اقتصاد۲۴ - کوچ دسته جمعی توده‌وار برای پولدار شدن تمامی ندارد؛ یک زمان عضویت در شرکت‌های موسوم به هرمی و یارکشی در آن، یک نوبت گرفتن کد بورسی و خرید و فروش سهام و حالا سرزدن به سایت‌های شرط بندی برای آزمودن بخت و اقبال؛ هرسه این‌ها وجه اشتراکشان میانبری‌ست که عاقبتشان ختم شدن به بیراهه است.
فعالیت شرکت‌های هرمی داستان جدیدی نیست؛ سال‌هاست که افسانه ثروتمند شدن مدل‌های قانونی و غیر قانونی این شرکت‌ها به بلای جان مردمی تبدیل شده است که تا مغز استخوان سرمایه و روابطشان درگیر بازی‌های هرمی شده است؛ تداوم جذاب سرمایه گذاری در بازار سهام هم اتفاقی بود که یکبار دیگر در بستر قانون تکرار شد و ترکیدن آن زندگی خیلی‌ها را به خاک سیاه نشاند. انجام شرط بندی و یا به تعبیری قمار هم گرچه قدمتی طولانی دارد، اما صورت مدرن شده و اینترنتی آن از چند سال پیش با اغواگری رسانه ملی برای تشویق مردم به پیش بینی نتایج رقابت‌های بازی‌های ورزشی کلید خورد و حالا کار این کسب و کار به جایی رسیده که بیزینس گسترده‌ای از شاخ‌های اینستاگرامی و سلبریتی‌ها در داخل و خارج از کشور با آن گره خورده است.
برای مردمی که هنوز نتوانسته‌اند با تباه شدن سپرده‌هایشان در موسسات مالی و اعتباری، سرخوردگی ناشی از زیان بورس، مزاحمت‌های گاه و بیگاه شرکت‌های هرمی و رقابت افسارگسیخته گرانی انواع و اقسام کالا و خدمات کنار بیایند؛ باختن در قمارخانه‌های اینترنتی اتفاقی است خارج از حد تحمل که اگر متولیان جامعه فکر عاجلی به حال آن نکنند، هرآن ممکن است موج دیگری از اعتراضات را با خود به همراه بیاورد.
هرمی‌ها و حالا سایت‌های شرط بندی
حجت الاسلام محمد جواد باقری، امام جمعه جوان اسالم که پیش از این یکبار در روز‌های اوج گیری شاخص نسبت به ترکیده شدن حباب بورس و سلب اعتماد عمومی از سرمایه گذاری در بازار‌های مشروع اقتصادی هشدار داده بود؛ به تازگی با انتشار پستی اینستاگرامی پیکان تیز انتقاداتش را متوجه گردانندگان سایت‌های شرطبندی کرده و علنا شاخ‌های اینستاگرامی، سلبریتی‌ها و آقازاد‌های مسئولان مرتبط با این سایت‌ها را به مشارکت در ارتکاب افعال خلاف شرع و قانون و حرام‌خواری متهم کرده است.
حجت الاسلام باقری درباره موضع‌گیری اخیرش و پشت پرده سایت‌های شرط بندی به اقتصاد۲۴ می‌گوید: حرفم بیش از آنکه جنبه موعظه داشته داشته باشد، برآمده از مصیبتی است که جامعه را به خود مبتلا کرده است. ممکن است بگویند که شیخ معمم را چه به این مسئله؟ اما بحران قمارخانه‌های اینترنتی و سایت های شرط بندی اتفاقی است که امروز در چهار گوشه ایران در معرض آسیبش هستیم؛ به عنوان عضوی از جامعه هر روز شاهد آن هستم که چطور مردم در فضای مجازی و غیر مجازی در معرض این آسیب نوظهور هستند و به عنوان یک روحانی و معمم که کارش هدایت مردم است حجت شرعی دارم که از همه تریبون‌های ممکن به مردم و مسئولان هشدار بدهم.
بیشتر بدانید: مسدودسازی تارنماهای قمار در کمتر از ۱ ساعت
بیشتر بدانید: مسدودسازی تارنماهای قمار در کمتر از ۱ ساعت
حجت الاسلام باقری در ادامه می‌افزاید: در شرایطی که وضعیت اقتصادی روز به روز خراب‌تر می‌شود، داشتن زندگی لاکچری تبدیل به ارزش اجتماعی مبدل شده است؛ کار کردن روز به روز بی‌ارزش‌تر می‌شود، مردم دنبال میانبر‌هایی هستند که زودتر آن‌ها را به رفاه برساند و با کنایه می‌گویند که کار مال تراکتور است؛ حق هم دارند در دوره‌ای زندگی می‌کنند که حتی صداوسیما پیشگام اشاعه اسراف و تبذیر شده است.
این آگاه به مسائل اقتصادی می‌افزاید: سوای شبکه‌های ماهواره‌ای، تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم برنامه‌های رسانه ملی و سبک زندگی اشرافی و اعیانی است و این درحالی است که گذران زندگی عادی و معمولی از راه‌های مشروع و قانونی سخت‌تر از هر زمانی است؛ برای خانه دار شدن یا خرید ماشین چند سال باید صبر کرد؟ درآمد‌های کنونی چقدر از هزینه‌های زندگی را پوشش می‌دهد؟ اصلا یک دورهمی ساده شب یلدا چقدر برای یک خانواده کوچک خرج برمی دارد؟ این‌ها پرسش‌هایی است که نمی‌توان با حقوق کارمندی و کارگری به آن‌ها پاسخ داد؛ حالا مردمی را تصور کنید که در این وضعیت در تامین حداقل‌های خود مانده‌اند، اما ناگزیر به تماشای سبک زندگی لاکچری هستند که رسانه‌ها آن را به عنوان یک ارزش مثبت و بدیهی تبلیغ می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: در این وضعیت راهی جز به بیراهه رفتن نمی‌ماند. یک زمان موج عضو گیری شرکت‌های هرمی، یک زمان هجوم به سمت بازار‌های مالی مانند بورس و حالا آزمودن بخت و اقبال در سایت‌های شرطبندی؛ ممکن است بگویید که شکل و صورت این سه متفاوت است و چه بسا در برخی مورد فعالیت بورسی هم منع قانونی و شرعی وجود نداشته باشد، اما جواب من این است: همه این‌ها در نزد مردم ماهیتی یکسان دارند و هر سه میانبری محسوب می‌شوند که می‌توان با آن ثروتمند شدن و به سبک ترویجی شبکه‌های تلویزیونی زندگی کرد؛ ماشین مدل بالا سوار شد و در خانه لاکچری زندگی کرد. وسوسه در مقابل این تبلیغات کار به شدت سختی است؛ منطقی‌ترین استدلال‌ها هم نمی‌تواند جلوی اشتیاق مردم را برای ورود به این مباحث بگیرد. هرقدر هم توضیح دهید که از نظر ریاضی و منطقی همه مردم نمی‌توانند از این طریق یک شبه پولدار شوند بازهم با انبوه کسانی مواجهیم که مشتاق آزمودن بخت خود در سایت‌های شرط بندی هستند.
از مردم انتظاری نیست؛ مبلغ زندگی لاکچری شده‌ایم
امام جمعه اسالم با یادآوری اینکه در روز‌هایی که تب سرمایه گذاری در بورس میان مردم بالا گرفته بود و حتی برای نوزادان داخل گهواره تا بیماران بستری کد بورسی صادر می‌شد، هیچ کس هشدار اقتصاددانی که می‌گفتند این افزایش شاخص با واقعیت‌های اقتصاد ایران همخوانی ندارد را جدی نگرفت، ادامه می‌دهد: میلیارد‌ها تومان خرده دارایی سرگردان مردم وارد حبابی شد که عاقبتش ترکیدن و سرخی نماد‌های تالار بورس بود؛ اگر یادتان باشد آن زمان شایعه شد که شماری از کارمندان و کارگران حقوق بگیر قصد دارند از کارشان استعفا کنند چرا که با خرید و فروش سهام در عرض چند ساعت معادل یک ماه درآمد کسب می‌کنند؛ خب کسی خبر دارد که وقتی حباب بورس ترکید چه بر سر آن‌ها آمد؟ درست است که خرید و فروش سهام امری شرعی و قانونی است، اما هجوم فله‌ای به این بازار دلیلی نداشت الا اینکه مردم به دنبال میانبری برای پولدار شدن بودند؛ اگر پولی که وارد حباب بورس شده را جای درستی سرمایه گذاری می‌کردیم امروز بخشی از مشکلات اقتصادی کشور و جامعه حل شده بود؛ تصور کنید که این حجم از دارایی معادل ایجاد چند فرصت شغلی برای جویندگان کار بود؟
ازصداو سیما بیشتر از این انتظار می‌رفت اما...
باقری ادامه می‌دهد: در بحث روی آوردن گسترده مردم به قمارخانه‌های اینترنتی باز هم مشابه همان اتفاق در حال تکرار شدن است؛ درست است که از نظر شرعی درآمد حاصل از شرط بندی و قمار مصداق درآمد باطل محسوب می‌شود و غیر از مواردی مثل مسابقات اسبدوانی و تیراندازی که ماهیتی رقابتی و تفریحی دارند پذیرفتنی نیستند، اما می‌بینیم که این روز‌ها به دغدغه جدی اجتماعی بدل شده‌اند؛ البته نه اینکه با وجود محدودیت قانونی و شرعی در سال‌های گذشته اثری از قمار و شرط بندی نبوده باشد؛ خیر تا زمانی که ذات آدمی بر آسایش طلبی باشد قمار و شرط بندی هم وجود خواهد داشت، اما مسئله این است که از صدقه سری اینترنت و سلبریتی‌های شبکه‌های اجتماعی حالا با صورت فراگیری از قمار و شرط بندی مواجهیم.
این آگاه به مسائل اقتصادی تصریح می‌کند: قبح این عمل غیر قانونی و شرعی حالا در پرتو تبلیغات تلویزیونی رنگ باخته است. طبق اخبار رسمی خط و ربط این سایت‌ها شاید حالا در خارج از کشور و محافل برخی آقازاده‌ها باشند، اما متاسفانه نطفه قمارخانه‌های اینترنتی نخستین بار با وجاهت دادن رسانه ملی به پیش بینی نتایج رقابت‌های ورزشی مثل جام جهانی فوتبال بسته شد؛ به صورت مشارکتی و با کمک اسپانسر‌ها برنامه‌هایی ساختند که در آن بساط دادن جایزه به کسانی برپا بود که می‌توانستند نتایج بازی‌های ورزشی را درست پیش بینی کنند. این آغاز و زدن مهر تاییدی بود بر پدیده‌ای که ظاهرا امروز دیگر از کنترل خارج شده است؛ خب چه می‌شود گفت؟ از رسانه ملی بیش از این‌ها انتظار می‌رفت، اما متاسفانه می‌بینیم که حتی مقام معظم رهبری هم ادغان دارند که به‌رغم انتخاب ریاست این سازمان، از عملکرد این سازمان رضایت همه‌جانبه‌ای ندارند و اگر یادمان باشد شخص ایشان در رابطه با ترویج بخت‌آزمایی تذکر جدی به این سازمان دادند.
وی می‌افزاید: نه فعالیت شرکت‌های هرمی و نه شرط بندی و قماربازی هیچ‌کدام مورد تایید شرع نیست؛ در باب شرکت‌های هرمی و بازاریابی شبکه‌ای ایراد‌های شرعی وجود دارد و تکلیف قمار و شرط بندی هم از نظر شرعی روشن است و به کسب درآمد از هر روشی اطلاق می‌شود که بابت آن فعالیت موثری انجام نشده باشد. تشخیص شرعی قمار کار سختی نیست، اما ظاهرا در جامعه ما طول کشید تا دستگاه‌هایی مثل دادگستری، سیستم بانکی، شبکه مخابرات و متولیان فرهنگ جامعه، غیر قانونی و مجرمانه بودن فعالیت‌های سایت‌های شرطبندی را تشخیص دهند. جای تاسف دارد که حتی برخی از این موسسات مدعی دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم هستند؛ حتی اگر این ادعا کذب هم باشد باز هم نتیجه‌ای جز ترویج بی اعتمادی عمومی ندارد.
باقری یادآور می‌شود: به ادعای مدیران صداوسیما، این سازمان از اعتماد بالایی در نزد مردم برخوردار است و شبکه‌های تلویزیونی آن میلیون‌ها بیینده ثابت دارند؛ عدد دنبال کنندگان صفحات مجازی سلبریتی‌های ورزشی و سینمایی و... هم سر به میلیون می‌زند و در این میان عده‌ای معلوم الحال برای کشاندن مردم به قمارخانه‌های اینترنتی برنامه ریزی و تولید محتوا می‌کنند و چون بر این سایت‌ها جو نپرس و نگو حاکم است و هرگونه کنجکاوی بی مورد امتیاز منفی تلقی می‌شود، کسی از کسی چیزی نمی‌پرسد مگر زمانی که کلاهش را برداشته و کلاهی بزرگ برسرش گذاشته باشند.
امام جمعه اسالم در پایان تاکید می‌کند: قصدم موعظه نیست اما مادامی که گفتار و رفتارمان یکی نباشد این بساط برپاست. گیریم که سایت‌های شرط بندی را تعطیل و صاحبان و ذینفعان قمارخانه‌های اینترنتی هم از ادامه فعالیت منع شوند. تا زمانی مروج زندگی لاکچری باشیم و کسب یک لقمه نان حلال ناممکن باشد وضعمان همین است و بالاخره پدیده‌ای دیگر پیدا خواهد شد که جایگزین میانبرهای قبلی شود و جمعی را به بیراهه ببرد.