اقتصاد۲۴- از زمانی که چین شیوع ویروس کرونا را در این کشور اعلام کرد، قیمت نفت در شوک این خبر، ریزشی شد و تا امروز که این بیماری امان بسیاری از کشور‌ها را بریده، تقاضای نفت در جهان چیزی در حدود ۳۰ میلیون بشکه در روز کاهش یافته و این‌طور که به نظر می‌رسد، تا رفع این بحران هم قصد بازگشت ندارد.
نفت که تا قبل از ظهور و بروز ویروس کرونا قیمتی حدود ۶۰ دلار داشت با آغاز شیوع کرونا در چین وارد کانال ۵۰ دلار شد. روند نزولی که با گسترش شیوع کرونا در سراسر دنیا ادامه یافت.
البته بازار نفت صرفا تحت تاثیر ویروس کرونا این سقوط تاریخی را تجربه نکرد. بلکه دلایل دیگری نیز در این مسئله دخیل بودند. ماجرا این بود که با کاهش تقاضای چین و سپس سایر کشورهای صنعتی برای خرید نفت، قیمت‌ها روندی کاهشی یافت، کاهشی که تنها راه جبران آن کاهش عرضه نفت از سوی صادرکنندگان نفت بود.
از اینرو صادرکنندگان عضو اوپک و کشورهای غیر اوپک که تحت عنوان اوپک پلاس شناخته می‌شوند تصمیم گرفتند تا در جلسه‌ای برای کاهش عرضه نفت و بازگشت قیمت‌ها به روال سابق با یکدیگر به توافق برسند، توافقی که البته در آن زمان حاصل نشد. از هم پاشیده شدن توافق اوپک پلاس در کنار افزایش تولید عربستان، تخفیف‌های ریاض و فرو رفتن جهان در رکودی عجیب، از جمله موارد و شوک‌هایی بود که موجب کاهش حدود ۶۰ درصدی قیمت نفت شده است.
اقتصاد ایران در برابر شوک‌ها
جایگاه نفت این روز‌ها دستخوش ناملایمتی‌های حاصل از شیوع کروناست و چگونگی برخورد با این پدیده راه‌هایی را می‌طلبد. نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی در گفتگو با اقتصاد ۲۴، آینده و وضعیت بازار نفت را چنین تشریح کرد و گفت:
با شیوع و گسترش ویروس کرونا، قیمت نفت و به تبع آن اقتصاد جهان با شوکی بزرگ روبرو شد. درنتیجه این شوک با کاهش تقاضای نفت و فرآورده‌های نفتی و تعطیلی سیستم هواپیمایی، در سطح جهان مواجه شده ایم و همین موضوع نگرانی‌های جدی در اقتصاد جهان ایجاد کرده است.
با شیوع و گسترش ویروس کرونا، قیمت نفت و به تبع آن اقتصاد جهان با شوکی بزرگ روبرو شد. درنتیجه این شوک با کاهش تقاضای نفت و فرآورده‌های نفتی و تعطیلی سیستم هواپیمایی، در سطح جهان مواجه شده ایم و همین موضوع نگرانی‌های جدی در اقتصاد جهان ایجاد کرده است.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه اقتصاد بسیاری از کشور‌ها در پی شیوع ویروس کرونا، دچار آسیب جدی شده است، ادامه داد: در پی این شوک به کشور‌ها، اما اقتصاد ایران تاکنون از این بحران به‌واسطه تحریم‌ها دور بوده است؛ هرچند شیوع کرونا ویروس تبعات اقتصادی سنگینی به ایران نیز وارد کرده است، اما به دلیل اینکه اقتصاد کشور با تحریم‌ها وابستگی کمتری به نفت پیدا کرده از این بحران تا اندازه کمتری نسبت به سایر کشور‌ها دچار زیان شده‌ایم.
قربان با اشاره به وضعیت وابستگی اقتصاد ایران به نفت، درباره شرایط حال حاضر اقتصاد و نفت ایران گفت: با توجه به اینکه ایران دومین ذخایر گاز جهان و چهارمین ذخایر نفت جهان را داراست، امروز منابع اقتصادی ایران تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفته است، اما باید توجه داشت که مشکل امروز اقتصاد ایران تنها شیوع بیماری نیست.
وی تصریح کرد: این در حالی است که سایر کشور‌ها در مقایسه با اقتصاد ایران، از اقتصادی پویا و مستحکم‌تر برخوردارند. اقتصاد ایران همانطور که سالهاست تاکید می‌شود یک اقتصاد شکننده و بیمار است و با وارد شدن یک شوک جدید، وضعیت نامناسب تری به خود می‌گیرد.
قربان این شکنندگی را چنین تشریح کرد: تحریم سخت صادرات، فرسودگی چاه ها‌ی نفت و تجهیزات عملیاتی استخراج نفت، عدم حضور و مشارکت سرمایه گذار در پروژه‌های نفتی مواردی است که قبل از شیوع کرونا، صنعت و بازار نفت ایران را تحت تاثیر قرار داده بود.
تلخی و دشواری‌های تحریم به مراتب سخت‌تر از شرایط کرونایی است
به اعتقاد این کارشناس، تلخی و دشواری‌های تحریم به مراتب سخت‌تر از شرایط کرونایی است که این وضعیت را ایران قبل‌تر در فروش نفت و معاملات آن در بازار جهانی تجربه داشته است و با این اوصاف قرار نیست شرایط برای اقتصاد کشور از این سخت‌تر شود.
قربان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر چگونگی استفاده از شرایط مناسب اقتصادی در زمان باقی مانده گفت: به هر جهت بحران شیوع کرونا در زمانی که مشخص نیست به پایان می‌رسد، اما مهمتر این است که چطور از فشار تحریم‌ها در امان بمانیم. تنها مسیری که می‌تواند تبعات این اتفاق را برای اقتصاد به ویژه فروش نفت کشور کاهش دهد ایجاد فضای مذاکره با سایر کشورهاست.
اقتصاد نفت خاورمیانه در بلاتکلیفی
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر آینده کشورهای تولید کننده نفت در خاورمیانه، گفت: وابستگی اقتصاد عربستان به نفت خیلی است، این کشور با ذخایر ارزی ۶۰۰ میلیاردی تا دو سال بدون توجه به بحران کاهش قیمت نفت می‌تواند اقتصاد کشور خود را هدایت کند. البته ناگفته نماند عربستان ۲۰ برابر ایران صادرات نفت دارد و قطعا در این شرایط ۲۰ برابر ایران متضرر خواهد شد. از سوی دیگر روسیه نیز بسیار وابسته به نفت و گاز است. برخی کارشناسان می‌گویند اگر نفت به کمتر از ۴۰ دلار در هر بشکه برسد، بودجه روسیه مشکل‌ساز خواهد شد.
چین تنها کشور خوشحال در بازار فعلی نفت
این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: تنها کشوری که تا حد زیادی از این جریان کاهش قیمت و تولید نفت در بازار جهانی سود می‌برد چین است. این کشور به عنوان واردکننده عمده نفت و گاز در جهان مطرح است و این ریزش قیمت باعث کاهش هزینه‌های خرید نفت و گاز چین خواهد شد.
قربان با تاکید بر اینکه اکنون قیمت نفت به رقمی رسیده که دیگر نفتی که تولید آن بیشتر از ۲۵ دلار هزینه‌بر باشد، تولید نخواهد شد گفت: با ادامه روند کنونی بیشتر تولید کنندگان نفت که توان تولید با قیمت پایین را ندارند از چرخه تولید خارج می‌شوند از اینرو انتظار می‌رود تا چند ماه آینده، سرمایه‌گذاری در مناطق نفتی که هزینه تولید بالا دارند متوقف شود که این موضوع نیز شوک جدیدی به این بازار وارد خواهد کرد.
وی با اشاره به اینکه این روند، تقاضا برای نفت ۲۵ دلاری را بیشتر و نفت ۵۰ دلاری را بی بازار می‌کند، گفت: این مسئله بزرگترین شوک را هم به تولید کنندگان و هم متقاضیان نفت وارد می‌سازد.
این کارشناس حوزه انرژی در پایان با تاکید بر اینکه ایران می‌تواند از بحران‌های اقتصادی عبور کند، گفت: هرچند شرایط برای اقتصادهای بزرگ دنیا هم بسیار سخت شده، اما در نظر داشته باشید ایران مراحل سخت تری را باید پشت سر بگذارد که رمز موفقیت تنها ایجاد تعامل اقتصادی با دنیاست.