اقتصاد۲۴ - بزرگترین قطب پتروشیمی کشور در ماهشهر و بندر امام خمینی(ره) با بیش از ۸۰ هزار کارگر شاغل که حتی در روزهای سخت کرونایی به کار خود ادامه دادند، یکی از اهرم‌های حیاتی چرخ اقتصاد کشور است. پتروشیمی‌های تندگویان، رازی، کارون، فارابی، فجر، غدیر، اروند، امیرکبیر، ماهشهر و فن‌آوران همه نام‌های مشهوری در صنعت نفت ایران هستند که در این منطقه قرار گرفته‌اند.
سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی برای تحقق توسعه فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی در این منطقه از جمله صنایع پتروشیمی، به صورت زیر مجموعه‌ای از شرکت ملی صنایع پتروشیمی، براساس مصوبه تیر ماه سال ۷۶ شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی فعالیت‌های خود را از سال ۷۷ آغاز کرده و از سرمایه گذاران داخلی و خارجی به منظور سرمایه‌گذاری در این منطقه مهم اقتصادی دعوت کرده است. منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در محدوده‌ای به وسعت حدود ۲۸۵۰ هکتار در جنوب غربی ایران و در ساحل خلیج فارس، در شهرستان بندر ماهشهر، شهر بندر امام خمینی(ره) قرار گرفته که طی این سال‌ها موفقیت‌های زیادی را کسب کرده است.
رشد سود نجومی برای شرکت‌ها
با اینکه سال‌های گذشته تحریم یکی از علل کاهش مبادلات خارجی به ویژه در حوزه نفت و گاز بوده اما خیلی از شرکت‌های پتروشیمی در ماهشهر رشد سود زیادی را تجربه کرده‌اند. شرکت پتروشیمی امیرکبیر در شش ماهه اول سال ۹۹ توانست درآمد عملیاتی، سود ناخالص، سود عملیاتی و سود خالص خود را نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۶۴ درصد افزایش دهد. پتروشیمی بندر امام در گزارش مالی ۱۲ ماهه سال ۹۷، ۱۴۲۶ میلیارد تومان سود خالص داشته است که در سال ۹۸ به ۲۵۹۶ میلیارد تومان رسیده است.
بیشتر بخوانید: احداث ۲۹ طرح توسعه‌ای در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی
شرکت پتروشیمی فجر خلیج‌فارس با رشد ۲۵۰ درصدی سهام این شرکت در یک سال گذشته، سود خالص محقق‌شده شرکت در سال ۹۸ را ۱۳ هزار و ۹۸۰ میلیارد ریال اعلام کرد. تحقق رشد ۸۰ درصدی سودآوری این شرکت نیز از دیگر ویژگی‌های پتروشیمی فجر است.
سود خالص پتروشیمی غدیر نیز در سه ماه اول سال ۱۳۹۹، به مبلغ ۹۴۰.۶۳۲ میلیون ریال رسید درحالیکه در مدت مشابه سال ۹۸ این عدد ۳۴۹.۲۲۹ میلیون ریال بوده است. اغلب شرکت‌های پتروشیمی در ماهشهر چنین وضعیتی داشتند. نه تنها تحریم و کاهش ذخایر ارزی مانع افزایش تولید و سودآوری آنها نشد، بلکه منجر به افزایش آن نیز شد. طی این مدت یکی از دلایل افزایش سود خالص این شرکت‌ها فروش دلاری قیمت‌ها و بالا رفتن نرخ ارز نیز بوده است.
این سودآوری بالا علتی بود تا توسعه منطقه ویژه و فاز دوم آن در دستور کار قرار بگیرد. از دلایل مهمی که این طرح توسعه مطرح شده و تسریع در انجام آن ضرورت دارد، عواملی همچون ایجاد ارزش افزوده و ایجاد صنایع پتروشیمیایی میان دستی و پایین دستی، حضور صنایع عظیم پتروشیمی موجود در منطقه، قابلیت بهره‌مندی از حوزه‌های گازی مستقل، امکان تامین خوراک مورد نیاز از واحد‌های صنایع سنگین پتروشیمی، پتانسیل وجود پایانه‌های زمینی (جاده‌ای، ریلی)، هوایی و دریایی در منطقه، وجود زیرساخت‌های اولیه مورد نیاز صنایع احداث شده در برنامه‌ریزی‌های سال‌های قبلی، وجود اسکله‌های مجیدیه، بندر امام خمینی، جایگاه حاکمیتی، اقتصادی و صنعتی موجود سازمان منطقه ویژه در استان، کمبود اراضی مورد نیاز برای طرح‌های جدید، اهمیت صنایع تکمیلی در شرایط موجود منطقه و پاسخگویی به نیاز‌های اجتماعی منطقه عنوان شده است.
از این رو بود که اخیراً شهیدی‌نیا اظهار کرد: چهار طرح بالادستی و میانی و ۲۵ طرح پایین‌دستی برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر و تولید محصولات نهایی در منطقه ماهشهر در حال ساخت است و با تولیدی شدن این واحدها گام بزرگی برای کاهش خام‌فروشی و تحقق اقتصاد مقاومتی محقق می‌شود.
اشتغالزایی برای مردم نقاط محروم
اهمیت فاز توسعه ای منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی از نظر پتانسیل اشتغالزایی برای جوانان نیز مهم است. در سال ۹۸، شاهد اجرای ۷ طرح بودیم که در مجموع این ۷ طرح بیش از ۲۷۰ نفر از جوانان بومی منطقه به کارگیری شدند.
امید شهیدی نیا، مدیر عامل منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی درباره واحد‌های فعال در منطقه گفت: ۱۰۹ واحد صنعتی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی فعال است که ۲۰ واحد بالا دستی، ۱۵ واحد پایین دستی و ۴۳ کارگاه فعال صنعتی هستند و ۹ طرح در سال جاری با ارزش بیش از ۱۰۰ میلیون دلار به بهره‌برداری خواهد رسید که در مجموع این طرح‌ها ۵۰۰ ظرفیت شغلی برای جوانان منطقه ایجاد خواهد شد.
او ادامه داد: ۳۰ پروژه در دست اجرا در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی وجود دارد که عمدتا طرح‌های پایین دستی بوده که در میان آنها طرح‌های میانی نیز وجود دارد.
در عینحال در این سال‌ها نیز بر تعداد پتروشیمی‌های کل ایران افزوده شده است که ماهشهر نیز به عنوان قطب پتروشیمی کشور در آن نقش داشته است. بر این اساس، تعداد مجتمع های پتروشیمی ایران در هفت سال گذشته با رشدی ۴۲ درصدی از ۴۵ به ۶۴ مجتمع تا پايان تابستان سال جاری رسید.
همه این پروژه‌های افتتاح و بهره‌برداری شده برای استخدام جوانان موثر بوده است و می‌تواند شرایط بهتری را برای بهبود وضعیت معیشت و زندگی بومیان منطقه ماهشهر و بندر امام خمینی به وجود آورد. از آنجا که در این مناطق افراد زیادی در حاشیه شهرها و زاغه‌ها زندگی می‌کنند، ایجاد اشتغال برای ساکنان منطقه از ملزومات و وظایف حاکمیتی است که در کنار رشد سود باید به آن توجه شود.