اقتصاد۲۴ - طرح شفافیت و نظارت بر تامین مالی فعالیت‌های انتخاباتی در انتخابات مجلس با قید دو فوریت در سال گذشته به مجلس شورای اسلامی ارائه شد. کلیات این طرح در تاریخ 3 دی 98 با 231 رای موافق تصویب شد. جزییات این طرح 11 ماده‌ای هم روز یکشنبه 15 دی ماه سال 98 مورد بررسی و تصویب مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. این طرح یک ماه بعد و پس از موافقت نمایندگان با بررسی دو فوریتی آن به دلیل در پیش بودن یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی به منظور جلوگیری از ورود پول‌های کثیف به فرایند انتخابات به تصویب نهایی رسید، طرحی که در نهایت با تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل شده است. اما بسیاری معتقدند این قانون در عمل و در مقام اجرا با چالش های فراوانی مواجه خواهد شد.
پیش از این و در سال گذشته کاظم پالیزدار، دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی، درباره شبهات مطرح شده در زمینه پول‌های کثیف در انتخابات مجلس گفته بود: نمایندگان مجلس در یک دوره چهار ساله حداکثر یک میلیارد تومان حقوق می‌گیرند. برخی‌ها هم سه تا چهار میلیارد در انتخابات هزینه می‌کنند. این یعنی فردی چند میلیارد هزینه می‌کند که حداکثر یک میلیارد گیر بیاورد؟ او چقدر شیفته خدمت است. این یعنی یک جای کار می‌لنگد و نقصی در کارش وجود دارد. باید حوزه فعالیت نماینده را در نظر بگیرید. نوع تبلیغاتی که می‌کنند، نوع پذیرایی‌ای که می‌کنند و نوع اتفاقاتی که در زمان تبلیغات انتخاباتی رخ می‌دهد همگی بیانگر این موضوع است. به گفته پالیزدار، در شرایطی که ما سیستم مالی شفاف نداریم، قضاوت‌کردن در زمینه ورود پول‌های کثیف به انتخابات کار دشواری است.
اگرچه قانون شفافیت و نظارت بر تامین مالی فعالیت‌های انتخاباتی صرفا مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی است اما مردم همچنان بر هزینه های انتخاباتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا هم انتقاد دارند و معتقدند در این زمینه نیز باید شفاف سازی صورت گیرد.
از 124 میلیون تا 4 میلیارد هزینه تبلیغات انتخاباتی
حسین محمد صالحی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با اقتصاد24 با اشاره به این قانون می گوید: در حال حاضر در مجلس مسئله ای در این خصوص برای انتخابات سال آینده مطرح نشده است، اما در زمینه مجلس هر نماینده ای باید هزینه هایش را شفاف اعلام کند حتی اگر الزام قانونی در این زمینه وجود نداشته باشد.
وی می افزاید: معمولاً زمان ثبت نام، هیئت نظارت استان ها یک برآورد اولیه از هزینه انتخابات انجام می دهند که البته معمولاً با توجه به تورم اختلافی پیدا می کند، اما با اعلام هزینه های انتخاباتی، نمایندگان خود را از هر شائبه ای مبرا خواهند کرد.
بیشتر بخوانید: شفاف‌سازی هزینه‌های انتخاباتی گم نشود!/ به مردم بگویید از کجا پول تبلیغات را می‌آورید
محمد صالحی تصریح می کند: هزینه های زیاد برخی از نامزدها در زمان تبلیغات این سوال را ایجاد می کند که درآمد نماینده از کجاست؟ مگر درآمد یک نماینده چقدر است؟
وی در پاسخ به این سوال که هزینه انتخاباتی او برای راهیابی به مجلس چقدر بوده است؟ می گوید: من یک معلم و مدرس دانشگاه بودم و البته کل هزینه تبلیغات انتخاباتی ام 124 میلیون تومان بوده است. نه به کسی شام و نهار دادیم و نه هزینه هایی از این دست برای جلب آرا انجام شد.
نماینده فریدن، فریدون‌شهر، چادگان و بویین میاندشت در مجلس تاکید می کند: برآورد اولیه ما در هیئت نظارت 80 میلیون تومان اما با توجه به رشد تورم این هزینه به 124 میلیون رسید که بخشی پس انداز و بخش دیگری از آن به صورت وام تامین شد، اما وقتی یک نماینده مجلس 4 میلیارد تومان هزینه می کند این شائبه ایجاد می‌شود که چگونه با حقوق نمایندگی و نهایتاً حق مسکنی که به صورت وام است این هزینه جبران می شود.
وی با بیان اینکه مردم سوال می کنند که چه مسائلی پشت پرده این همه هزینه وجود دارد، اظهار می کند: قطعاً اگر نظارتی نشود و نماینده خود ناظر بر اعمالش نباشد ممکن است انحرافات اقتصادی زیادی رخ دهد. بنابراین نه تنها در موضوع تبلیغات انتخاباتی که باید بر دارایی های همه مسئولان نظارت جدی صورت گیرد که ثروت افراد قبل و بعد از مسئولیت چقدر است؟
محمد صادقی یادآور می شود: هیئت نظارت باید به طور دقیق بر این مسئله نظات کامل داشته باشد. قطعاً اتفاقاتی از این دست در بین نامزدها رخ می دهد اما اگر این قانون با جدیت پیگیری شود می توان آن را به حداقل رساند.
قانون شفافیت هزینه های انتخاباتی در مجلس یازدهم کاملا اجرایی نشد
سید جواد حسینی کیا، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در گفتگو با اقتصاد 24 می گوید: ما اگر بخواهیم یک مجلس قوی و توانمند داشته باشیم، به قاعده با سالم و پاک باشد و صدای آن رسا باشد، بنابراین شفافیت تمام هزینه های انتخاباتی راهبرد خوبی برای مجلس، دولت و شورای شهر قوی است.
وی می افزاید: اینکه چه میزان خودشان و به چه میزان افراد دیگر برای تبلیغات آنها هزینه می کنند، باید دید افرادی که برای یک شخص تبلیغات می کنند رانتی و به دنبال مقاصد خودشان هستند یا اینکه جریان های ارزشی و انقلابی با جمع آوری هزینه های هر چند اندک سعی در پیروزی یک شخص دارند.
حسینی کیا با بیان اینکه روشن و شفاف شدن هزینه های انتخاباتی به مردم در رای دادن نیز کمک می کند، اظهار کرد: این قانون در انتخابات مجلس یازدهم چندان اجرایی نشد اما امیدواریم در انتخابات های پیش رو جدیت در اجرا بیشتر شود.
وی یادآور می شود: این یک قانون ابلاغ شده به وزارت کشور است که باید از سوی این مرجع پیگیری شود. البته وزارت کشور به تمام نمایندگان برای داشتن حساب مشخص و معلوم بودن منشاء پول های دریافتی نامه ارسال کرد، اما این مسئله نیازمند تدابیر بهتر و نظارت بیشتر است.