اقتصاد۲۴ - سواحل مکران، معروف به دروازه طلایی کشور، در جوار آب‌های آزاد عمان از مراکز مهم و استراتژیک توسعه سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از استا‌ن‌های محروم و یکی از کلیدی‌ترین راه‌های توسعه کشور است. سواحل مکران امروز به دو قسمت تقسیم شده‌اند که در شرق جزو پاکستان و در غرب متعلق به ایران است. این ساحل در طول تاریخ همواره مبدا و مقصد ارتباط دریایی بین آسیای جنوبی و افریقا بوده است.
برنامه ششم توسعه و سند مختص به توسعه سواحل مکران همگی جزو اسنادی است که اهمیت توسعه سواحل مکران را نشان داده و امروز یکی از اسناد مهم در این زمینه به شمار می‌آید. طرح جامع توسعه سواحل مکران در شورای عالی شهرسازی و ستاد آمایش سازمان برنامه و بودجه نیز بررسی و به سند معتبری تبدیل شده که قرار است مبنای توسعه سواحل مکران باشد.
دو کانون اصلی توسعه در سواحل مکران مدنظر قرار گرفته است. یکی از این مناطق، منطقه جاسک و اطراف آن در استان هرمزگان و منطقه دیگر چابهار و مناطق اطراف آن در استان سیستان و بلوچستان است که این مناطق از هر نظر شایستگی و ظرفیت آن را دارند که بار بزرگی از توسعه کشور را بر دوش بگیرند و به کانون‌های توسعه تبدیل شوند.
بر این اساس تکمیل زیرساخت‌های سواحل مکران یکی از مباحثی بود که معاون اول رئیس جمهور در سفر اخیر به چابهار بر آن تاکید کرده بود. جهانگیری در این زمینه گفت: ایجاد بندری بزرگ در سواحل مکران یکی از مهمترین و اصلی‌ترین کار‌ها برای توسعه کشور و به خصوص این منطقه است که لازم است دبیرخانه شورا با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه، سرعت کار‌های مطالعاتی این طرح را افزایش دهد تا شاهد ایجاد بندری بزرگ و پرظرفیت در سواحل مکران باشیم.
در حال حاضر به گفته عبدالرحیم کردی، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار، آمادگی تحقق پایتخت دریایی ایران در چابهار فراهم شده است و اجرای این پروژه‌ها چابهار را تبدیل به پایتخت دریایی کشور می‌کند و نویدبخش توسعه نه تنها برای شرق کشور بلکه برای سواحل مکران و اقتصاد کشور و تمام همسایگان محصور در خشکی خواهد بود.
غول‌های فولاد و صنعت ایران در چابهار
در بهمن‌ماه سال گذشته توسعه محدوده منطقه آزاد چابهار با حمایت وزیر راه و شهرسازی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و عملیات اجرای طرح از همان ابتدا آغاز شد. منطقه آزاد چابهار همزمان دارای زیرساخت‌های بندر، جاده، راه‌آهن و فرودگاه در محدوده منطقه آزاد است که این بدان معناست که چابهار که در سند لجستیک کشور به عنوان یکی از ۴ شهر لجستیک مطرح شده، اکنون پتانسیل رقابت در عرصه بین‌المللی را پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید: بندر چابهار نبض تجارت خارجی ایران/ افزایش ۱۸۱ برابری ترانزیت کالا‌ها از طریق بندر شهید بهشتی
یکی از محوری‌ترین راه‌های توسعه، ایجاد زیرساخت و برنامه‌هایی برای جذب سرمایه در منطقه است. در راستای فراهم شدن زیرساخت‌ها «لایروبی و توسعه اسکله صیادی تیس و مطالعه و طراحی و اجرای نوار و مستحدثات سواحل منطقه آزاد چابهار» موضوع تفاهم‌نامه سازمان منطقه آزاد چابهار و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا بود که مسیر توسعه را در سواحل مکران تسهیل می‌کند.
فرش قرمز برای سرمایه‌گذاران
پیش از این اسحاق جهانگیری نیز بر اهمیت جذب سرمایه‌گذاری تاکید کرده و گفته بود: هر چه ورود دولت چه به لحاظ اجرایی و چه به لحاظ بودجه‌ای در طرح توسعه سواحل مکران کمتر باشد به مصلحت این منطقه است و باید از ظرفیت بخش خصوصی و سرمایه گذاران در اجرای این طرح استفاده شود، اما باید دقت کنیم که این مشارکت‌ها با هدف تصرف اراضی نباشد.
وی افزود: لازم است قرارداد‌هایی که با بخش خصوصی منعقد می‌شود زماندار و با مدت محدود باشد تا اگر پس از واگذاری اراضی، اقدام موثری در مدت زمان تعیین شده انجام نشد، این اراضی از آنها خلع ید شده و به سرمایه گذاران دیگر واگذار شود.
در یکی از اقدامات جدید برای جذب سرمایه گذاران در این منطقه به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار؛ درحال حاضر بیش از ۱۲۴۰ میلیارد تومان قرارداد عمرانی منعقد شده برای توسعه زیرساخت‌ها در منطقه آزاد چابهار داریم و همچنین تفاهم‌نامه‌هایی به ارزش ۲۵۰۰ میلیارد تومان در حوزه زیرساخت منعقد کرده‌ایم که تبدیل به قرارداد خواهند شد. اراده‌ای که دولت برای توسعه زیرساخت‌ها فراهم کرده پیام مناسبی را به سرمایه‌گذاران منتقل کرده و در سه سال گذشته علاوه بر پروژه‌های بزرگ پتروشیمی و فولاد، بیش از ۵۰۰ طرح سرمایه‌گذاری منجر به قرارداد شده است.
در سال گذشته نیز به دنبال تحقق مجتمع فولاد ۱۰ میلیون تن، اتفاقات خوبی در این حوزه افتاده و کنسرسیوم فولاد ۱۰ میلیون تن چابهار با حضور فولاد مبارکه، چادرملو و گل‌گهر تشکیل و ساختار شرکت شکل گرفته است.
شاهراه توسعه کشور
مطابق گزارش احمدعلی موهبتی، استاندار سیستان و بلوستان، اما از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از ۱۰ هزار تن کالا در بندر چابهار تخلیه شده است. در این مدت ۸۷۰ هزار تن کالای اساسی به بندر چابهار وارد شده به طوری که در ۶ ماهه اول امسال واردات کالا‌های اساسی از طریق بندر چابهار ۳۳۰ درصد رشد داشته است.
این اعداد به خوبی تاثیر چابهار در تامین کالا‌های اساسی و در نتیجه بهبود معیشت مردم و به ویژه بهبود اوضاع زندگی بومیان منطقه را نیز نشان می‌دهد.
از همین رو بود که اخیراً داشتن شهر فرودگاهی مستقل به عنوان ضرورت توسعه سواحل مکران بیان شد. فرودگاه بین المللی چابهار یکی از لوازم توسعه مکران است، اگر چابهار به اهداف توسعه‌ای خود دست پیدا کند، سواحل مکران نیز آباد خواهد شد. بعد مسافت چابهار با مرکز کشور و فاصله ۵۰ کیلومتری فرودگاه کنارک با منطقه آزادچابهار همیشه به عنوان یکی از نقاط ضعف در جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی این منطقه مطرح بوده که با اقدامات اخیر مبنی بر ساخت شهر فرودگاهی این مشکل نیز رفع خواهد شد. محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی بر اهمیت این موضوع تاکید کرده و گفته است: توسعه بندر چابهار یکی از الزامات آبادانی سواحل مکران است. توسعه بندر چابهار یک پیشرفت بزرگ و یکی از اهدافی است که برای توسعه سواحل مکران جزو الزامات برنامه‌ای است. ساخت و تکمیل فرودگاه بین‌المللی چابهار زمینه سرمایه‌گذاری‌ها در بندر و منطقه آزاد چابهار را بیشتر می‌کند و گردشگری را رونق می‌دهد.
تاکنون برای توسعه سواحل مکران اقدامات گسترده‌ای صورت گرفته است. عملیاتی کردن پروژه گازرسانی، توسعه صنایع مجتمع پتروشیمی، کارخانه‌های فولاد و واحد‌های جنبی آنها، ساخت نیروگاه‌های برق و سایر صنایع مستقر، ساخت خط آهن چابهار-زاهدان، افزایش حجم تخلیه و بارگیری در بندرچابهار و موافقت با ایجاد بازارچه مرزی پسابندر در نقطه صفر مرز دریایی چابهار و دشتیاری از جمله این اقدامات است.
اهمیت استراتژیک چابهار به اندازه‌ای است که نهاد‌های مسئول برنامه‌ریزی‌ها برای توسعه مکران را در اولویت قرار دهند و پروژه‌های مورد نظر در این حوزه را با سرعت بیشتری به انجام برسانند، به خصوص که با استثنا شدن بندر چابهار از تحریم‌های آمریکا ظرفیت این منطقه برای توسعه کشور بیش از هر چیزی روشن شد.