ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴ - مناطق آزاد جهان به عنوان پلی برای اتصال به اقتصاد جهانی مطرح بوده اند و برخلاف تصور عده ای، همچنان به عنوان یک استراتژی پرقدرت و سریع برای تحقق اهداف برنامه‌های توسعه ملی در کشور‌های جهان مطرح هستند.
مناطق آزاد همواره به دلیل فراهم ساختن شرایط مناسب برای افزایش تولید و صدور کالا‌های صنعتی از طریق راه‌یابی به بازار‌های جهانی بر اساس اصول رقابت آزاد، در ربع قرن اخیر مورد توجه کشورها به خصوص کشور‌های در حال توسعه قرار گرفته اند.
بسیاری از کشورها به ایجاد مناطق آزاد در کشورشان اقدام کرده اند، اما همه آن‌ها موفق به جذب سرمایه، تکنولوژی و ... نشده اند چرا که به عقیده بسیاری از این کشورها، مناطق آزاد راهی برای رهایی از فقر و عقب ماندگی خواهند بود، اما متاسفانه به دلیل نداشتن برخی از پیش زمینه‌های لازم برای ایجاد چنین مناطقی، نتوانسته اند موفق عمل کنند. روابط بین المللی کم تشنج، آرامش و صلح سیاسی و بین المللی، ثبات در قوانین و مقررات از مهمترین مواردی هستند که برای ایجاد یک منطقه اقتصادی لازم به نظر می‌رسند که بسیاری از کشور‌های در حال توسعه هنوز به طور کامل از آن‌ها برخوردار نیستند و به همین دلیل در تجارت آزاد نیز موفق نبوده اند.
سنگاپور یکی از کشور‌هایی است که توانسته با مدیریت خود، یکی از موفق‌ترین مناطق آزاد آسیا نام بگیرد. موقعیت متمایز سنگاپور و قرارگیری آن در منطقه جنوب شرق آسیا در تنگه مالاکا بین اقیانوس هند و آرام خود پیش زمینه مناسبی برای این کشور مستقل آسیایی فراهم آورد که هدایت صادرات و واردات منطقه شرق آسیا را به عهده بگیرد و به مرور اقتصادش خدمات‌گرا شود و موجب به وجود آمدن مناطق آزاد موفق شود.
بیشتر بخوانید: بندر سنگاپور پایتخت درجه یک دریایی و قطب پالایش نفت جهان
پنجاه سال پیش این کشور در فقر به سر می‌برد و بیکاری یکی از معضلات اصلی آن به حساب می‌آمد، اما چه شد که در طی این سال‌ها اقتصاد سنگاپور مسیر خود را عوض کرد و به اقتصادی به سرعت در حال رشد تبدیل شد که متد آن را به متدی برای پیشرفت در جهان تبدیل کرده است؟
سنگاپور در سال ۱۹۶۵ استقلال خود را به دست آورد و بعد از آنکه به این نتیجه رسید که روی پای خود بایستد و خودکفایی را پیشه کند، در ابتدای راه تلاش کرد تا با تشکیلاتی مهندسی شده به جذب سرمایه گذاری بپردازد. لذا از همان زمان محیطی امن برای سرمایه گذاری با مالیات پایین‌تر از گذشته و حذف موانع از مسیر تولیدی‌ها شکل گرفت و با گذشت هفت سال، یک چهارم از شرکت‌های تولیدی این کشور متعلق به سرمایه گذاران خارجی مشترک بود و خیلی زود و با رشد تولید ناخالص داخلی، سرمایه گذاران خارجی زیادی برای فعالیت در این کشور اعلام آمادگی کردند.
اما یکی از دلایل موفقیت سنگاپور در این پروسه، توجه و تمرکز بر توسعه منابع انسانی بود. در حقیقت استراتژی آموزش و تربیت نیروی کار تاثیر زیادی بر اقتصاد این کشور گذاشت و نیروی کاری که برای مهارتی آموزش دیده بودند وارد حوزه کار شدند و به همین نسبت نیز به مرور بیکاری و فقر کمرنگ و کمرنگ‌تر شد.
«لی کوان» که در آن سال‌ها و پس از استقلال در منصب نخست وزیری بود بیشترین نقش را در توسعه این کشور ایفا کرد و با هدف تبدیل سنگاپور از جهان سوم به جهان اول با قدرت به پیش رفت. «لی» موفق شد سنگاپور را از میان کشور‌های کم درآمد به یک کشور با درآمدی بالا، از طریق رشد بخش تولید تبدیل کند.
در همین روز‌های اوج گیری سنگاپور و در نهضت اقتصادی که این کشور در پیش گرفته بود، مناطق آزاد یکی از مسیر‌های موفقیت این کشور در مسیر نهضت اقتصادی بود و از آنجایی که سنگ بنای خود را بر مبنای اقتصاد بازار آزاد بنا نهاده بود، توانست در ایجاد و توسعه مناطق آزاد خود نیز موفق باشد.
گفته می‌شود سنگاپور دومین کشوری است که اقتصادی آزاد دارد و از سال ۱۷۰۴ مناطق آزاد تجاری خود را راه اندازی کرد و امروز از هفت منطقه آزاد آن ۶ منطقه براى محموله‌هاى دریایى و یک مورد نیز براى حمل و نقل هوایى (فرودگاه چانگی) استفاده می‌شود که در آن‌ها تسهیلات عمده و خدمات فراوانى براى صادرات مجدد کالاهاى کنترل شده و مالیاتی وجود دارد.
در سال‌های اخیر تجارت خدمات در سنگاپور اهمیت زیادی کسب کرده است و این کشور به یک مرکز مالی مهم در جنوب شرقی آسیا تبدیل شده است. این کشور تا حد زیادی به تجارت خارجی وابسته است و می‌توان گفت صنایع کوچک و متوسط در اقتصاد سنگاپور نقش زیادی دارند و دولت سنگاپور نقش زیادی برای این صنایع در نظر گرفته است.
در واقع به طور قطع نمی‌توان گفت که کدام یک از سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی در سنگاپور در پیشرفت آن موثر بوده است، اما به طور کلی می‌توان گفت انسجام ملی، اجرای قوانین، غلبه بر فساد، تحول در آموزش و پرورش، ایجاد امکانات کسب و کار و مدیریت یکپارچه و هدفمند از جمله مهمترین دلایل هستند که جملگی بر توسعه و پیشرفت مناطق آزاد این کشور نیز موثر بوده‌اند.