اقتصاد۲۴ - طرح «گشایش اقتصادی» که مقامات کشور طی روز‌های اخیر از آن صحبت می‌کردند، در نهایت به فروش نفت به مردم ختم شد. طرحی که برخی آن را به تمسخر گرفته و گفتند که «بالاخره قرار است نفت را سر سفره‌هایمان بیاوریم.»
«حسن روحانی» رئیس‌جمهوری کشورمان هفته گذشته اعلام کرد قرار است طرح فروش داخلی نفت و عرضه آن در بورس انرژی را کلید بزند، طرحی که مخالفت نمایندگان مجلس را نیز به همراه داشت. براساس گفته‌های واعظی رئیس دفتر روحانی، این ایده ابتدا در وزارت نفت و بعد از آن در کمیته‌ای با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر نفت و وزیر اقتصاد و امور دارایی تشکیل شد و ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار گرفت و سپس در ستاد اقتصادی دولت به بحث گذاشته شد.
رئیس دفتر روحانی درباره جزئیات این طرح گفته بود: «ما می‌خواهیم این امکان را برای مردم به وجود بیاوریم تا افراد بتوانند به اندازه توان خود از یک تا ۱۰۰ هزار بشکه نفت بخرند و با سازوکاری که آماده می‌شود، اطمینان داده می‌شود که از آنچه سود بانک است، کمتر نمی‌شود. ما نمی‌خواهیم اگر مردم در این طرح سرمایه‌گذاری می‌کنند و قیمت نفت به زیر قیمت امروز مثلا به بشکه‌ای حدود ۳۰ دلار کاهش یافت، ضرر کنند. برای همین هم پیش‌بینی کردیم بر اساس نرخ سود بانکی مثلا ۱۷ تا ۱۸ درصد سالانه باشد که مابه التفاوت آن را شرکت نفت ایران تامین می‌کند.»
بیشتر بخوانید: زنگنه: فروش اوراق سلف نفتی امروز تعیین تکلیف می‌شود
با این حال، اما برخی از کارشناسان با این طرح موافق نیستند و معتقدند این طرح صرفا برای تامین کمبود بودجه دولت است و هیچگونه شفافیت و ضمانتی برای متضرر نشدن خریداران در آن وجود ندارد.
همه ابهامات پیرامون فروش نفت
محمدعلی خطیبی، مدیر اسبق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت در گفتگو با رویداد۲۴ در این باره گفت: هر نوع فروش اینچنینی یک نوع تعهد است وهر تعهدیی هم باید اجرایی شود و جزئیات اجرایی شدن آن باید شفاف شود. این نفت را هرکسی می‌تواند به صورت جزیی و کاغذی خرید کند. سوالی که در این جا مطرح می‌شود این است که نفت قرار است چگونه به فروش برسد؟ چه کسی قرار است آن را صادر کند؟ بحثی مطرح شده بود مبنی بر اینکه قرار است این نفت را پالایشگاه‌ها دریافت کنند. خب پالایشگاه اگر قرار است نفت را بگیرد همانطور که در حال حاضر می‌گیرد، پرداختی به چه صورت خواهد بود! بنابراین هیچ گشایشی در امر صادرات رخ نخواهد داد. زیرا پالایشگاه‌ها اکنون نفت خام دریافت می‌کنند.
خطیبی با بیان اینکه گشایش زمانی رخ می‌دهد که این نفت را صادر کنند، گفت: صادرات هم در زمان فعلی مشکلات خاص خود را دارد و تا زمانی که خود دولت در صادرات با مشکل مواجه است، صادرات گزینه پر مشکلی خواهد بود. به هر حال فکر می‌کنم ابعاد این موضوع آنطور که باید و شاید روشن نیست وبه نظر می‌رسد کار کارشناسی شده در رابطه با آن صورت نگرفته است.
قرارداد شفاف به مردم ارائه شود
این کارشناس بازار نفت با تاکید بر اینکه هیچ کاری نشدنی نیست، یادآور شد: باید ببینیم که تبعات و مزایای این اقدام چیست. تبعات این مسئله همان تعهدی است که برای دولت در مقابل کسانی که نفت را می‌خرند ایجاد می‌شود. اینکه دولت قرار است تعهدات خود را به چه صورت انجام دهد اصلا مشخص نشده است؛ و به هرحال خریدی که انجام می‌شود به شکل ریالی است، اما قیمت‌گذاری آن به شکل دلاری است. مثلا شما ۱۰ بشکه نفت را امروز به قیمت ۴۴ دلار خریداری می‌کنید. این ۴۴ دلار را در ارز نیمایی ضرب می‌کنند، بنابراین محاسبات بر اساس ارز جهانی و دلار نیمایی است. این در واقع از دو جهت دارای ریسک است، یکی همان قیمت نفت که خب پر نوسان است و به ویژه قیمت ارز که بسیار پرریسک است. این دو ریسک چگونه باید پوشش داده شود؟ چگونه قرار است این ضمانت و این اطمینان به خریدار داده شود!. این نگرانی‌ها باید برای خریداران ابتدا برطرف شود و یک قرار داد شفاف را به مردم ارائه دهند که مردم نیز به راحتی و با آگاهی خرید کنند.
خطیبی ادامه داد: دولت درخرج کردن ید طولایی دارد. زمان سررسید این تعهدات، چه کسی باید پاسخگو باشد؟ آیا بار مالی این موضوع به دوش دولت‌های آینده خواهد بود؟ ممکن است زمان انجام تعهدات در دولت بعد باشد.
این کارشناس نفت با اشاره به نحوه و ساز و کار خرید و فروش نفت گفت: این کار در دنیا عموما در بورس انجام می‌شود. عرضه محموله‌ها می‌تواند به شکل‌های مختلف باشد و بورس هم معمولا بورس‌های خصوصی هستند و دولت در آن‌ها نظارت و کنترل دارد. اگر این کار توسط بخش خصوصی صورت بگیرد ساز و کار‌ها شفاف‌تر خواهد بود. در کل این اقدام در همه جای دنیا مرسوم است، اما به شکل‌های دیگری این خرید و فروش انجام می‌شود.