اقتصاد۲۴ - ماجرای بنزین و یارانه آن از آبان ماه سال گذشته تا امروز محل بحث‌های فراوانی بوده است. مجلس یازدهم که با شعار‌های اقتصادی آغاز به کار کرده است از ابتدا روی این موضوع حساسیت نشان داد. علیرضا زاکانی، نماینده مجلس نهم و عضو ائتلاف نیرو‌های انقلاب در نشستی با عنوان «روایت تلخ بنزین» ادعا کرده بود ضمن آماده شدن طرح‌های جایگزین برای طرح بنزینی دولت، نیرو‌های انقلاب در صورت ورود به مجلس یازدهم، «طرح بنزینی فعلی را لغو و طرح جدیدی را که مطابق عدالت و به نفع مردم باشد، جایگزین خواهند کرد».
البته در همان زمان برخی نمایندگان مجلس دهم از جمله جعفرزاده ایمن آبادی این گونه صحبت‌ها را پوپولیستی و برای جذب آرای مردم عنوان کرد، موضوعی که البته برخی معتقدند چندان بی ربط به انتخابات سال ۱۴۰۰ هم نیست.
حالا به نظر می‌رسد طرح جایگزین بنزین در مجلس به طور جدی کلید خورده است. طی روز‌های گذشته احمد علیرضا بیگی، با اشاره به طرح مجلس برای واریز یارانه ۴۰ لیتر بنزین به حساب هر ایرانی، بیان کرد: یکی از مشکلاتی که امروز با آن مواجه هستیم عدم تناسب بین یارانه پرداختی به مردم با تورم حاکم است. امروز به آن میزانی که قیمت کالا‌ها افزایش یافته هست، یارانه دریافتی مردم افزایش نداشته است.
وی در ادامه اظهار کرد: یکی از راهکار‌های متناسب سازی یارانه این است که تابعی از قیمت بنزین باشد. بر اساس این طرح، دولت ماهانه یارانه‌ای به اندازه قیمت ۴۰ لیتر بنزین به حساب شهروندان واریز می‌کند. اگر امروز قیمت بنزین سه هزار تومان است یارانه دریافتی مردم باید ۴۰ تا سه هزار تومان باشد.
نماینده مردم تبریز در ادامه تصریح کرد: بر اساس این طرح هرچقدر قیمت بنزین افزایش یابد دولت باید به ازای ۴۰ لیتر به مردم یارانه بپردازد. مردم می‌توانند از این یارانه برای استفاده از بنزین استفاده کرده یا مبلغ ریالی آن را دریافت کنند.
در عین حال، اما تجربه افزایش یارانه‌ها در زمانی که حتی درآمد‌های نفتی کشور بسیار بیشتر بود چندان موفق نبود. دولت در شرایط فعلی با کسری بودجه و البته کاهش درآمد‌های نفتی روبرو است موضوعی که اگر یارانه ۱۲۰ هزار تومانی نیز به آن اضافه شود ممکن است به افزایش بیشتر نقدینگی و تورم فزاینده منجر شود.
دولت از پس مخارج کنونی نیز بر نمی‌آید
مهدی پازوکی اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: در شرایط فعلی اقتصادی که منابع درآمدی دولت به شدت کاهش پیدا کرده است اعطای یارانه جدید تبعات منفی خواهد داشت.
وی می‌افزاید: اواخر دوره مجلس دهم، نمایندگان بودجه ۴۸۴ هزار میلیارد تومانی دولت را به ۵۷۱ هزار میلیارد تومان تبدیل کردند، یعنی چیزی حدود ۸۷ میلیارد تومان منابع هزینه‌ای بودجه را افزایش دادند، در حالی که امکان تحقق همان بودجه قبلی برای دولت به طور صد در صدی وجود ندارد.
پازوکی ادامه می‌دهد: از جمله درآمد‌های مالیاتی که در لایحه دولت ۱۷۵ هزار میلیارد تومان بود بالای ۲۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش داد.
این اقتصاددان معتقد است: در شرایطی که تحریم‌های ناجوانمردانه، مردم و دولت را مورد هجمه قرار داده، بهتر است مجلس بودجه را به لایحه پیشین دولت برگرداند تا یک سیگنال مثبت به اقتصاد دهد.
وی یادآور میشود: در شرایطی که درآمد‌های نفتی نزدیک به صفر است و درآمد‌های مالیاتی به دلیل اپیدمی کرونا و رکود حاکم بر اقتصاد کاهش پیدا خواهد کرد چنین طرح‌هایی که مخارج کشور را بالا می‌برد اثرات بسیار منفی‌ای خواهد داشت.
افزایش یارانه به شرط حذف دهک‌ها
پازوکی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۷۶ میلیون نفر ایرانی یارانه دریافت می‌کنند، اظهار می‌کند: اگر این مجلس طرفدار مستضعفان است باید کاری کند تا تنها سه دهک پایینی جامعه یعنی حدود ۲۵ میلیون نفر یارانه دریافت کنند. ۱۵ میلیون نفر از این تعداد افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد هستند و شناسایی شده‌اند و مابقی نیز قابل شناسایی هستند. در این شرایط افزایش میزان یارانه منطقی است.
این استاد دانشگاه می‌گوید: پرداخت یارانه بیشتر به همه مردم همان بدعت غلط دولت احمدی نژاد است و جز اینکه مخارج دولت را بالا برد و در کلان اقتصاد باعث افزایش نقدینگی و تورم شد، دستاوردی نداشت. در حال حاضر ۴۵ هزار تومان عددی نیست، اما دولت ۴۵ هزار میلیارد تومان سالانه یارانه پرداخت می‌کند که بار سنگینی برای مخارج دولت است.
تصمیم‌های پوپولیستی به ضرر مستضعفان است
پازوکی تصریح می‌کند: تصمیم‌های پوپولیستی در این شرایط به نفع اقتصاد ایران نیست؛ کما اینکه قدرت خرید مردم تا پیش از پرداخت یارانه‌ها به مراتب بیشتر بود.
بیشتر بخوانید: طرح بنزینی اصولگرایان عملیاتی میشود؟
وی می‌افزاید: مجلس باید اصلاحات اساسی در اقتصاد ایران در جهت منافع ملی ایجاد کند نه اینکه با چنین طرح‌هایی به افزایش بیشتر قیمت‌ها دامن بزند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مجلس اگر قصد کار انقلابی دارد باید از خود شروع کند، اظهار می‌کند: بودجه مجلس ۵۰۱ میلیارد تومان بوده است که در اواخر مجلس قبلی به ۵۷۱ میلیارد تومان رسیده است یعنی تنها در یک قلم ۷۰ میلیارد تومان به بودجه خود اضافه کرده است؛ اگر جلوی این مخارج اضافه گرفته شود، یک سیگنال مثبت به اقتصاد است.
در شرایط فعلی راهی جز قناعت نیست
پازوکی با تاکید بر اینکه باید در این شرایط به قناعت اقتصادی برگردیم، خاطرنشان می‌کند: این نوع از راهکار‌ها تنها به افزایش مخارج دولت، کسری مضاعف بودجه و در نهایت تورم بیشتر منجر خواهد شد. سالانه ۶۰ هزار میلیارد تومان بودجه آموزش و پرورش و ۹۰ هزار میلیارد کمک دولت به صندوق‌های بازنشستگی است که باید حقوق آن‌ها پرداخت شود؛ بنابراین اینگونه طرح‌ها تنها کشور را به سمت بی انضباطی مالی بیشتر سوق خواهد داد.
بیشتر بخوانید: بازی انتخاباتی اصولگرایان با بنزین/ نماینده تهران: دوره شعار‌های پوپولیستی به‌سر رسیده است
وی تاکید می‌کند: اینگونه سیاست‌ها در ظاهر به نفع طبقه ضعیف جامعه است، اما در نهایت بیشترین ضرر را همان طبقه خواهد کرد. پیش از پرداخت یارانه با ۵۰ میلیون تومان در میدان خراسان تهران می‌شد آپارتمان خرید، اما امروز همان آپارتمان ۶۰۰ میلیون تومان شده است. این سیاست‌ها برعکس ظاهر آن به نفع ثروتمندان و به ضرر فقرا است.
این اقتصاددان یادآور میشود: در حال حاضر مجلس بهتر است هزینه‌های دولت را پایین آورد. شرایط کشور عادی نیست و باید سیاست قناعت را در پیش گرفت و مجلس باید راهکار‌هایی برای تحقق درآمد‌های واقعی در اقتصاد ارائه کند.