مهرشاد نبی، اقتصاد۲۴- مدل گشایش اقتصادی که از سوی دولت مطرح شده است انتقادات زیادی را به همراه داشته است؛ کارشناسان معتقدند دولتمردان فراموش کرده‌اند هیچ اقتصادی در دنیا با یک تصمیم یا طی یک هفته پویا نشده و دچار گشایش یا تحول اقتصادی نخواهد شد.
رئیس‌جمهور اواسط مردادماه سال جاری در جلسه هیئت دولت خبر از گشایش اقتصادی داد، خبری که به پشتوانه برخی اظهارات دولتی‌ها از جمله رئیس دفتر و مشاور رئیس جمهور، مبنی بر دادن خبر خوش اقتصادی، موجب گمانه زنی‌های مختلف شد که تنها به فروش اوراق نفتی در بورس خلاصه شد.
با این حال اظهارات معماگونه و غیردقیق رئیس‌جمهور درباره گشایش اقتصادی، با تعجب و انتقاد بسیاری از رسانه‌ها و حتی نشریات حامی دولت مواجه شد. این درحالی است که صاحبنظران در همین رابطه معتقد بودند تصور گشایش اقتصادی موضوعی خاص بود این در حالی است که ابزار اوراق بهادار سلف نفتی در حال حاضر اجرایی می‌شود و این اوراق سلف از طریق بورس انرژی به فروش می‌رسد.
گشایش اقتصادی در حد حرف، یعنی شکست!
حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با اقتصاد ۲۴ درباره وعده گشایش اقتصادی دولت گفت: در اقتصاد، چیزی به نام گشایش یک روزه وجود ندارد. گشایش اصلی اقتصاد باید مبتنی بر سیاست‌گذاری‌های صحیح و ایجاد اصلاح در روند بودجه‌ریزی و قوانین اداره اقتصاد باشد.
وی با اشاره به اینکه در مرحله نخست باید موضوعات گشایش در اقتصاد که از سوی دولت مطرح و بر سر زبان‌ها افتاده است به خوبی شفاف سازی شود، گفت: فروش اوراق سلف نفتی در این طرح دولت اجرایی نشده است چرا که از همان ابتدا با ابهامات زیادی روبرو بود که هیچ یک از آن‌ها از سوی دولت شفاف بازگو نشده بود.
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که آیا بورس می‌تواند راهی برای گشایش اقتصاد فعلی کشور باشد؟ گفت: متاسفانه بازار سرمایه نمی‌تواند به تنهایی راهی برای گشایش اقتصاد کشور محسوب شود؛ این نوع طرح‌ها یکشبه قابل اجرا نیست.
وی تصریح کرد: برای گشایش اقتصادی نیاز به یک پشتوانه قوی و یک برنامه ریزی منسجم، به علاوه رفع کامل محدودیت‌های ایجاد شده از سوی دولت است. گشایش اقتصادی زمانی قابل اجراست که تغییرات کلان اساسی در بخش سیاست‌های کلان نظام به وجود بیاید، در غیر این صورت نمی‌توانید در زمانی که هم تحریم هستید هم اقتصاد وابسته به درآمد‌های ارزی است و هم در صادرات با محدودیت‌های جدی روبرو هستید تنها با مطرح کردن برخی از مسائل و طرح‌ها به استقبال گشایش اقتصادی با همه تعارض‌هایی که در آن وجود دارد، بروید.
میر معینی ادامه داد: بنابراین این‌ها همه در حد شعار است، اینطور نیست که تمام مبانی اقتصادی و بنیانی اقتصاد یک شبه آماده شود چراکه تحول اقتصادی با حرف سازگار نیست.
کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بازار سرمایه هم اعتماد لازم را نسبت به تحولات اقتصادی ندارد چرا که این بازار اعتماد خود را به بسته‌ها و طرح‌های دولت از دست داده و ایجاد گشایش اقتصادی از این طریق بسیار ناممکن است.
وی یادآور شد: بازار سرمایه گنجایش اینکه بتواند گشایش و تحول اقتصادی ایجاد کند را ندارد. طی ۸ ماه گذشته که بورس بهترین فرصت برای ایفای نقش در اقتصاد را داشت، نتوانست و فرصت سوزی کرد و فقط نقدینگی وارد شده به این بازار صرف زرق و برق اعداد بر روی تابلوی بورس شد.
میرمعینی افزود: در حال حاضر شاهد ریزش‌هایی هستیم که ناشی از رفتار توده واری است که اتفاق افتاده و بدون هیچ بهره برداری از این جریان نقدینگی و اقبال آن، رویکرد مثبت مردم به بازار را از دست داده ایم.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، از ابتدای ریزش‌ها در بورس مسئولان بار‌ها تاکید داشتند که این گذری است و نیازی به فروش سهام‌ها و خروج نقدینگی از این بازار نیست، اما این گفتار، تحت هیچ عنوان صیانت و حمایت از بازار نبود و تنها در حرف و مجاب کردن کلامی مردم به ماندن در بورس خلاصه شده است.
بورس در حال گذراندن دوره اصلاح خود است
وی تاکید کرد: امروز مردم حرف‌های بدون پشتوانه عملی مسئولان را خیلی قبول ندارند و بازار در حال گذراندن دوره اصلاح خود است.
میرمعینی با اشاره به اینکه در صورت بهبود اقتصادی باز هم سهام‌هایی با پشتوانه محکم به افزایش خواهند رسید؟ گفت: سهام‌های قوی باز هم به بازار سرمایه برمی‌گردند و جای نگرانی نیست. البته بهبود اقتصادی با این نوع وعده ها و حرف و حدیث‌ها فرق دارد و قابل اجرا نیست. در صورتی که توافق اقتصادی با چین جامه عمل بپوشانند و اجرایی شود می‌تواند تا حدودی وضعیت اقتصاد کشور را بهبود بخشد چراکه در این زمان یکسری از رفتار‌های اقتصادی دولت تغییر می‌کند و دولت به منابع ارزی جدید دست پیدا می‌کند و سرمایه گذاری‌های جدید چین در ایران قطعاً اثرگذار خواهد بود، اما این به سرعت نیست و در بلند مدت و میان مدت قابل دسترسی است و در صورت اجرایی شدن کامل توافق خواهد بود.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، این اتفاقات اخیر در بورس هم دستخوش همین موضوع است. دولت نیاز به منابع مالی دارد و با کسری شدیدی روبروست از این رو بازار سرمایه را محلی برای کسب منابع برای جبران کسری‌ها می‌داند.
وی تصریح کرد: علی رغم اینکه نرخ رشد ارز عامل منفی برای ساختار اقتصاد بوده و تورم بیشتری را ایجاد می‌کند، اما همین موضوع باعث چرخش دارایی شرکت هاست که قطعاً تاثیر مثبت بر روی بازار سرمایه گذاشت، اما با اجرایی شدن توافقات اقتصادی ایران و چین باید شاهد عملکرد مثبت شرکت‌ها برای بهره وری در اقتصاد باشیم.
کارشناس بازار سرمایه در پایان می‌گوید: رمز گشایش اقتصادی کشور تنها در برطرف کردن محدودیت‌های صادراتی، تعادل بخشی در بازار ارز و ایجاد اعتماد در بین مردم است، لذا بازار سرمایه به تنهایی نمی‌تواند تحول در اقتصاد را به وجود بیاورد، لذا وعده بهبود اقتصاد با سیاست‌های بازار سرمایه مغایرت دارد و تجربه نشان داده این نوع طرح ریزی‌ها محکوم به شکست خواهد بود و با ایجاد ریسک‌های شدید، اقتصاد مخاطرات بیشتری را باید متحمل شود.