دست اندرکاران صنعت فولاد براین باورند که کمبود سنگ آهن چالش اصلی برای موازنه زنجیره فولاد در افق ۱۴۰۴ است. از اینرو امسال در حالی که حدود ۵ سال را برای رسیدن به افق ۱۴۰۴ پیش روی داریم، صنعت فولاد دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تنی را هدف‌گذاری کرده که تحقق این مهم به عوامل زیادی متکی است که سنگ آهن از مهمترین آن به شمار می‌آید.
امروز ده‌ها واحد فولادسازی کشور با توانمندی لازم، قابلیت عرضه تولیدات خود به بازار‌های صادراتی را دارند، اما این مهم با صدور بخشنامه‌های بازدارنده و مصوبه‌های یک شبه همخوانی ندارد و باید دستگاه‌های نظارتی قفل و سد‌های پیش روی صادرات را از میان بردارند.
هرچند که نوسان نرخ ارز می‌تواند ارقام برآوردی را دستخوش تغییر سازد و این موضوع به طور قطع مورد انتظار برنامه‌ریزان است اما انتظار نمی‌رود تامین منابع مالی مورد نیاز صنعت فولاد، بدون راهبرد صادرات امکان‌پذیر باشد، هرچند که در دو ماهه نخست امسال صادرات شمش و تولیدات فولادی به ترتیب ۵۴ و ۴۰ درصد کاهش نسبت به دوره مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد.
دولت دست از سر معدنی‌ها بردارد
در همین رابطه سعید صمدی، رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: چون عموماً خریداران فولاد ایران خریداران خرد و قابل شناسایی نیستند، از اینرو تحریم نمی‌تواند تاثیر زیادی بر بازار جهانی ما داشته باشد.
صمدی با بیان اینکه مشکل امروز این صنعت، تامین مواد اولیه برای تولید است گفت: یکی از موضوعاتی که مورد تاکید رئیس جمهور قرار گرفته، احیا و راه اندازی ۱۲۰۰ معدن به ویژه معادن سنگ آهن است. این در حالی است که معادن درگیر بگیر و ببند دستوری مصوبات دولت هستند، لذا حفظ حیات معادن باقی مانده باید در اولویت باشد نه ایجاد معادن جدید.
وی ادامه داد: دولت پولی برای کمک به معادن ندارد پس اساساً فعالان این عرصه در پی دریافت یارانه و یا کمک از دولت نیستند، اگر هم وعده داده شود ما باور نمی‌کنیم. تنها کمک دولت به بخش معدن، کاهش و یا توقف دستورالعمل‌ها و مصوبات ضد تولید و صادرات است چراکه امروز لشکری از معادن دچار مشکل و بحران شده اند و تنها حمایت دولت از این‌ها توقف تصمیمات بی نتیجه و ویرانگر است.
بیشتر بخوانید: الزام حذف دستورالعمل‌های بازدارنده توسعه صنعت فولاد
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران گفت: به عنوان مثال، در معادن سنگ تزئینی و نما حدود هزار معدن داریم که تعطیل شده‌اند؛ مهمترین دلیل آن نیز این است که استفاده از این سنگ‌ها کاهش یافته و از سوی دیگر تکنولوژی در بکارگیری این سنگ‌ها در کشور بسیار پایین است و یا گاهاً وجود ندارد. ممنوعیت صادرات نیز مزید بر علت شده و دیگر نمی‌توانند محصول خود را صادر کنند.
این فعال اقتصادی در حوزه معدن یادآور شد: ایران سنگ آهن با گرید‌ها و قیمت‌های تمام شده متفاوت دارد. در معادنی نظیر گل گهر و چادر ملو به دلیل دولتی بودن، استخراج سنگ آهن با عیار بالا و با قیمت پایین انجام می‌گیرد، اما برای یک معدن خصوصی این موقعیت بسیار متفاوت‌تر است و با این قیمت‌های دستوری نمی‌تواند کار کند.
وی یادآور شد: در اینجا می‌توان به عمق معضلاتی که با دستورات قیمتی و صادراتی به وجود می‌آید، پی برد. یکی از مواردی که بار‌ها بر آن تاکید شده است عدم مشورت دولت درراستای صدور بخشنامه وضع عوارض بر صادرات تعدادی از مواد معدنی از جمله سنگ‌آهن با تشکل‌های صنفی بوده است.
به گفته صمدی، ۹۴ درصد تولیدات زنجیره فولاد در داخل کشور مصرف شده و صادرات سنگ‌آهن، حجم کمی بوده و بیش از اندازه بزرگ شده است.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران با تاکید بر اینکه طی سال گذشته تاکنون موضعگیری در برابر صادرات با اتهام زنی به خام فروشی، موضوعی بود که تنها برای حفظ تولید فولاد انجام شد، گفت: برای سال جاری نیز هیچ تغییری در سیاست وضع عوارض صادرات مواد معدنی ایجاد نشده و توجهی به نظرات، پیشنهادات و حتی انتقادات تشکل‌های صنفی نشده است. با این تصمیمات صادرات سنگ‌آهن بسیار کاهش پیدا کرده است، با این حال سرمایه‌گذاران رغبتی به سرمایه‌گذاری و توسعه معادن نشان نمی‌دهند و به تدریج از حجم تولید کاسته شده و در نهایت، نیاز به واردات خواهیم داشت.
سنگ آهن را به زیر قیمت می‌فروشند
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به مشکلات درونی که موجب بهم‌ریختگی صنایع مختلف شده است، چطور فعالان اقتصادی می‌توانند بازار جهانی را حفظ کنند؟ گفت: تولیدکنندگان سنگ‌آهن با شرایطی که پیش آمده برای جبران خسارت‌های وارده حتی اقدام به فروش محصولات با قیمتی ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزان‌تر از قیمت‌های جهانی کرده‌اند، اما باید در نظر گرفته شود که هستند عده‌ای که از موقعیت سوء استفاده می‌کنند و به دنبال تخفیف ۵۰ درصدی این محصولات هستند؛ این یعنی فاجعه بزرگ در تولید و فروش محصولی که به راحتی می‌تواند بهترین و بیشترین ارزآوری را در برابر کاهش فروش نفت داشته باشد.
صمدی افزود: تبعات چنین تصمیمی، علاوه بر اینکه در سال‌های آینده نمایان خواهد شد، برای سال جاری نیز خطرناک خواهد بود. این وضعیت برای صنعت زغال سنگ نیز طی سال‌های گذشته تجربه شده بود و امروز شاهد ضعف شدید سرمایه گذاری در حوزه معادن زغال سنگ هستیم، افتی که تاکنون می‌توانست ارزآوری بالایی برای کشور داشته باشد، اما امروز دومینوی تعطیلی معادن زغال سنگ در حال اجراست.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران تصریح کرد: هرچند بار‌ها تاکید شده، صنعت فولاد برای فعالیت خود به زغال‌سنگ نیاز دارد و امروز ذخایر انبار‌ها رو به پایان است و صنعت فولاد در حال توسعه؛ این مغایرت می‌تواند لطمه جدی به صنعت کشور وارد کند چراکه فولادی‌ها مجبورند برای صرفه جویی در مصرف زغال سنگ، تولید را پایین بیاورند، چرا که در این شرایط نمی‌توان کوره ذوب‌آهن خاموش بماند، اما متاسفانه هیچ فکری در این زمینه هم نشده است و در کل توجهی به این مهم نشده و نمی‌شود.
این کارشناس و فعال حوزه معدن در پایان تاکید کرد: در شرایطی که فولاد کشورمان می‌تواند در عرصه‌های جهانی بیش از گذشته حضور یابد، دولت نباید با تصمیمات نادرست برای سنگ آهنی‌ها باعث خاموشی کوره‌های این صنعت شود.