از صف خرید به صف فروش؛ ماحصل فروش هماهنگ حقوقی‌ها!/ سرگردانی بورسی‌ها با بازارگردانی غیراصولی سهام/ آقابزرگی: بازارگردانان رُل خود را خوب بازی نمی‌کنند!

حمیده قاسمی، اقتصاد۲۴ - وقتی سهام برای رسیدن به نخستین حرکت رو به رشد خود پس از ریزش‌های سنگین دو ماه اخیر آماده می‌شود، به یک باره عرضه‌های هماهنگ و بعضا سنگین حقوقی‌ها تمام امید‌ها را برای بال و پر گرفتن یک سهم از بین می‌برد و آن را زیر آوار عرضه رها می کند. در این میان این مسئولان سازمان بورس هستند که همچنان مصّر هستند تا نقش خود را "حافظان سرمایه سهامداران بورسی" بدانند! ادعایی که در عمل با توجه به سکوت در برابر عرضه‌های آبشاری حقوقی‌ها و تخلفات گسترده آنان از دو ماه اخیر تا به امروز تامل‌برانگیز است. با تحلیل این رفتار و ادعاهای پس از آن به دو تصویر متناقض از اتفاقات اخیر بورس می‌رسیم؛ یا راه برای ناظر هموار نیست، یا ناهمواری برای ناظر بهتر است!

در این میان مساله بازارگردانی و الزام تمام شرکت‌ها به این مهم نیز به عنوان راهکاری قطعی در کنار انتشار اوراق خزانه و اوراق تبعی (بیمه سهام) نیز مطرح شده است، اما می‌توان گفت با این همه دارو، جسم بازار سرمایه همچنان مریض و تب دار است و هنوز همچون هم اتاقی این روز‌های خود یعنی کُرونا به انواع و اقسام دارو‌ها جواب قطعی نمی‌دهد.

بر این اساس از فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک دی و پیشکسوت سرد و گرم چشیده بازار سرمایه در خصوص حال و احوال این روز‌های بورس سوال کردیم.

آقابزرگی در گفتگو با اقتصاد۲۴ با ابراز خرسندی از بهبود نسبی وضعیت بازار در روز‌های اخیر، درباره اجرای اصولی بازارگردانی و آنچه اکنون در بورس ایران به عنوان بازارگردانی دیده می‌شود، گفت: اصل و اساس بازارگردانی همان طور که در کتب در توصیف مارکت میکرینگ آمده، دارای اصل و اساس آن "فریمی" است، یعنی همواره با توافق و اقتضای شرایط، فریم به فریم بازارگردانی فرق کند.

وی در تشریح نحوه صحیح اجرای بازارگردانی گفت: در روش صحیح بازارگردانی اگر سهمی پوزیشن عرضه بگیرد، با این فرض که محدوده نوسان قیمت ۵ درصد خودمان را باشد، می‌گویند اگر در محدوده نوسان ۳ درصد منفی شد شما باید این تعداد بخرید. بر این اساس اگر در محدوده نوسان خرید بود، حق خرید یک درصد بالاتر را هم ندارید، یعنی نقش بازارگردان در این شرایط فقط این است که سهام را جمع کند، نه اینکه تحت هر شرایطی اقدام به خرید کند. همچنین برعکس این رفتار برای خرید است.

مدیرعامل کارگزاری بانک دی در ادامه خاطرنشان کرد: این معیار و فریم در حد ابتدایی برای برخی شرکت‌ها و صندوق‌های بازارگردانی موجود که تاسیس صندوق بازارگردانی آن‌ها موکول به رعایت شرایط و ضوابطی از گذشته بود، وجود دارد. حتی بخشی از این اصول، منطبق با استاندارد‌های بین‌المللی است و مطالعات تطبیقی این را تایید می‌کند که در نسخه بومی شده آن می‌گوید "اگر بازارگردان در فلان قیمتی که یک سویه صف خرید و یا فروش باشد حتما می‌بایست در آن فریم حرکت کند" در حالی که اکنون چنین اصولی در بازار ما و در بازارگردانی سهام رعایت نمی‌شود.

بازگردانی کنونی سهامداران را نا امید می‎کند!

این روز‌ها وقتی سهامداری با تشخیص پایان زمان اصلاح بازار نقدینگی خود را به سهمی وارد می‌کند، هر لحظه احتمال مواجه شدن با یک عرضه آبشاری، کاهش قابل توجه سهم، حتی تشکیل صف فروش و ثبت درصد قابل توجهی از ضرر را باید به جان بخرد!

مدیرعامل کارگزاری بانک دی این رفتار بازارگردانان را "مایوس کننده" خواند و افزود: در حال حاضر با پدیدار شدن تقاضا و صف خرید، بازارگردانان اقدام به عرضه سنگین و بیش از تقاضا می‌کنند، بر این اساس به ترتیبی عمل می‌کنند که صف‌های خرید به یکباره در انتهای ساعت معاملات به صفر تابلو نزدیک می‌شود و یا حتی منفی و صف فروش می‌شود. این حرکت بازارگردان به جز اینکه پس از ورود به سهم و خرید در صف،خریداران را با مشاهده صفر تابلو مایوس می‌کند نتیجه دیگری ندارد.

وی در خصوص راهکار بهبود فعالیت بازارگردانان تصریح کرد: مدیریت قیمت‌ها توسط بازارگردانان باید به شکلی باشد که کمترین دامنه نوسان را ایجاد کند، نه اینکه در یک روز شاهد تغییراتی از پنج مثبت تا صفر تابلو و یا بعضا منفی باشیم، چون اگر بازار هیجانی شود ممکن است در هر قیمتی به دلیل نیاز به نقدینگی و یا ترس از بدتر شدن شرایط فروشنده زیاد شود.

ابزار بازگردانی درست استفاده شود

این پیشکسوت بازار سرمایه در ادامه گفتگو با اقتصاد۲۴ با تاکید بر مزایای بازارگردانی گفت: بازارگردانی ابزاری مناسب برای بازاری همچون بورس ماست؛ اما استفاده از این ابزار اصول خود را می‌طلبد و چنانچه از این ابزار به درستی استفاده نشود می‌تواند آسیب زننده نیز باشد.

وی با اشاره به شرایط متفاوت شرکت‌ها و لزوم برنامه ریزی متناسب با شرایط هر شرکت توسط بازارگردانان افزود: اکنون سهام شرکت‌های موجود در بازار ما شناور و آزاد یکسانی ندارند. در این میان سهمی مانند فولاد مبارکه هیچ نیازی به بازارگردان ندارد، چون شناور و آزاد فعال آن در حدی است که به طور اتوماتیک قیمت خود را پیدا می‌کند. بنابراین با کمترین مبلغ می‌توان آن را تحت تاثیر قرار داد. اینجا رُل بازارگردان این است که در کمترین دامنه نوسان و هدایت سهام و قیمت به سمت ارزش ذاتی و واقعی حرکت کند.

بیشتر بخوانید: دلایل عرضه های آبشاری دیروز بازار چه بود؟

آقابزرگی با تاکید بر اینکه فروش به محض تشکیل صف خرید و خرید به محض تشکیل صف فروش بازارگردانی نیست! تصریح کرد: بازارگردانی باید با شرایط و اصول خود اجرا شود و اگر خارج از این باشد، می توان گفت نوعی مدیریت و کنترل خارج از قاعده است و این کار کردن خارج از قاعده تبعات خود را به صورت انباشته در آینده نزدیک نشان می‌دهد.

در اصلاح ابرو چشمی را کور نکنیم!

این فعال بازار سرمایه درباره تبعات اجرای ناصحیح بازارگردانی گفت: با اجرای ناقص بازارگردانی ممکن است به یکباره سهم شرکتی نشست کند، یا بی‌دلیل در جهت منفی و یا مثبت حرکت کند! درست مثل شرکتی که می‌خواهد وارد گره معاملاتی شود و این حرکت بازارگردان نمی‌گذارد که به سمت قیمت واقعی خود حرکت کند. خارج از آنکه بخواهد به حجم معاملات کمک کند و یا به سمت و سوی شاخص کمک کند و فعالیتی غیر معمول و نابهنجار محسوب می‌شود.

آقابزرگی با انتقاد از حرکت هماهنگ عرضه حقوقی‌ها برای جلوگیری از رشد روزانه شاخص یادآور شد: اینکه همواره بازار یا صف خرید باشد یا صف فروش، منطقی نیست؛ بازارگردانی اصول خود را دارد. در این میان عرضه‌های هماهنگ نیز سبب ایجاد آشفتگی در بازار می‌شود و می‌تواند محرکی منفی برای فروش‌های هیجانی باشد. وظیفه بازارگردان این است که در هر حالت به صورت روزانه تعداد مشخصی از نظام معاملاتی را برقرار کنند، اما اینکه حتما باید صف خرید و یا صف فروش را به صفر تابلو تبدیل کند، این بازارگردانی معنایی ندارد.

به گزارش اقتصاد۲۴ بر این اساس می‌توان گفت با وجود تمام ضرب‌الاجل‌های موجود نهاد ناظر بازار سرمایه تمام شرکت‌های بورسی نیاز به بازارگردان ندارند، همچنین چنانچه برای شرکت‌ها بازارگردان در نظر گرفته می‌شود، می‌بایست دستورالعمل‌هایی برای جلوگیری از تخلفات احتمالی این نهاد‌ها تدوین شود تا بازارگردانان در آب گِل آلود فعلی بازار سرمایه به فکر نوسان‌گیری از حقیقی‌های متضرر و کسب درآمد‌های هنگفت در بازار به گِل نشسته فعلی نیافتند چراکه بازارگردانی در بورس‌های جهانی ابزاری مفید است که نحوه استفاده از آن در بورس کشور ما تاکنون به درستی جا نیافتاده است. ضمن اینکه با نگاهی اجمالی به ابلاغ و لغو مقررات و دستورالعمل‌های سال‌های اخیر سازمان به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه می‌توان به آزمون و خطایی بودن اغلب قوانین پی برد، مساله‌ای که برای بازار سرمایه‌گذاری کشور گران تمام شده و خواهد شد.