اقتصاد۲۴ - اواخر اسفند ۱۳۹۳ بود که سومین مدیرعامل منطقه آزاد قشم در دولت روحانی پس از شهریار مشیری و علی‌اکبر شعبانی‌فرد بر کرسی مسؤولیت این منطقه مهم و راهبردی کشورمان تکیه زد.
حمیدرضا مؤمنی از معدود مدیران سازمان منطقه آزاد قشم است که توانسته بیش از ۵ سال و ۶ ماه بر این منصب باقی بماند و فرصت تحقق برنامه‌های خود را در گستره جزیره عجایب هفت‌گانه خلیج فارس با پشتوانه‌ای از حمایت‌های دولت در سطح رئیس جمهور و معاون اول رئیس جمهور آن هم در بیان رسمی و علنی آنان در تایید عملکرد مؤمنی را از آن خویش کند.
حمیدرضا مؤمنی از معدود مدیران سازمان منطقه آزاد قشم است که توانسته بیش از ۵ سال و ۶ ماه بر این منصب باقی بماند و فرصت تحقق برنامه‌های خود را در گستره جزیره عجایب هفت‌گانه خلیج فارس با پشتوانه‌ای از حمایت‌های دولت در سطح رئیس جمهور و معاون اول رئیس جمهور آن هم در بیان رسمی و علنی آنان در تایید عملکرد مؤمنی را از آن خویش کند.
بیشتر بخوانید:موقعیت ویژه منطقه آزاد قشم برای تولید ۸۶ هزار تن ماهی در قفس
فرصت گفت‌وگوی با او، فرصتی برای مرور اقدامات انجام شده و طرح برخی موضوعات و حواشی مطرح پیرامون دوران مدیریت وی در قشم بود. ما در عصر یک روز شرجی پاییزی با او در دفتر کارش به سخن نشستیم تا ابعاد مختلف توسعه‌ای قشم و آینده آن را مرور کنیم.
* یکی از نکاتی که شما در ابتدای دوران حضورتان در منطقه آزاد قشم به عنوان چالش توسعه این جزیره مطرح کردید، اتکای پیشینیان شما به فروش زمین در قشم و صرف درآمد حاصله از آن برای گذران امور سازمان بود. شما در طول این ۵ سال و ۶ ماه از حضورتان در منطقه آزاد قشم چه ظرفیت‌هایی را جایگزین این روش کردید؟ که زمین کمتری بفروشید، اما کار بیشتری در جزیره انجام دهید...
- برای پرداختن به این سؤوال، باید قانون چگونگی اداره مناطق آزاد که بر اساس ضرورت‌ها و تشخیص‌هایی که داده شده، بنا بر این بوده که بخشی از منابعی که سازمان قرار است از محل درآمد‌های خود کسب کند، در حوزه‌های مختلف هزینه کند. دو رویکرد در این میان وجود داشت. یکی این که منابع حاصل از فروش زمین را صرفا در حوزه‌های عمرانی هزینه کنیم و از سوی دیگر سایر منابع را در حوزه‌های جاری هزینه کنیم.
اشکالی که بر این تفکر وجود دارد، آن است که محدودیت در اراضی وجود دارد و به تدریج منابع حاصله در این زمینه کاهش پیدا می‌کند.
ما در طول این مدت منابع جایگزینی برای فروش زمین ایجاد کردیم و از سوی دیگر بخشی از این درآمد‌ها را نیز صرف توسعه زیرساخت‌هایی کردیم که سرمایه‌گذاری را به سمت و سوی قشم جذب کند. در هر جای دنیا که مناطق آزاد ایجاد شده، زیرساخت‌های آن کامل و یا در مراحل فاز به فاز برای تکمیل قرار دارد و فراخوان سرمایه‌گذار پس از ایجاد امکانات اولیه صورت می‌گیرد.
* از طرف دیگر دولت مناطق آزاد را درآمد- هزینه‌ای تعریف کرده است...
- بله. همین طور است، اما این منابع درآمدی که ما در مناطق آزاد داریم، واقعا پاسخگوی کمبود‌های موجود نیست. هم دارایی‌ها محدود است و فروش زمین راه حل مناسبی نیست. یا باید کمک جدی از سوی دولت صورت گیرد و یا منابع پایدار درآمدی خلق شود. این واحد‌های تولیدی جدیدی که در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی و شیلات در قشم ایجاد شده یکی از منابع پایدار ما بشمار می‌رود که بتوانیم درآمد‌های حاصل از آن‌ها را صرف توسعه امور زیربنایی جزیره و مهیا کردن زمینه‌های هرچه بهتر برای جذب سرمایه‌گذار کنیم.
* آمار و ارقامی هم در این زمینه وجود دارد؟
- آمار و ارقام نشان می‌دهد که در این ۵ سال و نیم اخیر میزان زمین خیلی کمتری فروختیم، ولی درآمد بیشتری از وجوه مختلف به دست آورده‌ایم که توانسته‌ایم در حوزه امور زیربنایی هزینه کنیم.
*به طور مشخص چه پروژه‌های شاخصی در این سال‌های اخیر در قشم به ثمر نشسته که بتواند قشم را مهیای سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در عرصه‌های مختلف کند؟
- در حوزه بنادر هم عملیات تعمیر و نگهداری خوبی انجام دادیم و هم توسعه ۵ هزار تنی و ۱۰ هزار تنی انجام دادیم. در حوزه فرودگاه، سالن فرودگاه را توسعه دادیم. در حوزه راه هم اکنون ۴ جاده مهم را در دست ساخت داریم که حداکثر تا پایان این دولت در حوزه راه دیگر مشکل نخواهیم داشت. در حوزه آب و فاضلاب و تولید آب شیرین اقدامات خیلی جدی صورت گرفته است. در زمینه تولید برق، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بالایی را شاهد بودیم به طوری که ۵۰۰ مگاوات وارد مدار شده و بزودی فاز دوم آن هم افتتاح می‌شود. در زمینه توسعه شهری کار‌های خیلی خوبی انجام شده است.
تا پایان دولت، با تکمیل ۴ پروژه بزرگ حوزه راه دیگر قشم به لحاظ جاده‌ای مشکلی نخواهد داشت
32پروژه مهم زیرساختی با اعتبار ۱۰ هزار میلیارد تومان تعریف کرده‌ایم که در حال عقد قرارداد‌های آن هستیم. برخی از آن‌ها را نیز آغاز کرده‌ایم. از بنادر تا فرودگاه، راه و نمایشگاهی و گردشگری و ... در این پروژه‌ها دیده شده است.
*نگاه سنتی به قشم بیشتر متوجه ابعاد گردشگری آن بود، اما به تازگی کار‌های جدیدی در زمینه نفت و گاز و شیلات و ... نیز در جزیره صورت گرفته است. این پروژه‌ها به طور مشخص با چه هدفی ایجاد شده‌اند؟
- ما ظرفیت‌خوبی در قشم داریم که مغفول واقع شده بود. اگر به درستی به آمار‌ها نگاه کنیم می‌بینیم که گردشگری نه مقصد قشم بوده و نه هدف قشم بوده است. واکاوی اقتصاد قشم نشان می‌دهد که ما در قشم، بازار بزرگ فروش محصولات بودیم. مردم با حداقل زمان و حداقل هزینه به قشم می‌آمدند و خرید می‌کردند و بلافاصله برمی‌گشتند و ما بیشتر یک مرکز خرید تلقی می‌شدیم تا یک جزیره گردشگری.
ما در سال‌های اخیر قشم را به در زمینه توسعه گردشگری به طور ویژه دیدیم. دو مشکل عمده داشتیم و آن این که ما در قشم مسافر داشتیم تا گردشگر. برای مسافر باید هزینه کرد، اما گردشگر تولید درآمد می‌کند. از سوی دیگر ما باید هزینه سفر را در قشم در قالب گردشگری کاهش می‌دادیم. در این مسیر ما یک سبد تعریف کردیم که مأموریت گردشگری ما را محقق کند. در ۲۰ استان تبلیغات جدی انجام دادیم. صدا و سیما تبلیغات خیلی خوبی از ما پخش کرد و مزیت‌های قشم را به خوبی نشان داد و دیگر رسانه‌ها نیز به خوبی به کمک آمدند.
قشم در گذشته بیشتر مسافرپذیر بود تا گردشگرپذیر؛ مسافرانی که معمولا خودشان غذا می‌پختند و عمدتا در گوشه و کنار قشم در پارک‌ها و یا در کنار ساحل می‌خوابیدند. اما به تدریج نگاه‌ها به قشم در حال تغییر است و مدل سفر به قشم تا حدی به سمت گردشگری تغییر یافته است.
جالب است بدانید که در نوروز ۹۴ از مجموع ۱۳۲ هزار خودرویی که به قشم وارد شدند، ۷۴ درصد آن پراید بوده است. در سال ۹۸ شمار پراید‌های وارده به قشم به ۴۷ درصد رسیده است. مثلا ۸۲ درصد از مسافران قشم در سال ۹۴ خودشان غذا پخته و خورده‌اند و این خروجی در حوزه گردشگری پیام‌های روشنی دارد.
ما در سال ۹۴ حدود ۲۹۷۴ تخت داشتیم که با پایش آن و بررسی کیفیت آن شمار زیادی از تخت‌ها از ظرفیت خارج شد و حدود ۱۵۰۰ تخت هتلی داشتیم، اما اکنون ۱۰ هزار تخت هتلی با کیفیت خوب داریم و تا پایان همین دولت به ۱۳ هزار تخت خواهیم رسید که یک اتفاق بسیار بزرگ به شمار می‌رود. البته کرونا متأسفانه لطمه بزرگی به ما در این ۸ ماه اخیر زد، اما ما کار و تلاش در قشم را رها نکردیم و علی‌رغم لطماتی که به ما وارد کرد و ما در حالی که مهیای ورود یک میلیون گردشگر به قشم در نوروز ۹۹ بودیم، اما با یک رکود بی‌سابقه مواجه شدیم. با این حال کار در قشم در جریان است. برخی هتل‌ها در حال تعمیرات در این فرصت هستند و برخی در حال تکمیل و ...
ورزش‌های هوایی، مدرسه غواصی و تور‌های جزیره گردی را هم ایجاد و توسعه داده‌ایم و بحث آموزش را نیز در این مدت جدی‌تر گرفته‌ایم.
* برآوردی از میزان خسارت کرونا به اقتصاد قشم را دارید؟
- فقط در یک قلم خدمت شما عرض کنم که ما در نوروز سال گذشته (۹۸) حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان گردش مالی در جزیره قشم داشتیم که در نوروز امسال (۹۹) این رقم بسیار کاهش یافت و اصلا قابل بیان نیست. کرونا لطمه بزرگی به اقتصاد جزیره قشم وارد کرد و هنوز این خسارات ادامه دارد.
کرونا؛ آسیب بزرگی به گردشگری قشم زد. در نوروز ۹۸ بیش از ۱۴۰۰ میلیارد تومان گردش مالی در قشم ایجاد شد که این رقم در نوروز ۹۹ حتی ۵ درصد هم محقق نشد
* در زمینه مقابله با کرونا در قشم چه اقداماتی شد؟
- آن بخش‌هایی که در قالب بسته‌های حمایتی در کشور در جریان است در قشم نیز در حال اجرا است. در زمینه توسعه سلامت مرتبط با ایجاد امکانات درمانی و بهداشتی تاکنون ۵ میلیارد تومان از اعتبارات منطقه آزاد اختصاص یافته و ۳ میلیارد تومان دیگر نیز مصوب کردیم که پرداخت کنیم. در بحران کرونا به لحاظ تأمین تجهیزات و امکانات نیز در کنار بخش درمان بودیم.
* یکی از دغدغه‌های مدیران در سراسر کشور بخصوص در دستگاه‌های درآمد - هزینه‌ای، انباشت نیروی انسانی مازاد است. در این زمینه در منطقه آزاد قشم چه وضعیتی دارید؟
- ما در مناطق آزاد مجری نیستیم، اما میزان نیرویی که در سازمان منطقه آزاد قشم بکار گرفته شده، با رویکرد «مجری بودن» جذب شده است. با این حال در سال‌های اخیر با ارتقای دولت الکترونیک، بخشی از وظایف و مسؤولیت‌هایمان را بر بستر الکترونیک ارائه می‌کنیم. ساختار جدیدی را تعریف کرده‌ایم که کوچک‌تر و چابک‌تر باشیم. تا پایان امسال بخش بزرگ دیگری از مسوولیت‌هایمان را الکترونیکی می‌کنیم.
ما اکنون ۱۲۵۰ نفر شاغل در سازمان منطقه آزاد قشم و مجموعه‌های وابسته داریم. طی سال‌های اخیر ۱۸۰ نیرو در منطقه آزاد کمتر شده است.
*مشکل دیرینه آب مردم قشم چه زمانی حل می‌شود؟ گلایه‌های مختلفی در این زمینه بخصوص از ناحیه مردم روستانشین در این جزیره مطرح است.
- ببینید، وظیفه تأمین آب بر دوش سازمان منطقه آزاد نیست، اما با ورود بنده به قشم، آقای رییس جمهور دستوری مبنی بر رفع مشکل آب دادند که خیلی تلاش فراوانی در این زمینه شد و دوستان شرکت آب و فاضلاب هرمزگان خیلی خوب پای کار آمدند. ما در قشم دو مشکل عمده در زمینه آبرسانی داریم. زیرساخت و شبکه آب در قشم و روستا‌های آن فرسوده و از طرف دیگر بسیار ضعیف بود. وقتی تزریق آب در برخی از روستا‌ها آغاز شد، هر ۵ متر یک ترکیدگی بوجود آمد و شبکه مشکلات خودش را نشان داد. این یک سوی ماجرا است و سوی دیگر آن است که قیمت تمام شده آب از طریق آبشیرین‌کن بسیار بالاست. قیمت آب در قشم نیز بالاست و در توان منطقه آزاد هم نیست که بتواند این مابه التفاوت را پرداخت کند. ما در شهر قشم، اما آب را خودمان تأمین می‌کنیم.
امسال بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان در حوزه آب و فاضلاب سرمایه‌گذاری می‌کنیم و این را یک نیاز برای توسعه جزیره می‌دانیم. با ورود گردشگر بیشتر اولین نیاز آب است و ما نمی‌توانیم مردم را در این زمینه در مضیقه قرار دهیم، ولی باید یک هم‌افزایی می‌شد که ما را در عمل انجام شده قرار نمی‌دادند و مسؤولیت اضافه برای منطقه آزاد بوجود نمی‌آوردند. به بهانه مسؤولیت اجتماعی ما را در وضعیتی قرار داده‌اند که شرکت آب و برق قشم به خاطر طلبی که آب و فاضلاب روستایی دارد، در حال ورشکستگی است.
در زمینه آب قشم باید تقسیم کار صورت می‌گرفت تا بتوانیم با همکاری هم کار را پیش ببریم. ما در ۶۰ روستا آبرسانی خوبی انجام دادیم که با همکاری پیش رفت، ولی بعد از آن برخی بی‌اخلاقی‌ها صورت گرفت که بار بر دوش منطقه آزاد قشم افتاد.
* این هم بدلیل دوگانگی مدیریت در منطقه آزاد قشم نیست؟ به نظر شما نقطه پایانی این دوگانگی کجاست؟ مجلس باید ورود کند و یا تصمیم دیگری لازم است؟
- بله. ما در قشم نه تنها دوگانه که سه گانه و یا ۴ گانه‌ایم. تفاوت ما با سایر مناطق آزاد در کشور این است که قشم ۱۵۰۰ کیلومتر وسعت دارد که ۳۰۰ کیلومتر آن منطقه آزاد است و ۱۲۰۰ کیلومتر منطقه ویژه است که هر کدام قوانین خاص خود را دارد. فرمانداری هم در این جا فعال است و شهرداری و شورا را نیز داریم. هماهنگی این‌ها با هم خیلی پیچیده است. برخی ناهماهنگی در قوانین در منطقه آزاد موجب سردرگمی مردم شده است. مثلا در حوزه عمرانی یک سری پروژه را ما انجام می‌دهیم برخی را فرمانداری و برخی را نیز شهرداری و شورا.
ما در قشم با یک مدیریت چندگانه مواجهیم. ۳۰۰ کیلومتر قشم منطقه آزاد است، اما مسؤولیت‌های ما به ۱۵۰۰ کیلومتر افزایش یافته. از طرفی بخشی از قشم منطقه ویژه اقتصادی است. فرمانداری و شهرداری و شورا را هم داریم که در برخی حوزه‌های مسوولیتی با آن‌ها مشترکیم!
مثلا شهرداری حق صدور پروانه ساختمانی را ندارد، اما صادر می‌کند. شما طبق قانون و بر اساس نص صریح ماده ۶۵ احکام دائمی قانون برنامه، صراحت دارد که تمام دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها بجز دستگاه‌های امنیتی و نظامی و انتظامی باید مسؤولیت‌ها و مأموریت‌های خودشان را به مدیران مناطق آزاد واگذار کنند. این قانون است و اگر طبق قانون، مسؤولیت‌ها به منطقه آزاد منتقل شود، آنگاه ما می‌توانیم پاسخگوی کامل مشکلات هم باشیم. قانون ۳۰۰ کیلومتر را به ما داده، اما ما باید به ۱۵۰۰ کیلومتر خدمات ارائه بدهیم در حالی که اعتبارات و بودجه‌های آن را دستگاه‌های دیگر می‌گیرند.
ما بدنبال تعامل در قشم با دستگاه‌های مختلف هستیم. ما می‌توانیم با تعامل توان خودمان را به اشتراک بگذاریم تا مردم سرعت بیشتری در حل مشکلات قشم ببینند.
* اخیرا مباحثی درباره شکل‌گیری تحقیق و تفحص از منطقه آزاد قشم مطرح شده است و نمایندگان استان پایه‌گذار آن بوده‌اند. به نظر شما ریشه این موضوع از کجاست و نظر شما در این باره چیست؟
- البته این سؤوال را باید از نمایندگان پرسید. این حق مجلس است که سوال کند، تحقیق و تفحص انجام دهد و یا استیضاح کند و ...، اما پیش از هر عملی شایسته آن است که مراحل آن طی شود. کدام یک از عزیزان نماینده استان سوالی از ما کرده‌اند که ما جواب نداده باشیم. این که از تریبون مجلس موضوعاتی آنهم در این شرایط مطرح شود که اذهان مردم را تحت‌الشعاع قرار دهد، به نفع هیچ کس نیست. عملکرد بنده در منطقه آزاد قشم اظهر من الشمس است و ما کار‌هایی در این مدت در قشم کرده‌ایم که در ۲۵ سال گذشته نشده است و این‌ها عدد و رقم دارد و مشخص و مدون است.
قرار نیست که همه مشکلات جهان اسلام را ما در قشم بخواهیم حل و رفع کنیم! ما مأموریت و وظایفی داریم که باید برای آن‌ها تلاش کنیم. از محدوده اخلاق خارج شدن کار درستی نیست و من مأموریت دارم که از پرسنل منطقه آزاد دفاع کنم و حتما اگر توهین و یا افترایی شود، پیگیری قانونی می‌کنیم.
ما از تحقیق و تفحص ابایی نداریم. هر سؤوالی شود ما می‌رویم و توضیح می‌دهیم، ولی اگر منجر به تهمت شود، ما کوتاه نمی‌آییم و از حق و حقوق این سازمان و کارمندان آن دفاع می‌کنیم.
منبع: فارس