اقتصاد۲۴ - منطقه آزاد ماكو به عنوان دروازه تجاری ایران و اروپا، از دیرباز نقش پررنگی در فعالیت‌های بازرگانی ایران و منطقه داشته است. همجواری این منطقه با کشورهای حوزه قفقاز در کنار نزدیکی آن به قطب صنعتی تبریز و بهره‌مندی از زیرساخت‌های توسعه یافته منطقه نیز بر اهمیت استراتژیک و ظرفیت‌های این منطقه افزوده است. مهمترین مرز زمینی ایران(بازرگان) و مرز پلدشت با نخجوان در اين منطقه واقع شده است که مرز بازرگان دروازه اروپا محسوب می‌شود و رقیب کانال سوئز در خشکی است. همچنین استعداد فراوانی برای تبدیل شدن به هاب توزیع کالا در منطقه را دارد.
ابراهيم جليلي، معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ماکو در گفتگو با خبرنگار اقتصاد۲۴ درباره اقدامات اخير اين معاونت در حوزه توزيع كالا به اروپا و ايجاد زيرساخت‌های لازم برای رونق صنعت در اين منطقه می‌گويد.
*منطقه آزاد ماکو برای تبدیل شدن به هاب توزیع کالا به اروپا چه زیرساخت‌هایی نیاز دارد و آیا برنامه اخیر مبنی بر صدور مجوز و تمدید ۵۰۰ مجوز فعالیت اقتصادی می‌تواند به این مسئله کمک کند؟
- منطقه آزاد موقع موقعیت بسیار مناسبی از نظر جغرافیایی داشته و مهمترین مرز زمینی ایران(بازرگان) و مرز پلدشت با نخجوان در آن واقع شده است که مرز بازرگان دروازه اروپا محسوب می‌شود و رقیب کانال سوئز در خشکی است. همچنین استعداد فراوانی برای تبدیل شدن به هاب توزیع کالا در منطقه را دارد.
- منطقه آزاد موقع موقعیت بسیار مناسبی از نظر جغرافیایی داشته و مهمترین مرز زمینی ایران(بازرگان) و مرز پلدشت با نخجوان در آن واقع شده است که مرز بازرگان دروازه اروپا محسوب می‌شود و رقیب کانال سوئز در خشکی است. همچنین استعداد فراوانی برای تبدیل شدن به هاب توزیع کالا در منطقه را دارد.
بیشتر بخوانید: صدور و تمدید ۵۰۰ مجوز فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد ماکو
برای این منظور ایجاد و احداث بزرگراه‌ها و تعریض جاده‌های واقع در محدود منطقه آزاد ماکو در اهم برنامه‌های این سازمان قرار گرفته و در مرحله اتمام است که تردد کامیون‌ها را بسیار تسهیل و تسریع می‌کند. مرکز لجستیک شماره یک بازرگان با انبار‌های سر بسته و هانگار و با بالاترین استاندارد‌ها احداث شده و در حال ارائه خدمات به فعالان اقتصادی است که این مجموعه در نقاط مرزی کشور کم نظیر است. فرودگاه ماکو نیز احداث و به بهره برداری رسیده و مجوز پرواز خارجی نیز اخذ کرده است.
بدیهی است که تکمیل و توسعه زیر ساخت ها‌ی موجود و احداث راه آهن، راه اندازی کارگو هوایی، توسعه کمی و کیفی گمرک و پایانه‌های صادراتی و احداث آزادراه تبریز – بازرگان از دیگر ملزومات این هاب است.
در ۶ ماهه اول سال ۹۹ بیش از ۲۰ واحد تولیدی صنعتی و معدنی در منطقه آزاد ماکو راه‌اندازی شده است. با وجود مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و ویروس کرونا ۲۰ درصد از مجموع مجوز‌های فعالیت اقتصادی صادره مربوط به فعالیت‌های حمل و نقل و بازرگانی و کلا حوزه لجستیک است که نشان دهنده رونق خوب صنعت لجستیک در این منطقه است. توجه به اینکه مجوز فعالیت صادره از مناطق آزاد مبنای برخورداری از مزایای قانونی مناطق است بنابراین مجوز‌ها تسهیل‌گر فعالیت‌های اقتصادی هستند و موجب بهبود فضای کسب و کار و حتی توسعه رقابت شده اند چرا که معافیت‌ها و مزایای قانونی، هزینه خدمات را کاهش داده و رقابت پذیری فعالیت این منطقه را نسبت به سایر نقاط کشور افزایش داده است.
* یکی از برنامه‌های اخیر منطقه آزاد ماکو جذب سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی است. مجوز‌های اخیر چقدر می‌تواند پتانسیل‌های این منطقه را بالفعل کند و در زمینه مکانیزه کردن کشاورزی ماکو تاکنون چه اقداماتی شده است؟
- منطقه آزاد ماکو با دارا بودن زمین‌ها و دشت‌های پهناور و حاصلخیز، آب فراوان و رودخانه‌ها و سد‌های متعدد از جمله رودخانه و سد ارس پتانسیل نهفته بزرگی در حوزه کشاورزی، دامداری و شیلات برای منطقه آزاد ماکو هستند؛ بنابراین بخش کشاورزی یکی از مهمترین محور‌های توسعه منطقه بوده و این سازمان نهایت تلاش و برنامه‌ریزی برای جذب سرمایه گذاری در این زمینه را دارد. سرمایه گذاری هزار میلیاردی دولت برای احداث سد کرم‌آباد و لوله گذاری و ایجاد شبکه آبیاری تحت فشار در اراضی پایاب این سد از جمله این فعالیت هاست. جذب سرمایه گذاری کشت و صنعت‌ها و ایجاد گلخانه‌ها در راس برنامه‌ها قرار داشته و سرمایه گذاران بزرگی نیز جذب شده و در حال احداث و آماده سازی اراضی و تاسیسات و واحد‌های تولیدی هستند.
قطعاً اگر طرح‌ها به مرحله عملیاتی برسند ضمن ایجاد شغل و ارزش افزوده، صنایع تبدیلی و جنبی نیز احداث و فعال شده و در آن حوزه‌ها سرمایه گذاری انجام خواهد شد. برای تامین مواد اولیه آن صنایع نیز، کشت‌های جدید و مکانیزه به سرعت رشد خواهند کرد و تحول جدی در حوزه کشاورزی رخ خواهد داد و به نوعی کار ترویجی «مدرسه در مزرعه» به کشاورزان بومی منطقه ارائه خواهد شد.
* یکی از برنامه‌های اخیر منطقه آزاد ماکو جذب سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی است. مجوز‌های اخیر چقدر می‌تواند پتانسیل‌های این منطقه را بالفعل کند و در زمینه مکانیزه کردن کشاورزی ماکو تاکنون چه اقداماتی شده است؟
- منطقه آزاد ماکو با دارا بودن زمین‌ها و دشت‌های پهناور و حاصلخیز، آب فراوان و رودخانه‌ها و سد‌های متعدد از جمله رودخانه و سد ارس پتانسیل نهفته بزرگی در حوزه کشاورزی، دامداری و شیلات برای منطقه آزاد ماکو هستند؛ بنابراین بخش کشاورزی یکی از مهمترین محور‌های توسعه منطقه بوده و این سازمان نهایت تلاش و برنامه‌ریزی برای جذب سرمایه گذاری در این زمینه را دارد. سرمایه گذاری هزار میلیاردی دولت برای احداث سد کرم‌آباد و لوله گذاری و ایجاد شبکه آبیاری تحت فشار در اراضی پایاب این سد از جمله این فعالیت هاست. جذب سرمایه گذاری کشت و صنعت‌ها و ایجاد گلخانه‌ها در راس برنامه‌ها قرار داشته و سرمایه گذاران بزرگی نیز جذب شده و در حال احداث و آماده سازی اراضی و تاسیسات و واحد‌های تولیدی هستند.
قطعاً اگر طرح‌ها به مرحله عملیاتی برسند ضمن ایجاد شغل و ارزش افزوده، صنایع تبدیلی و جنبی نیز احداث و فعال شده و در آن حوزه‌ها سرمایه گذاری انجام خواهد شد. برای تامین مواد اولیه آن صنایع نیز، کشت‌های جدید و مکانیزه به سرعت رشد خواهند کرد و تحول جدی در حوزه کشاورزی رخ خواهد داد و به نوعی کار ترویجی «مدرسه در مزرعه» به کشاورزان بومی منطقه ارائه خواهد شد.
ارائه الگوی کشت گیاهان جدید در برنامه‌های این حوزه وجود دارد از جمله چغندرقند، گوجه فرنگی و گیاهان دارویی و درختانی نظیر پسته و بادام که اولین بار در سطح وسیعی کشت خواهند شد و با عنایت به مقیاس زمین‌ها که بزرگ هستند حتماً ضریب مکانیزاسیون در منطقه بالا خواهد رفت و ماشین آلات جدید از جمله اسکریپر و روتیواتور لیزری و... به منطقه خواهند آمد که امروز ما نمونه آن‌ها را در پروژه سرمایه گذاری سیصد هکتاری پسته کاری بخش خصوصی شاهد هستیم.
* اقدامات اخیر ماکو در راستای گرفتن سهم بیشتر از بازار اوراسیا چه بوده است؟
- در خصوص کسب سهم بیشتر از بازار اوراسیا، شناسایی بازار هدف و کالا‌هایی که قابلیت صدور به این منطقه را دارند یکی از الزامات و پیش نیاز‌هایی است که می‌تواند موفقیت در حوزه اوراسیا را برای منطقه آزاد ماکو رقم بزند. بر این اساس ایجاد ارتباط با کشورهای عضو در قالب کمیسیون‌های مشترک اقتصادی یکی از اقدامات در حال انجام است. همچنین ارائه پیشنهادات به نهاد‌های ذیربط برای برقراری ارتباط و ایجاد زیرساخت‌های لازم فیمابین منطقه آزاد ماکو و کشورهای عضو از جمله اقدامات است. همچنین معرفی ظرفیت‌های ایجاد شده ناشی از توافقنامه‌های جدید به فعالان اقتصادی و تسهیل صادرات، پیشنهاد ایجاد کمیسیون مشترک منطقه آزاد ماکو و اتحادیه اوراسیا و همچنین ایجاد منطقه آزاد مشترک منطقه آزاد ماکو و اتحادیه اوراسیا، مشارکت موثر در همایش‌های اقتصادی اورآسیا و ارائه راهکار‌های توسعه روابط اقتصادی و عقد تفاهم نامه‌های توسعه تجارت از جمله دیگر اقدامات بوده است.
* رشد صادرات ماکو آن هم در شرایط تحریمی و کرونا، ناشی از چه عواملی بوده است؟
- یکی از عمده محور‌های توسعه و بخش‌های فعال اقتصادی منطقه تولید در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت، معدن و کشاورزی است که به دلیل فشار‌ها و مشکلات ناشی از تحریم‌های اقتصادی و شیوع کرونا تحت تاثیر اساسی قرار گرفت، اما با تلاش‌های این سازمان و برنامه ریزی مناسب بخش خصوصی، واحد‌های تولیدی از زیاندهی کمتری برخوردار بودند. فعالان اقتصادی منطقه آزاد ماکو نیز به خاطر شرایط قبلی و کاهش فعالیت‌های خدماتی عملا در حوزه صنعت و تولید فعالتر عمل کرده و بخشی از تولیدات را صادر کردند که باعث موفقیت این منطقه در شرایط متاثر از کرونا شده است. اما به هرحال وضعیت صادرات کمتر از حد انتظار بوده که این امر ناشی از شیوع ویروس کرونا و تاثیرات منفی آن و بسته بودن مرز‌ها و سخت گیری برای کالا‌های صادراتی، عدم امکان تردد فعالان اقتصادی به خارج از کشور و مشکلات ناشی از نقل و انتقال پول است که شرایط کرونایی آن را تهدید کرده است.
* یکی از برنامه‌های اخیر ماکو سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی است. مجوز‌های اخیر چقدر می‌تواند پتانسیل‌های منطقه آزاد ماکو را بالفعل کند و در زمینه مکانیزه کردن کشاورزی ماکو تاکنون چه اقداماتی شده است؟
- برای توسعه هر منطقه‌ای بایستی بر اساس پتانسیل‌های آن منطقه برنامه ریزی کرد، منطقه آزاد ماکو منطقه پیشرو در حوزه کشاورزی با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل هاست. سازمان منطقه آزاد ماکو با توجه به نقش محوری بخش کشاورزی به عنوان پیشران سایر بخش‌های اقتصادی مانند صنعت، خدمات و ... در هدف گذاری‌های کوتاه مدت و بلند مدت خود نگاه ویژه‌ای به بخش کشاورزی دارد، چرا که این بخش در شرایط حساس کنونی به عنوان گرانیگاه اقتصاد کلان است و قطعا در چنین زمانی رشد و توسعه اقتصادی از مسیر کشاورزی می‌گذرد.
سرمایه گذاران بخش کشاورزی صدور مجوز‌های دست و پا گیر و بروکراسی‌های اداری را از مهمترین مشکلات خود در شروع کار عنوان می‌کنند از اینرو سازمان منطقه آزاد ماکو در جهت تسهیل فرایند‌های سرمایه گذاری درصدد یکپارچگی مدیریتی برآمده و به دنبال صدور مجوز‌های فعالیت‌های کشاورزی توسط این سازمان است. همچنین در طی این مدت توانسته ایم اختیار صدور مجوز‌های تغییر کاربری اراضی زراعی و باغی را از سازمان جهاد کشاورزی استان کسب کنیم که تاثیر زیادی در تسهیل شروع کسب و کار‌های کشاورزی، صنعتی خدماتی و گردشگری خواهد داشت.
در رابطه با مکانیزه کردن کشاورزی منطقه آزاد ماکو نیز با بهره برداری از پروژه عظیم سد کرم آباد و جذب هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ کشاورزی قطعاً شاهد ورود کشاورزی این منطقه از نیمه سنتی به صنعتی خواهیم بود و با توجه به اینکه شغل بیشتر مردم منطقه نیز کشاورزی و دامداری است هر گونه اقدام و برنامه ریزی در این خصوص یقیناً تاثیر مستقیم بر فعالیت و افزایش آگاهی کشاورزان خرد و دامداران محلی منطقه خواهد گذاشت و ترویج و الگوبرداری از این هلدینگ‌ها و کشت و صنعت‌ها کمیت و کیفیت تولید منطقه را تحت الشعاع قرار خواهد داد. همچنین توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و فعالیت‌های آبزی پروری قطب مهم و دیگر کشاورزی نوین است که با عنایت به ظرفیت‌های آبی و شرایط اقلیمی منطقه آزاد ماکو، در تلاشیم با تامین زیرساخت‌های اولیه بتوانیم سرمایه گذاران این بخش را با نگاه به بازار جهانی و اهداف صادراتی در مسیر تولید قرار دهیم.
نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی یکی از زنجیره‌های مفقوده در صنعت کشاورزی است که سازمان منطقه آزاد ماکو در همه برنامه ریزی‌ها و هدف گذاری‌های خود از آن غافل نشده و پیش شرط سرمایه گذاری در این منطقه را داشتن زنجیره کامل تولید می‌داند.