اقتصاد۲۴ - یکی از پر آب‌ترین رود‌های ایران است که در سنگ نوشته‌های باستانی نیز از آن نام برده شده و اولین تمدن‌های بشری در کنار این رود تشکیل شده‌اند. رود کارون یکی از طولانی‌ترین رود‌های ایران محسوب می‌شود به صورتی که می‌توان حتی در آن کشتی‌رانی کرد.
این رود هم اکنون آب آشامیدنی شهر اهواز را تامین می‌کند؛ کشاورزی، تولید برق و همچنین واردات و صادرات کالا از طریق این رود صورت می‌گیرد.
سرشاخه یا سرچشمه اصلی رود کارون (کوهرنگ، بازفت و زردکوه) از استان چهار محال بختیاری است سرشاخه فرعی نیز رود دز است که پس از عبور از استان لرستان وارد خوزستان شده و در منطقه‌ای به نام بندقیر می‌ریزد این رود در مرز ایران و عراق از اروند رود پیوسته و پس از آن به خلیج فارس می‌ریزد همچنین روزانه ۲۰ هزار متر مکعب از آب رودخانه کرخه توسط آبراهی به نام کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل می‌شود.
حدود ۶ سد بر روی این رودخانه ساخته شده است متاسفانه در چند سال اخیر شاهد آلودگی طولانی‌ترین رودخانه ایران هستیم که سازمان آب و برق استان خوزستان مدعی است که شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با ورود زهاب‌های خود موجب آلودگی آن شده است. اما معاونت کشاورزی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی این ادعا را رد کرده و می‌گوید تاکنون حتی قطره‌ای از زهآب کشت و صنعت نیشکر در جنوب خوزستان وارد آب رودخانه کارون نشده است و این شرکت در راستای حفظ شرایط مطلوب کیفی رودخانه ۲۴۲ کانال نیز احداث کرده تا آبی وارد رود نشود.
بیشتر بخوانید: با دیدنی‌های منطقه آزاد اروند آشنا شوید
گفتنی است که دیگر از دلایل آلودگی رودخانه کارون پساب‌های کشاورزی است که حدود ۴۸ درصد این پساب‌ها وارد رود می‌شوند فاضلاب‌های شهری و احداث مزارع پرورش ماهی نیز موجب به خطر افتادن حیات اکوسیستم آبی و تنوع زیستی رودخانه کارون شده است، اما حال این رودخانه در این روز‌ها بدتر از این حرفاست.
بر اساس برخی گزارش‌ها و تصاویر هم اکنون قسمتی از رودخانه کارون به طور کامل خشک شده که همین موضوع منجر به نگرانی‌های فراوانی شده است.
در همین مورد مسعود باقرزاده کریمی مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: اگر به جز سدها، تاسیسات و بهره برداری‌ها بخواهیم به مهمترین علت خشک شدن رودخانه کارون اشاره کنیم زهکشی دشت‌های خوزستان است.
وی ادامه داد: زهکشی دشت‌های خوزستان بسیار نگران‌کننده است به عنوان مثال دشت‌های زاگرس را کاسه‌هایی از آب در نظر بگیرید که می‌توان درون آن ۱۰۰ واحد آب جمع کرد بر همین اساس لبه‌های کاسه‌ها را بشکنیم که در اغلب مناطق دشت‌ها نیز همین اتفاق افتاده است که به جای جذب ۱۰۰ واحد آب تنها ۲۰ واحد آب جذب این کاسته شود.
باقرزاده کریمی افزود: دشت‌ها توانایی ذخیره آب را ندارند و زمانی که بارندگی است و دشت نمی‌تواند آب را ذخیره کنند بنابرای آب‌ها در منطقه‌ای جمع می‌شوند و همین موضوع منجر به ایجاد سیلاب می‌شوند و سیلاب‌ها به رودخانه ریخته و رودخانه نیز طغیان می‌کند، آب رودخانه‌ها شیرین هستند و آب شیرین هم به دریا می‌ریزد به همین دلیل با این وجود در دشت، آبی ذخیره نشده بنابراین چشمه‌ای هم نمی‌جوشد و این رودخانه کارون به دلیل وجود چشمه‌ها به صورت دائمی زنده است.
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: زمانی که رودخانه نیمه خشک می‌شود نشان دهنده خشکی چشمه‌ها در آن منطقه است.
وی تصریح کرد: خشکی رودخانه کارون را در اولین جلسه ستاد ملی حفاظت از تالاب‌ها مطرح کرده بودیم و طرح‌هایی را نیز برای حفاظت از آن تدوین کرده بودیم که امیدوار هستیم این طرح‌ها اجرایی شوند.
اما نباید از این موضوع غافل شویم که انتقال آب از سرشاخه به فلات مرکزی نیز عامل مهم خشکی رودخانه‌ها محسوب می‌شوند و بر اساس گزارش‌ها تاکنون بیش از ۱۰ طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی اجرا شده و یا در حال اجراست که بسیاری با اجرای این طرح مخالف بودند، اما گوش شنوایی وجود ندارد.
خشکی رودخانه کارون یک تهدید جدی محسوب می‌شود همانطور که می‌دانید طرح انتقال آب کوهرنگ از سرشاخه‌های کارون به زاینده رود اجرا شده که مجوز این طرح در سال ۹۳ باطل شده بود که در سال ۹۶ با درخواست سازمان محیط زیست این طرح متوقف شد همچنین پروژه انتقال آب از کارون به رفسنجان نیز در سال ۸۱ متوقف شد که با نامه وزارت نیرو در سال ۹۳ مجدد به جریان افتاد که عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست این طرح و اجرای مجدد آن را رد کرده، اما این طرح در سکوت و خفا در حال اجراست.
طرح انتقال آب تنها طرحی نیست که در سکوت انجام می‌شود بسیاری از طرح‌هایی هستند که با بی توجهی و فاقد ارزیابی‌های زیست محیطی از سرشاخه رود کارون اجرایی شدند که کسی نیز برای این موضوع واکنشی نشان نداده است نتیجه آن را نیز هم اکنون می‌بینیم با خشکی قسمتی از رود همیشه پر بار و همیشه در جریان کارون روبه‌رو شده ایم.
لازم به ذکر است که علاوه بر طرح‌های انتقال آب طرح استخراج نفت نیز منجر به خشکی قسمتی از رود کارون شده چرا که در چند ماه گذشته استخراج نفت و گاز در اطراف این رودخانه به گوش رسیده و احتمالات ضد و نقیضی وجود دارد که با وجود بارش‌های فراوان در ماه‌های اسفند و فروردین سال جاری و پر آبی رودخانه که منجر به ایجاد سیل در استان خوزستان شده هم اکنون این رودخانه با قسمتی از خشکی روبه‌رو شده که این موضوع جای سوال و تعجب دارد.
امیدواریم که کارون به وضعیت مانند بسیاری از رود‌هایی که در دهه‌های گذشته پرآب بودند و حالا اثری از آن‌ها نیست دچار نشود.
این رود هم اکنون آب آشامیدنی شهر اهواز را تامین می‌کند؛ کشاورزی، تولید برق و همچنین واردات و صادرات کالا از طریق این رود صورت می‌گیرد.
سرشاخه یا سرچشمه اصلی رود کارون (کوهرنگ، بازفت و زردکوه) از استان چهار محال بختیاری است سرشاخه فرعی نیز رود دز است که پس از عبور از استان لرستان وارد خوزستان شده و در منطقه‌ای به نام بندقیر می‌ریزد این رود در مرز ایران و عراق از اروند رود پیوسته و پس از آن به خلیج فارس می‌ریزد همچنین روزانه ۲۰ هزار متر مکعب از آب رودخانه کرخه توسط آبراهی به نام کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل می‌شود.
حدود ۶ سد بر روی این رودخانه ساخته شده است متاسفانه در چند سال اخیر شاهد آلودگی طولانی‌ترین رودخانه ایران هستیم که سازمان آب و برق استان خوزستان مدعی است که شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با ورود زهاب‌های خود موجب آلودگی آن شده است. اما معاونت کشاورزی شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی این ادعا را رد کرده و می‌گوید تاکنون حتی قطره‌ای از زهآب کشت و صنعت نیشکر در جنوب خوزستان وارد آب رودخانه کارون نشده است و این شرکت در راستای حفظ شرایط مطلوب کیفی رودخانه ۲۴۲ کانال نیز احداث کرده تا آبی وارد رود نشود.
بیشتر بخوانید: با دیدنی‌های منطقه آزاد اروند آشنا شوید
گفتنی است که دیگر از دلایل آلودگی رودخانه کارون پساب‌های کشاورزی است که حدود ۴۸ درصد این پساب‌ها وارد رود می‌شوند فاضلاب‌های شهری و احداث مزارع پرورش ماهی نیز موجب به خطر افتادن حیات اکوسیستم آبی و تنوع زیستی رودخانه کارون شده است، اما حال این رودخانه در این روز‌ها بدتر از این حرفاست.
بر اساس برخی گزارش‌ها و تصاویر هم اکنون قسمتی از رودخانه کارون به طور کامل خشک شده که همین موضوع منجر به نگرانی‌های فراوانی شده است.
در همین مورد مسعود باقرزاده کریمی مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: اگر به جز سدها، تاسیسات و بهره برداری‌ها بخواهیم به مهمترین علت خشک شدن رودخانه کارون اشاره کنیم زهکشی دشت‌های خوزستان است.
وی ادامه داد: زهکشی دشت‌های خوزستان بسیار نگران‌کننده است به عنوان مثال دشت‌های زاگرس را کاسه‌هایی از آب در نظر بگیرید که می‌توان درون آن ۱۰۰ واحد آب جمع کرد بر همین اساس لبه‌های کاسه‌ها را بشکنیم که در اغلب مناطق دشت‌ها نیز همین اتفاق افتاده است که به جای جذب ۱۰۰ واحد آب تنها ۲۰ واحد آب جذب این کاسته شود.
باقرزاده کریمی افزود: دشت‌ها توانایی ذخیره آب را ندارند و زمانی که بارندگی است و دشت نمی‌تواند آب را ذخیره کنند بنابرای آب‌ها در منطقه‌ای جمع می‌شوند و همین موضوع منجر به ایجاد سیلاب می‌شوند و سیلاب‌ها به رودخانه ریخته و رودخانه نیز طغیان می‌کند، آب رودخانه‌ها شیرین هستند و آب شیرین هم به دریا می‌ریزد به همین دلیل با این وجود در دشت، آبی ذخیره نشده بنابراین چشمه‌ای هم نمی‌جوشد و این رودخانه کارون به دلیل وجود چشمه‌ها به صورت دائمی زنده است.
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: زمانی که رودخانه نیمه خشک می‌شود نشان دهنده خشکی چشمه‌ها در آن منطقه است.
وی تصریح کرد: خشکی رودخانه کارون را در اولین جلسه ستاد ملی حفاظت از تالاب‌ها مطرح کرده بودیم و طرح‌هایی را نیز برای حفاظت از آن تدوین کرده بودیم که امیدوار هستیم این طرح‌ها اجرایی شوند.
اما نباید از این موضوع غافل شویم که انتقال آب از سرشاخه به فلات مرکزی نیز عامل مهم خشکی رودخانه‌ها محسوب می‌شوند و بر اساس گزارش‌ها تاکنون بیش از ۱۰ طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی اجرا شده و یا در حال اجراست که بسیاری با اجرای این طرح مخالف بودند، اما گوش شنوایی وجود ندارد.
خشکی رودخانه کارون یک تهدید جدی محسوب می‌شود همانطور که می‌دانید طرح انتقال آب کوهرنگ از سرشاخه‌های کارون به زاینده رود اجرا شده که مجوز این طرح در سال ۹۳ باطل شده بود که در سال ۹۶ با درخواست سازمان محیط زیست این طرح متوقف شد همچنین پروژه انتقال آب از کارون به رفسنجان نیز در سال ۸۱ متوقف شد که با نامه وزارت نیرو در سال ۹۳ مجدد به جریان افتاد که عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست این طرح و اجرای مجدد آن را رد کرده، اما این طرح در سکوت و خفا در حال اجراست.
طرح انتقال آب تنها طرحی نیست که در سکوت انجام می‌شود بسیاری از طرح‌هایی هستند که با بی توجهی و فاقد ارزیابی‌های زیست محیطی از سرشاخه رود کارون اجرایی شدند که کسی نیز برای این موضوع واکنشی نشان نداده است نتیجه آن را نیز هم اکنون می‌بینیم با خشکی قسمتی از رود همیشه پر بار و همیشه در جریان کارون روبه‌رو شده ایم.
لازم به ذکر است که علاوه بر طرح‌های انتقال آب طرح استخراج نفت نیز منجر به خشکی قسمتی از رود کارون شده چرا که در چند ماه گذشته استخراج نفت و گاز در اطراف این رودخانه به گوش رسیده و احتمالات ضد و نقیضی وجود دارد که با وجود بارش‌های فراوان در ماه‌های اسفند و فروردین سال جاری و پر آبی رودخانه که منجر به ایجاد سیل در استان خوزستان شده هم اکنون این رودخانه با قسمتی از خشکی روبه‌رو شده که این موضوع جای سوال و تعجب دارد.
امیدواریم که کارون به وضعیت مانند بسیاری از رود‌هایی که در دهه‌های گذشته پرآب بودند و حالا اثری از آن‌ها نیست دچار نشود.
منبع: باشگاه خبرنگاران