اقتصاد۲۴ - این روز‌ها به دلیل گرانی بیش از انتظار و عجیب مواد غذایی، برخی محصولات از سبد خانوار‌ها خارج شدند و دیگر مصرف آن‌ها به عنوان غذای لاکچری تعریف می‌شود.
برنج ایرانی یکی از همین محصولات است، محصولی که ترکش سناریوی گرانی مواد غذایی به آن هم رسیده است. این جهش قیمت تنها شامل برنج ایرانی نشده است، طبق پیش بینی کارشناسان حذف ارز دولتی واردات منجر به افزایش دو برابری قیمت برنج خارجی شده و برنج‌های هندی و پاکستانی هم به حکایت دور از دسترس بودن برنج ایرانی برای دهک‌های پایین جامعه دچار شده است.
امروز یک کارگر ایرانی باید برای خرید ۱۰ کیلو از برنج کشور خود حدود ۱۰ درصد از کل حقوقش را پرداخت کند! استان‌های گیلان، مازندران، خوزستان و اصفهان تولیدکنندگان سنتی برنج ایرانی هستند و بخشی از برنج مورد نیاز ایران را تامین می‌کنند و استان‌های دیگری نیز توان تولید این محصول را دارند اما تنها برای تامین نیاز استان‌های خود می‌کوشند.
هرچند نیاز بازار داخلی به برنج فراتر از میزان تولید داخلی است و هرساله برای تنظیم این بازار مابه‌التفاوت میزان تقاضای برنج از طریق واردات تامین می‌شود، اما تولیدکنندگان معتقدند سیاستگذاری برای واردات برنج باید با درنظر گرفتن شرایط تولید داخلی صورت گیرد.
به گفته دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج کشور نیاز سالانه کشور به برنج ۳ میلیون تن است و با توجه به حجم خوب تولید برنج در سال گذشته، امسال به هیچ عنوان به واردات این محصول نیازی نیست.
جمیل علیزاده شایق گفت: بارندگی‌های پارسال شرایط بسیار مطلوبی را برای تولید برنج رقم زد تا جایی که حجم تولید به ۲.۵ میلیون تن رسید، چراکه بهار امسال هم برای برنج بهار بسیار خوبی بود به‌طوری که گفته می‌شود شرایط آبی مطلوب خوزستان و گلستان، این اجازه را به این دو استان می‌دهد که تا ۳ برابر سال‌های قبل برنج تولید کنند.
این اظهارات از سوی مقام مسئول در بخش تولید برنج نشان می‌دهد تولید این محصول با وجود فرازو فرود‌هایی که در بخش‌های مختلف تولید پیش آمده در وضعیت متعادلی است و نگرانی در این بابت وجود ندارد.
اما گرانی این محصول در بازار شرایط را برای مصرف کننده سخت کرده و احتمال افزایش بیش از رقم‌های فعلی نیز تقویت شده است.
بیشتر بخوانید: سیستم بانکی مانعی جدی برای صادرات محصولات کشاورزی!
برنج ایرانی از رقم‌های ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد و گمانه زنی‌ها از رسیدن قیمت به ۴۰ هزار تومان نیز خبر می‌دهد. اما نکته جالب اینجاست که نگرانی و درد برنجکار با شنیدن و دیدن این رقم‌ها که یکسال وقت و نقدینگی را جهت تولید آن صرف کرده بیش از گذشته می‌شود چراکه این فعالان بخش کشاورزی معتقدند که افزایش قیمت برنج تنها به دلالان این بازار می‌رسد و برنجکار، متضرر اصلی این کشت و کار است.
گرانی تولید برنج به گردن کشاورز و مصرف کننده
به راستی چرا باید شاهد جهش قیمت بیش از اندازه یک محصول در بازار باشیم. رامین حسینی یکی از برنج کاران خطه گیلان در همین رابطه در گفتگو با اقتصاد ۲۴ دلایل افزایش ناگهانی قیمت برنج را اینگونه شرح داد: همه از شرایط مناسب کشت برنج می‌گویند و معتقدند شرایط آب و هوایی و بارش‌های به موقع بهاری وضعیت تولید این محصول را رقم زده است، اما دیگر از سایر مشکلات و معضلات در مسیر تولید برنج حرفی به میان نیست.
این برنجکار محلی در ادامه گفت: برای به دست آوردن محصولی مانند برنج از ابتدای کاشت نشاء تا تحویل از کارخانه شالیکوبی، مصائبی وجود دارد که امروز این مشکلات به بحران جدی در این بخش تبدیل شده است.
به گفته حسینی، سال گذشته هزینه هر کارگر روز مزد فعال در شالیزار ۱۲۰ هزار تومان بود، اما امسال این رقم به ۲۵۰ هزار تومان رسید چراکه هزینه زندگی برای این کارگران نیز به مراتب با افزایش چشمگیری روبرو شده است.
این فعال در حوزه کشاورزی تاکید کرد: در ابتدای کار کاشت نشاء باید از ماشین‌های نشاءکاری بر روی زمین استفاده شود که این دستگاه‌ها روزانه کرایه می‌شود و امسال قیمت کرایه این ماشین‌ها نسبت به سال گذشته با افزایش یک برابری مواجه شده است.
حسینی همچنین با اشاره به سایر هزینه‌های جاری در زمین برنج کاری گفت: سال گذشته صاحبان کمباین برداشت برنج از هر ۲۰ گونی برنج برداشت شده یک گونه را به عنوان دستمزد برمی داشتند که امسال این میزان دستمزد به ازای هر ۱۵ گونی برنج برداشت شده افزایش داشته است.
این برنج کار گیلانی با اشاره به افزایش نرخ کارخانه‌های شالیکوبی گفت: پس از خرمن‌کوبی، محصول راهی کارخانه می‌شود تا در آنجا شلتوک به برنج سفید تبدیل شود. خشک کردن، تمیزکردن، پوست کندن، سفید کردن، براق کردن و درجه بندی مراحلی است که الزاما در کارخانه‌های شالیکوبی صورت می‌گیرد. این مراحل امسال برای هر کیلو برنج نسبت به سال گذشته حدود یک تا دو هزار تومان افزایش داشته است.
به گفته حسینی، الک زنی و سورتینگ نیز یکی دیگر از مراحلی است که برروی برنج انجام می‌شود. سال گذشته برای هرکیلو برنج مبلغی معادل ۱۰۰ تومان بابت الک زنی و سورتینگ پرداخت می‌شد که امسال این رقم به کیلویی ۱۴۰ تومان رسیده است.
وی در ادامه یادآور شد: البته طبق سنوات همیشگی بخشی از محصول به ضایعات ناشی از کاربرد نامناسب ماشین‌ها تبدیل می‌شود که هرچند این ضایعات نیز به شکل‌های مختلف مورد مصرف قرار می‌گیرد، اما در بازدهی برای برنج کار به عنوان ضرر و زیان محاسبه می‌شود.
این برنجکار گیلانی تصریح کرد: هرچند چرخه تولید برنج در سال جاری با افزایش قیمت هزینه‌های جاری روبرو شد و تاثیر مستقیم بر قیمت این محصول داشته است، اما بیشترین سود نصیب دلالانی می‌شود که در نبود نظارت مسئولان به راحتی افسار بازار مصرف را در دست گرفته اند و مطمئن هستند که هیچ مرجعی به روند تلاطم سازی قیمتی‌شان در بازار مداخله‌ای ندارد.
به گفته وی، کشاورز هیچ گاه نمی‌خواهد محصول خود را با قیمت بالا روانه بازار کند، اما شرایط را برای این بخش مهم اقتصادی طوری فراهم کرده اند که در نبود حمایت از سوی دولت باید به تنهایی بار سنگین هزینه‌ها را بر دوش بکشند و این برای کشوری مثل ایران که با ظرفیت بالای تولید و مرغوبیت محصول می‌تواند حداقل برای مصرف کنندگان هموطن خود کارآمد و قیمت مناسب باشد، زیبنده نیست.
حسینی در ادامه با انتقاد از ضعف حمایت دولت از کشاورز و ضعف مدیریت در تنظیم بازار می‌گوید: افزایش هزینه تولید برنج در سال جاری قیمت این محصول را به بالاترین حد ممکن رسانده و به تدریج از سبد اقشار مختلف خارج شده و کماکان خوراک اصلی افراد خاص باقی مانده است و تنها از گلوی این عده پایین می‌رود.