵ میلیون تومان بود. اگر میزان دستمزد کارگری را در آن سال‌ها در نظر بگیریم حدود ۵۰ هزار تومان بوده است که یک کارگر می‌توانسته است با ۱۰۰ ماه پس انداز حقوق خود یک دستگاه پراید بخرد. اما نکته جالب توجه آن است که قیمت پراید همزمان با بالا رفتن نرخ تورم بالا نرفت یعنی در سال ۱۳۸۵ قیمت پراید حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شد که کف حقوق در این سال حدود ۱۵۰ هزار تومان بود یعنی یک کارگر با ۴۵ ماه پس انداز می‌توانست یک پراید بخرد. با این حال، اما قیمت خودرو در طول ۸ سال دولت احمدی نژاد بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد رشد داشت. به عبارت دیگر در اواسط سال ۸۴، قیمت پراید شش میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بوده و بعد از هشت سال، برای خرید این خودرو باید ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پول می‌پرداختیم. این یعنی قیمت پراید حدودا دو و نیم برابر شد. اما در سال ۹۲ حداقل حقوق کارگری حدود ۴۸۷ هزار تومان تعیین شده بود که در واقع یک کارگر با ۳۳ ماه حقوق خود می‌توانست یک پراید بخرد.
اما قیمت پراید در سال ۹۶ حدود ۲۳ میلیون تومان بود که کف حقوق کارگری در این سال حدود ۹۳۰ هزار تومان بود که یک کارگر می‌توانست با ۲۴ ماه حقوق خود یک پراید بخرد. این عدد، اما با محاسبه امروز تفاوت پیدا می‌کند یعنی اگر قیمت پراید را ۹۰ میلیون تومان در نظر بگیریم و کف حقوق کارگری را ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بدانیم برای خرید پراید یک کارگر باید ۵۰ ماه حقوق خود را کنار بگذارد.
بیشتر بخوانید: ترکیدن حباب قیمت خودرو تا چند روز دیگر
این محاسبات، اما به ما نشان می‌دهد که قیمت پراید طی سال‌های گذشته متناسب با تورم پیش نرفته است طی سال‌هایی این قیمت ثابت مانده در حالی که سالانه تورم‌هایی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد را در اقتصاد تجربه کردیم و قیمت خودرو در مقاطعی به یک باره افزایش پیدا کرده است.
سکه، پراید و حقوق کارگری
اما بگذارید محاسبه خود را با یک معیار دیگر نیز بسنجیم. اگر به متغیر قیمت پراید، قیمت سکه و حقوق کارگری را در کنار هم محاسبه کنیم اعداد جالب تری به دست می‌آید.
در سال ۱۳۷۸ قیمت پراید حدود ۴ میلیون و قیمت سکه حدود ۵۸ هزار تومان بود. حداقل دستمزد در آن سال‌ها حدود ۵۰ هزار تومان بود. به عبارتی در سال ۷۸ اگر برای خرید پراید یک کارگر باید ۹۰ ماه پول پس انداز می‌کرد برای خرید یک سکه می‌توانست هر ماه اقدام کند.
یعنی آن زمان با پول یک پراید می‌توانستید ۶۸ سکه بهار آزادی بخرید، در حالی که حالا با پول یک پراید ۹۰ میلیونی تنها می‌توانید ۱۳ سکه بهار آزادی بخرید.
همچنین اگر قیمت سکه را در سال ۹۹ محاسبه کنیم یعنی حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم یک کارگر باید برای خرید یک سکه حدود سه ماه و نیم پول خود را کامل کنار بگذارد.
قیمت سکه در سال ۸۵ حدود ۱۶۷ هزار تومان و حداقل حقوق نیز حدود ۱۵۰ هزار تومان بود یعنی تقریبا با همان یک ماه حقوق می‌شد یک سکه خرید، اما این عدد در سال ۹۲ به رقم حدود یک میلیون رسید که کف حقوق حدود ۴۸۰ هزار تومان و برای خرید یک سکه باید دو ماه و نیم حقوق یک کارگر کنار گذاشته می‌شد. این عدد در سال ۹۶ حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود و حقوق کارگر نیز در حدود ۹۳۰ هزار تومان بود که باز هم با حقوق یک ماه و چند روز یک کارگر می‌توانست یک سکه بخرد در حالی که با حقوق ۱ میلیون ۸۰۰ هزار تومانی امروز می‌تواند به زور یک ربع سکه بخرد؛ بنابراین آنچه مشخص است قیمت پراید متناسب با افزایش قیمت سکه بالا رفته است، اما این دستمزد‌ها هستند که هنوز درجا می‌زنند. هر چند باید توجه داشت که در این محاسبه باید سایر معیار‌ها نیز در نظر گرفته شود. در واقع مبنای نرخ تورم محاسبه کالا‌های اساسی و میانگین افزایش قیمت آنهاست، اما آنچه در واقعیت رخ می‌دهد کاهش قدرت خرید مردم برای تهیه خودرو است که حالا به جای پس انداز ۲۴ ماهه برای خرید یک پراید در سال ۹۶ باید ۵۰ ماه پس انداز کند تا یک دستگاه پراید بخرد.