ساجده رحیمی* اقتصاد ۲۴ - شبکه شهرهای خلاق یونسکو در سال ۲۰۰۴ راه اندازی شد و در نظر داشت از خلاقیت به عنوان راهبردی در جهت پایداری شهری استفاده کند. از ابتدای مطرح شدن اصطلاح شهر خلاق در مباحث مدیریت شهری، مباحثی مانند بهتر شدن محیط زندگی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان دنبال می‌شد. در حقیقت این ایده به دنبال آن بود تا مردم را در شرایطی که امکاناتی مناسب فراهم شده، به استفاده از خلاقیت دعوت کند و در همین حین مسائل شهری مهارنشدنی را تحت کنترل دربیاورند و شهری ایده آل خلق کنند.
شهرهای خلاق انواع گوناگونی دارند و از آن جمله می‌توان به شهرهای فناورانه – نوآور، شهرهای فرهنگی – فکری، شهرهای فرهنگی – فناورانه، شهرهای فناورانه – سازمانی اشاره کرد. ۲۴۶ شهر در دنیا در زمره شهرهای خلاق هستند که از این میان، شهرهای رشت، اصفهان، سنندج و بندرعباس از ایران در لیست شهرهای خلاق هستند و به ترتیب در زمینه‌های خوراک شناسی، صنایع دستی، موسیقی و باز هم صنایع دستی مطرح شده اند. عضویت در شبکه شهرهای خلاق این امکان را به وجود می‌آورد که این شهر‌ها در فرصتی ۴ ساله زیرساخت‌های خود را بهبود ببخشند و از این فرصت ایجاد شده برای ارتقاء اقتصادی، اشتغال و گردشگری خود بهره ببرند.
بیشتر بخوانید: با شهر اینترنتی دبی، اولین منطقه آزاد خاص تجارت الکترونیکی در جهان آشنا شوید
شهر خلاق فجیره یک ابتکار جدید با تفکر کاهش هزینه‌های زندگی است که از سوی سرمایه گذاران بخش رسانه در نظر گرفته شده است. منطقه یا شهر خلاق مجوز‌هایی را برای افراد در محیط اقتصادی فراهم کرده و بدون تشریفات دولتی و بروکراسی‌های پیچیده، مجوز‌های لازم و ویزا‌های مورد نیاز را تنظیم و پردازش کرده و فرآیند‌های کسب و کار را ساده‌تر می‌کند.
شهر خلاق فجیره در سال ۲۰۰۷ راه اندازی شد که در یک محیط تجاری موفق، خدمات قابل اعتمادی را به کسب و کار‌ها و افراد ارائه می‌کند. این شهر یک خوشه نوآوری در رسانه است و پس از دبی مدیا سیتی منطقه‌ای مهم محسوب می‌شود. شهر خلاق برای افرادی که تصمیم به ایجاد مشاغل جدید دارند یا تصمیم به ادامه شغل قبلی در مکان جدید دارند را مورد هدف قرار داده است و به عنوان منطقه‌ای اقتصادی یا منطقه آزادی است که در نظر دارد خلاقیت در همه زمینه‌ها را تسهیل کرده و برای فریلنسر‌ها و شرکت‌های مختلف متخصص در زمینه‌های متنوع مانند آموزش، تولید رسانه، خدمات رسانه‌ای و فناوری، موسیقی و سرگرمی و... زمینه را فراهم کند.
بنا بر گزارش‌ها، ایجاد شرکتی در منطقه اقتصادی خلاق فجیره مزایایی چون مالکیت ۱۰۰ درصدی، بدون نیاز به سرمایه، بدون پرداخت مالیات، خدمات پشتیبانی کامل، بسته‌های تجاری قابل انعطاف و دسترسی بین المللی را به همراه دارد.
فعالیت‌های تجاری در نظر گرفته شده در این منطقه، شامل تبلیغات، معماری و فناوری، صدا و تصویر، مشاوره، عکاسی و فیلمبرداری، تجارت الکترونیک و.. است.
فجیره در میان هفت شهر امارات متحده عربی از نظر وسعت، پنجمین است و تنها یک خط ساحلی در خلیج عمان را شکل می‌دهد. منطقه آزاد فجیره به دلیل دسترسی‌های مناسب و اقتصاد فعل و خلاق آن، در میان کارآفرینان شناخته شده است.
بیشتر بخوانید: چه عواملی باعث پیشرفت اولین منطقه آزاد تجاری جهان شده است؟/ بهشت شرکت‌های چند ملیتی
در حقیقت فجیره دارای دو منطقه بزرگ اقتصادی شامل شهر خلاق فجیره و منطقه آزاد فجیره است که هر دو انواع مختلفی از مجوز‌ها را در اختیار فعالان اقتصادی قرار می‌دهند که مقرون به صرفه است. منطقه آزاد فجیره در مجاورت بندر فجیره و نزدیک فرودگاه بین المللی آن قرار دارد و بر روی اشخاص، ارائه دهندگان خدمات، شرکت‌های لجستیکی و تولیدکنندگان تمرکز کرده است.
در حقیقت فجیره دارای دو منطقه بزرگ اقتصادی شامل شهر خلاق فجیره و منطقه آزاد فجیره است که هر دو انواع مختلفی از مجوز‌ها را در اختیار فعالان اقتصادی قرار می‌دهند که مقرون به صرفه است. منطقه آزاد فجیره در مجاورت بندر فجیره و نزدیک فرودگاه بین المللی آن قرار دارد و بر روی اشخاص، ارائه دهندگان خدمات، شرکت‌های لجستیکی و تولیدکنندگان تمرکز کرده است.
فجیره شرایط لازم برای تبدیل شدن به شهر خلاق را داشت و امروز توانسته به عنوان یک منطقه اقتصادی از فرصت شهرخلاق به خوبی استفاده کند و با تمرکز، تنوع، پویایی و تحرک فضایی جذاب برای فعالیت‌های اقتصادی به وجود آورد. علاوه بر شهرهایی که ذکر شد، مناطق آزاد کشور ما نیز به دلیل وجود پتانسیل‌های فراوان و داشتن فضای کافی برای برنامه ریزی و طراحی شهر خلاق و شرایطی چون معافیت‌های مالیاتی و همچنین ورود بدون ویزای گردشگران خارجی، می‌توانند فرصتی بی نظیر برای ایجاد شهر خلاق باشند به خصوص که این مناطق در جذب ایده‌های نو و ایجاد مراکز نوآوری و فناوری موفق عمل کرده اند که همین کارنامه درخشان به همراه برنامه ریزی موثر می‌تواند موفقیتی بالاتر از مراکز دبی برای ایران به همراه بیاورد چرا که وجود شرکت‌های فناوری متعدد در ایران و هوش و نبوغ جوانان ایرانی، اگر در بستری برنامه ریزی شده به کار گرفته شود و مانند فجیره بتوان ایده‌های خلاقانه را با ایجاد زمینه‌های مناسب و زیرساخت‌های مناسب گردهم آورد، قطعا نتیجه‌ای درخشان‌تر از فجیره و دیگر شهرهای خلاق در انتظار ایران خواهد بود.
*کارشناس ارشد شهرسازی