مردم در بورس از دولت رکب خوردند؟/ تحلیل‌های اقتصادی در ایران بر اساس بداهه‌پردازی است!/ دخالت‌هایی که روند بازار‌ها را تغییر می‌دهد

اقتصاد۲۴- شاخص بورس پس از یک دوره صعود شارپی شهریور ماه سال جاری، چند روزی است روند نزولی در پیش گرفته است، نزولی که البته از همان ابتدا شائبه دستوری بودن آن مطرح بود. این روند، اما ادامه پیدا کرد و هر بار تقصیر صف‌های فروش بر گردن عده‌ای افتاد.

بازی حقوقی‌ها در صف فروش و یا هیجان حقیقی‌ها هر کدام به نوعی به این نزول دامن زدند، اما برخی نیز معتقدند دولت با تبلیغات متعدد از جمله صحبت‌های صریح رئیس جمهوری در خصوص امن بودن سرمایه گذاری در بورس نقدینگی مردم را به سمت بازار سرمایه کشاند تا با فروش سهام برخی از شرکت هایش تنها حفره‌های کسری بودجه اش را پر کند. از آن سو این اتهام در خصوص نوسان گیری دولت در بازار ارز هم مطرح می‌شود هر چند دولت بار‌ها آن را تکذیب کرده است.

با این همه ماجرای دخالت دولت و البته سایر بخش های حاکمیتی در بازار‌ها حکایت دیرینه‌ای است که همواره نتیجه مطلوبی برای مردم به همراه نداشته است. بازار بورس، اما این روز‌ها نمود بارزتری از دخالت را در خود می‌بینید. از بیان مقاومت یک میلیون و ۶۰۰ تا حمایت‌های دیگر که البته هیچ کدام تا به امروز به سرانجام نرسید و البته به تازگی ابلاغ جدید رئیس قوه قضائیه برای برخورد با متخلفان بازار بورس، وضعیت آشنایی است که همواره در بازار‌های مختلف از جمله ارز و سکه نیز تکرار شده است.

با این همه، اما علیرغم دستگیری سلاطین مختلف، بازار‌ها همچنان در نوسان قرار دارند تا مردم بدون داشتن چشم انداز مشخص نگران از دست رفتن دارایی‌های خود باشند.

ریسک دولتی بالا در سرمایه گذاری ایران

پیمان مولوی، کارشناس مسائل اقتصادی چند روز پیش در توئیتی نوشت: «در ایران باید مواظب بود تا از دولت‌ها بدل نخورد! بزرگترین ریسک سیستماتیک است هر لحظه و هر ثانیه».

او، اما در گفتگو با اقتصاد۲۴ درباره احتمال نوسان گیری دولت از بازار‌ها می‌گوید: باید قبل از بررسی این موضوع، مسئله دیگری را بررسی کرد. در واقع زمانی که گفته می‌شود باید موازی ریسک دولتی حرکت کرد این مختص اقتصاد ایران نیست بلکه در تمام اقتصاد‌های دنیا این موضوع صادق است.

وی می‌افزاید: نمونه آن را در قیمت گذاری دستوری فولاد، دخالت در بازار بورس و دخالت‌های یک شبه دیدیم؛ این روند‌ها مدام در حال تغییر است. باید در نظر داشت دولت‌ها یک دست نیستند و گروه‌های مختلف و با رویکرد‌های مختلفی که دارند اقتصاد دولتی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

بیشتر بخوانید: اوضاع بورس اصلاً عادی نیست/ حرف‌های بورسی دولتمردان توخالی است

این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: از دلار ۴۲۰۰ تا ارز نیما و یا همان صادرکنندگان کارتن خواب بگیرید همواره برای توجیه عملکرد، دولت‌ها رفتار متفاوتی دارند؛ بنابراین همواره باید ریسک‌های دولتی را در نظر بگیریم؛ اما وقتی مکانیزم بازار آزاد باشد قابلیت سنجش اقتصاد برای افراد و فعالان وجود دارد، اما دخالت دولت همواره با ابهام همراه است. در حال حاضر کسی نمی‌داند هفته آینده برای قیمت دلار چه اتفاقی رخ خواهد داد.

کسری بودجه با نوسان گیری در بورس؟

مولوی همچنین می‌گوید: همه تحلیل‌ها بر اساس بداهه پردازی صورت می‌گیرد و فعالان بخش خصوصی و حتی کسب و کار‌های بزرگی مانند فولاد، همواره باید مراقب این دست از دخالت‌ها و ریسک‌ها باشند. وقتی فولاد که به عنوان یکی از لنگر‌های بازار بورس است از گزند دخالت‌های دولت در امان نیست چگونه می‌توان انتظار داشت که سایر کسب و کار‌ها یا بخش‌های اقتصاد از دخالت در امان نمانند.

این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: شاید بتوان موضوع نوسان گیری دولت را در مرحله بعد از عوامل بنیادی در بازار در نظر گرفت. به طور قطع نمی‌توان در این خصوص نظری داد، اما به هر حال دولتی که کسری بودجه دارد ممکن است به هر راهی برای تامین کسری بودجه متوسل شود.

مولوی همچنین درباره آینده بازار بورس می‌گوید: بورس ایران در حال حاضر چشم انداز خود را از دست داده است و فعالان بازار نقد هستند تا ببینند نتایج انتخابات آمریکا چه خواهد شد. هر چند باید در نظر داشت که هیچ اتفاق بنیادی در اقتصاد رخ نداده است.

مقصر امروز بازار سرمایه، مردم هستند؟

در عین حال کارشناسانی نیز بودند که در برنامه‌های مختلف تلویزیونی اعلام کردند که نزول بازار، تقصیر مردم است و البته هیجان فروش ناکاربلدان باعث شده تا وضعیت شاخص به این روز برسد.

علی حیدری، کارشناس مسادل اقتصادی در این خصوص به اقتصاد۲۴ می‌گوید: عمده سهام دارانی که وارد بازار سهام شدند سواد مالی کافی را در این زمینه نداشتند، اما به لطف تبلیغات بی پایه و اساس صدا و سیما با همسویی دولت، بیشتر افراد حقیقی نابلد وارد بازار شدند.

وی می‌افزاید: این اشتباهی بود که در زمان انقلاب سفید، دوران مرحوم هاشمی رفسنجانی، در دولت خاتمی به لطف تعاونی‌ها و در زمان محمود احمدی نژاد به لطف وام‌ها نیز رخ داده بود. این اشتباه در واقع انداختن توپ سود و زیان به دوش مردم و از سویی عدم تعیین مالکیت به مردم است.

حیدری خاطرنشان می‌کند:، اما باید در نظر داشت در شرایط فعلی اگر برخی تقصیر را به گردن دولت بیندازند نوعی توجیه و فرافکنی نسبت به ناآگاهی خود از علم اقتصاد است که نوعی تسکین و خودفریبی است.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: از سوی دیگر اگر تاریخچه اقتصادی ایران را بررسی کنیم از سال ۱۳۵۰ تاکنون هیچ دولتی نه‌تنها سودده نبوده که همواره زیان‌ده بوده‌اند که با شیوه‌های مختلف درصدد جبران کسری بودجه خود بوده‌اند.

وی یادآور می‌شود: هرچند به نظر می‌رسد در شرایط فعلی که بودجه بندی قرار است انجام شود و مجلس در این زمینه پیش قدم است تغییر چندانی نسبت به رویه‌های قبلی مشاهده نمی‌شود.