اقتصاد۲۴ - «صندوق بین‌المللی پول» تازه‌ترین گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان» خود را منتشر کرد. بر اساس برآورد‌های «صندوق بین المللی پول»، هر چند اقتصاد ایران سال ۲۰۲۰ را با رشد منفی ۵ درصدی به پایان می‌رساند، اما سال آینده با بازگشت به روند رو به رشد، پیشرفت اقتصادی ۲/ ۳ درصدی را ثبت خواهد کرد. پیش‌بینی «صندوق بین‌المللی پول» از رشد اقتصادی ایران نسبت به گزارش قبلی (آوریل/ فروردین) بهبود یافته، یک درصد برای ۲۰۲۰ و یک‌دهم درصد برای ۲۰۲۱. نرخ تورم دو سال آینده اقتصاد ایران نیز حدود ۳۰ درصد پیش‌بینی شده است که باز هم نسبت به ارقام ۳۴ و ۳۳ درصدی گزارش آوریل، بهبود را نشان می‌دهد.
حال اما سوال اینجاست که می توان به آمار این نهاد و به طور کلی آمارها برای چشم انداز امیدوارکننده نسبت به اقتصاد کشور امیدوار بود؟ مردم طی سال های گذشته معمولاً رفتار اقتصادی شان را بر مبنای اظهارنظرها و آمارها ریل گذاری نکرده اند. این نشان می دهد که واقعیت اقتصادی و معیشتی مردم با آنچه که اعداد و ارقام می گویند، تفاوت دارد.
دروغ‌های بزرگ با آمار درست
مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازگانی ایران و چین در گفتگو با اقتصاد۲۴ با اشاره به آمار منتشر شده از سوی صندوق بین‌المللی پول می‌گوید: سازمان‌هایی مانند بانک جهانی یا سازمان بین المللی پول گزارش‌هایی بر اساس آمار منتشر شده از کشور‌ها ارائه می‌کنند؛ بنابراین آمارگیری مستقلی در این زمینه وجود ندارد و مبنای آماری بر اساس آماری که ممکن است مورد اعتراض و یا نقد باشد، قرار دارد.
رئیس اتاق بازگانی ایران و چین می‌افزاید: نحوه ارزیابی این نهاد‌ها با توجه به شیوع کرونا بوده که تصحیح آمارشان نیز در همه کشور‌ها بر اساس همین مبنا بوده و نه تنها برای ایران که چشم انداز همه کشور‌های جهان را بهبود یافته پیش بینی کرده اند.
وی معتقد است: این آمارها چندان اهمیتی نداشته باشد، حتی آمار‌های داخلی به فرض درست بودن چندان تاثیرگذار نیست.
بیشتر بخوانید: دورنمای ۲۰۲۱ اقتصاد ایران چیست؟
حریری تصریح می‌کند: در بین کسانی که به علم آمار واقف هستند ضرب المثلی رایج است که بزرگترین دروغ‌ها را می‌توان با آمار درست گفت. آمارها نمی‌توانند مشکلی را حل کنند. می‌توان از آمار هر چیزی را استخراج کرد. برای نرخ تورم سال پایه یا سبد تورم می‌تواند متغیر باشد و نتایج متفاوت خواهد بود.
رئیس اتاق بازگانی ایران و چین با بیان اینکه این آمارها برای یک اقتصاد آرام، منظم و شفاف کارآیی دارد، اظهار می‌کند: آمارها در این کشور‌ها نزدیک به واقعیت لمس شده توسط مردم است. در یک اقتصاد غیر شفافی مانند اقتصاد ایران که تمام نهاد‌های رسمی هم اذعان دارند که فساد‌های اقتصادی گسترده در آن وجود دارد؛ به داده‌هایی که منتج به آمارها می‌شود نمی‌توان چندان اعتماد کرد.
آمار آقای دریانی دقیق‌تر از آمار نهاد‌های رسمی
حریری همچنین تصریح می‌کند: در هر جایی که آمارها با واقعیت زیست عمومی مطابقت نداشته باشد باید به آن شک کرد؛ بنابراین اگر به مردم گفته شود نرخ تورم پیش بینی شده توسط صندوق بین المللی پول ۳۰ درصد است، هیچ مشکلی را از آن‌ها حل نخواهد کرد.
وی می‌گوید: آقای دریانی سوپرمارکت محله ها، بهترین و دقیق‌ترین مرکز آمار است. پس به جای مرکز آمار باید آقای دریانی را دریابیم که به‌روز وضعیت اقتصادی کشور را به مردم نشان می‌دهد.
رئیس اتاق بازگانی ایران و چین با تاکید بر اینکه تمام حکمرانی یک کشور، نتیجه آن در رفاه عمومی مردم نمود پیدا می‌کند، خاطرنشان می‌کند: بنابراین وضعیت مردم با آنچه که آمار می‌گوید متفاوت است. سال هاست که آمار واقعی از سوپر مارکت‌ها و بازار‌ها خارج می‌شود و چندان به آمار‌های مرکز آمار یا بانک مرکزی اعتمادی نیست.
حریری یادآور می‌شود: آمار آقای دریانی (بنکداران و سوپر مارکت داران) نزدیک‌تر به واقعیت زندگی و آنچه که مردم به عنوان رفاه احساس می‌کنند، است. ما نیز به عنوان یک تحلیلگر باید به آنچه که نزدیک‌تر به حس واقعی مردم از شرایط زیستی شان است، استناد کنیم.
چرا به آمار صندوق بین المللی پول نمی‌توان خوشبین بود؟
همچنین مرتضی افقه اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با اقتصاد۲۴ می‌گوید: از مدت‌ها پیش چندان به گزارش‌های بین المللی چندان اعتماد و اعتقاد ندارم؛ دلیل آن این است که محاسبات این نهاد‌ها چه در خارج و چه در داخل بر اساس مدل‌های صرفاً کمی است در حالی که در کشور ما سالهاست با توجه به تحریم‌های شدید، متغیر‌های غیر کمی و کیفی فعال هستند. به دلیل غیر قابل شمارش بودن این متغیرها، چندان نمی‌توان به مدل‌های آماری ارائه شده اعتماد کرد.
افقه تاکید می‌کند: از سوی دیگر آمار‌هایی هم که توسط نهاد‌های داخلی ارائه می‌شود خالی از اشکال نیست، اما مدل‌های ارائه شده توسط سازمان‌های بین المللی نیز چندان درست از آب در نیامده است و مدام در حال اصلاح هستند.
این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: با توجه به شرایط مبهمی که به لحاظ سیاسی و آینده تحریم‌ها داریم بعید می‌دانم کسی بتواند حتی تا یک ماه آینده اقتصاد ایران را پیش بینی کند؛ بنابراین به این گزارش یک ساله چندان خوشبین نیستم، چرا که نمی‌دانیم بعد از انتخابات آمریکا چه اتفاقی خواهد افتد.
وی یادآور می‌شود: اگر تحریم‌ها ادامه پیدا کند نتیجه متفاوت است، بنابراین متغیر‌های اقتصادی کشور در حال حاضر برای بلندمدت چندان قابل پیش بینی نیست؛ بنابراین خوش‌بینی گزارش‌های بین المللی چندان مورد وثوق نیست.
از دست هیچ اقتصاددانی کاری بر نمی‌آید
افقه با بیان اینکه در شرایط فعلی متغیر‌های سیاسی فعال‌مایشا هستند، اظهار می‌کند: در حال حاضر از دست هیچ اقتصاددان و اقتصادخوانده‌ای کاری بر نمی‌آید. اقتصاددانان زمانی می‌توانند به کشور کمک کنند که شرایط بسترساز سیاسی و اقتصادی فراهم باشد. زمانی که تولید و تجارت به دلیل متغیر‌های غیر اقتصادی فعال نیست چگونه می‌توان با علم اقتصاد کمکی به اقتصاد کرد.
این استاد دانشگاه می‌افزاید: هرچند در برخی از مواقع مطرح می‌شود که انتخابات آمریکا تاثیر چندانی در اقتصاد کشور نخواهد داشت، اما باید پذیرفت که اقتصاد ایران وابسته به تحریم هاست و این موضوع نیز در دو جناح غالب آمریکا متفاوت است. دموکرات‌ها به صراحت اعلام کردند که در صورت بازگشت به قدرت، به تعهدات خود با ایران پایبند خواهند بود و در صورت پیروزی ترامپ شرایط به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند.
درآمد نفتی به یک پنجاهم رسیده است
این استاد دانشگاه تصریح می‌کند: اگر رقم ۷۰۰ میلیون دلاری که مرکز پژوهش‌های مجلس برای فروش نفت در ۶ ماهه اول سال گزارش داده است درست باشد این یک عدد بسیار نگران کننده است. جای تعجب بود که این گزارش منتشر شد چرا که اگر ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار در شرایط عادی صادرات نفتی داشتیم در حال حاضر با این گزارش، یک چهلم یا یک پنجاهم درآمد نفتی خواهیم داشت. این نشان می‌دهد که تا به اینجا داشتیم از ذخایر استفاده می‌کردیم که این هم بالاخره تمام خواهد شد.
افقه یادآور می‌شود: اگر ترامپ مجدد انتخاب شود به نظر می‌رسد به سمت حل مشکل پیش خواهیم رفت، شاید آمدن ترامپ نتیجه کار زودتر مشخص کرد. اگر باید بیاید تا زمان به نتیجه رسیدن مشکل زمان بر خواهد بود.