اقتصاد۲۴ -امروز متقاضیان خرید خودرو باید در طرح قرعه کشی دو خودروساز شرکت کنند و یا در صف انتظار پیش فروش خودرو قرار بگیرند؛ این موضوعی است که برای کشوری که ادعای استقلال و رقابت در بازار جهانی را دارد زیبنده نیست.
وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای مدیریت تقاضا در بازار خودرو طرح های فروش فوری و پیش فروش خودروها را از طریق قرعه‌کشی و ثبت نام در سامانه در دستور کار دو خودروساز قرار داده است. این درحالی است که به تازگی وزارت صمت هم پذیرفته است که فروش فوری خودروها نیز نتوانسته قیمت‌ها را کنترل کند و خودروها را به دست مصرف‌کنندگان واقعی برساند.
موضوعی که این روزها باعث نگرانی مردم شده است وضعیت ثبت نام، قرعه کشی و در نهایت به دست آوردن خودروی مورد نیازشان از خودروسازان کشور است، موضوعی که مردم سایر کشورها چنین تجربه ای را برای خرید خودروی شخصی نداشته اند.
به اعتقاد کارشناسان اگر طرح قرعه کشی نیز موثر واقع شود باز هم بازار خودرو نمی تواند در دراز مدت دوام بیاورد و مجددا درگیر چالش های فعلی خود می شود چرا که درد اصلی این بازار یعنی سوداگری و دلالی و از همه مهمتر دخالت دولت در تعیین برنامه های خودروسازان از بین نرفته است.
هرچند وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان بازرسی کل کشور در حالی این روزها از اصلاح قیمت خودرو و لزوم جمع شدن بساط دلالی و واسطه‌گری در بازار صحبت به میان می‌آورند که هراس از ایجاد شوک های بعدی بسیار زیاد شده است به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، ریشه التهاب فعلی در قیمت‌گذاری دستوری نهفته است.
سرکوب قیمت سال‌هاست در خودروسازی ایران به اجرا درمی‌آید؛ سیاستی که مجری آن گاهی دولت و زیرمجموعه‌هایش است و گاهی نهادهای فراقوه‌ای مانند شورای رقابت.
یک سال و نیمی می‌شود که سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و ستاد تنظیم بازار اختیار قیمت‌گذاری خودرو را در دست گرفته و نرخ‌ها را به‌صورت دستوری تعیین و ابلاغ می‌کنند. این در حالی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت در مصوبه سال ۹۷ خود قیمت‌گذاری خودرو را به حاشیه بازار سپرده بود.
تناقض در حرف و عمل متولیان
امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در رابطه با تفاوت خرید خودرو در مقایسه با سایر کشورها به ویژه کشورهای همجوار به اقتصاد 24 گفت: باید این سوال در مرحله اول مطرح شود که آیا کشورهای اطراف ایران درگیر تحریم هستند؟
وی ادامه داد: 40 سال پس از انقلاب به انحای مختلف ایران مورد تحریم از سوی آمریکا قرار گرفته است، در حالی که ترکیه طی 20 سال اخیر مورد حمایت آمریکا بوده است؛ این مقایسه نشان می دهد که تفاوت زیادی در مسئله حمایت از صنعت خودروی ایران با سایر کشورها وجود دارد.
به گفته کاکایی، در اطراف ایران فقط ترکیه صاحب صنعت خودرو است که این موضوع به حدود 25 سال گذشته بر می‌گردد که این کشور از ادامه خودروسازی به نام خود دست کشید و این صنعت را در خاک خود به اروپایی ها واگذار کرد، لذا این دیدگاه قابل مقایسه با عملکرد خودروسازی ایران نیست چرا که ایران به دنبال استقلال است لذا پرداخت هزینه آن، مبارزه و ایستادگی در برابر موانع است.
وی تصریح کرد: اگرچه زمانی که ترکیه نوکری اروپایی‌ها را در ساخت خودرو برعهده گرفت، اما امروز به بزرگترین قطعه ساز جهان تبدیل شده است. شاید در آن مقطع ترکیه درهای کارخانه های خود را به سوی صنعتگران و متخصصان اروپایی گشود و خیانت به کشور خود کرد اما حداقل از فرصت به دست آمده استفاده کرد و در زمینه صنعت قطعه سازی نام‌آور دنیا شد.
بیشتر بخوانید: سیاست زدگی و رانت مانع خصوصی سازی خودروسازان است
این کارشناس صنعت خودرو ادامه داد: این بدان معنی نیست که اگر با سایر کشورها کنار بیاییم به نفع اقتصاد و تولید می‌شود، برعکس این موضوع نیز باید چنین بیان داشت، حالا که کشورمان استقلال دارد، نباید بهتر از این در بحث های مختلف صنعت و تولید عمل می شد؟!
به اعتقاد کاکایی، کار در همین بخش اشکال دارد و به موضوع فلسفی - اقتصادی برمی‌گردد. تناقض در عمل به وضوح دیده می شود. اگر از طرفی خواهان صنایع رقابت پذیر در سطح بین المللی هستیم و از سوی دیگر به دنبال اقتصاد مقاومتی، این دو مقوله هر کدام سمت و سوی متفاوتی دارند. حداقل در یک مقطع 20 تا 30 ساله اجرای همزمان این دو روش جوابگوی صنعت خودرو کشور نیست.
راهی به بازار جهانی پیدا نکرده ایم
این کارشناس صنعت خودرو یادآور شد: حداقل 30 خودروساز کوچک در صنعت خودروسازی کشور فعال هستند و حتی خودروسازان بزرگ و مطرح کشورمان نیز در سطح بین المللی مطرح نیستند چراکه هیچ زمانی اجازه داده نشد این خودرو سازان بزرگ شوند .
وی عنوان کرد: با وجود 800 قطعه ساز و 7 ابر قطعه ساز در ایران تاکنون هیچ یک از اینها در سطح بین المللی به برند مطرح شناخته شده تبدیل نشده اند.
تحلیلگر بازار خودرو با اشاره به این نوع سیاست گذاری در صنعت خودرو کشور گفت: حالا پراید که باید 20 سال پیش از چرخه تولید حذف می شد به 90 میلیون تومان رسیده بود و این حاصل همین تناقض هاست.
کاکایی افزود: صنعت خودرو دچار روزمرگی شده است و این موضوع به مسائلی که مطرح شد بستگی دارد و همین باعث شده است که صنعت خودرو به دلیل گرانی مواد اولیه و نبود سیاست های صحیح تنظیم بازار و قیمت های دستوری در سراشیبی تولید قرار بگیرد و این بازی به بیرون از صنعت خودروسازی نیز سرایت کرده و امروز خودرو کلید واژه سوء استفاده و دلالی در بازار شده است.
این کارشناس صنعت خودرو در پایان گفت: چطور توقع می رود با این همه کاستی و ظلم به صنعت خودرو، انتظار خرید آسان، بدون حاشیه سازی و به دور از ورود هجمه به بازار داشته باشیم.