اقتصاد۲۴ - صنعت گردشگری قشم ارزش اقتصادی بالایی برای کشور دارد. طبیعت بکر منطقه آزاد قشم شامل غارهایی است که در دل کوه‌ها قرار دارند؛ حیات وحش بی‌نظر و کمیاب منطقه، جزایر ناز و هنگام، آکواریوم‌ها، طاق‌ها و غارهای ساحلی و سواحل ماسه‌ای بی‌نظیر آن در بسیاری از موارد با روستاهای منطقه پیوند خورده است که ضرورت توجه به گردشگری روستایی را پررنگ می‌کند. درعین‌حال دوره شیوع کرونا اهمیت روستاها و امنیت این مناطق را بیشتر از گذشته کرده است.
از این رو درباره وضعیت گردشگری منطقه آزاد قشم با علیرضا امری کاظمی، مدیر گردشگری منطقه آزاد قشم گفتگو کردیم. متن گفتگوی اقتصاد۲۴ با وی را در ادامه می‌خوانید:
* قرار بر این بود که اقداماتی در مناطق آزاد در حوزه توسعه گردشگری روستایی صورت بگیرد و شبکه گردشگری روستایی در امتداد آن به وجود بیاید. به نظر شما تمرکز در این حوزه از گردشگری چقدر دارای اهمیت است و پتانسیل کسب درآمد دارد؟
- جزیره قشم یکی از معدود نقاط کشور است که جمعیت روستایی بیشتری به نسبت جمعیت شهری دارد. این امر نشان‌دهنده اهمیت روستاها در این جزیره است و یک مزیت نسبی را در حوزه گردشگری روستایی به وجود آورده است؛ بنابراین از این جهت هم یک فرصت است و هم یک مزیت.
بیشتر بخوانید: ساماندهی شبکه برق فرودگاه قشم برای افزایش ایمنی پروازها و رفاه مسافران
با توجه به اینکه ژئوپارک جهانی قشم توسعه ژئوسایت‌ها و تمرکز بر «زمین‌گردشگری» را مورد توجه قرار داده، حوزه فعالیتی آن بیشتر در مناطق روستایی و پیرامون آنها تعریف کرده است. البته ژئوپارک قشم خیلی زودتر از آنکه بحث توسعه گردشگری روستایی در کشور مطرح شود، مورد توجه قرار داشت. از سال‌ها قبل از جهت فلسفه رشد و توسعه جامعه محلی از نظر فرهنگی و اقتصادی این موضوع مطرح بوده است و بومیان همراه این ژئوپارک بوده‌اند. همچنین بومیان قشم نقش مهمی در بحث‌های گردشگری، حفاظت و خدمات گردشگری ایفا کرده‌اند. نزدیک به ۷۰ اقامتگاه بوم‌گردی در سطح جزیره وجود دارد که به نسبت مساحت جزیره عدد قابل توجهی است. در برخی زمان‌های سال ظرفیت این اقامتگاه‌ها تکمیل می‌شود. فعالیت‌هایی که در این اقامتگاه‌ها برای گردشگران تعریف و اجرایی می‌شود، در راستای توسعه گردشگری روستایی است. ما با توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی در سطح جزیره عملاً تلاش کردیم تا توسعه گردشگری روستایی با سرعت بیشتری اتفاق بیفتد.
* در قشم چه روستاهایی برای توسعه گردشگری و تشکیل شبکه مدیریت مقصد گردشگری در مناطق آزاد معرفی شده است؟
- اغلب روستاها به شکلی درگیر این موضوع هستند و تعداد این روستاها هم زیاد است اما روستاهای شاخص در زمینه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مراکز پذیرایی سنتی و همینطور توسعه زیرساخت‌های گردشگری شامل روستای سهیلی، گورزین، هفت رنگو، کانی، سلخ، گامبرون، نقاشه، دیرستان، هنگام و شهر سوزا، چاهو، شیب دراز، دفاری و ریگو روستاهایی است.
*قشم برنامه‌هایی در زمینه جذب گردشگر سلامت از سایر کشورها داشته است؛ این برنامه‌ها تا چه حد موفق بوده و پتانسیل های این بخش از گردشگری چقدر است؟
- حرکت‌های خیلی خوبی در قشم شروع شده است. بزرگترین اقدام، انجام مقدمات ایجاد و راه‌اندازی دهکده سلامت در غرب جزیره یعنی منطقه سلخ است که موافقت‌های اولیه آن انجام شده و با تصویب طرح، یک سرمایه‌گذار بخش خصوصی در این زمینه ورود می‌کند. همینطور طرح‌های دیگری با همکاری بخش بهداشت و درمان و بخش‌های دیگر در حال برنامه‌ریزی است تا از ظرفیت بیمارستانی برای گردشگری درمانی و سلامت استفاده کنیم. همچنین ما نیم نگاهی به ظرفیت‌های طبیعی جزیره قشم داریم و در همین راستا برای استفاده از جاذبه‌ها و پتانسیل‌های طبیعی برای گردشگری آرامش و سلامت استفاده می‌شود. استفاده از جاذبه‌هایی مثل گنبد نمکی، غار نمکدان و چشمه‌های نمکی و گوگردی، گِل درمانی و لجن درمانی در بخش‌های شمالی قشم و نیز امکانی برای گردشگری آرامش در غرب جزیره مورد توجه قرار گرفته است.
گردشگری در عصر پرمخاطره
*با توجه به شیوع کرونا چه ایده‌هایی برای احیای حوزه گردشگری و رفع مشکلات آن در این دوره دارید و دولت چه کمک‌هایی می‌تواند بکند؟
- بخشی از راه حل، جبران خسارت وارده به فعالان و زیرساخت‌های گردشگری است. طی ماه‌های قبل تمهیداتی به صورت کلان کشوری در نظر گرفته شد و علاوه بر آن تمهیداتی در سازمان منطقه آزاد قشم مورد نظر است که به محض نهایی شدن اعلام خواهد شد. بخش دیگری از کار به شرایط پس از کرونا و بازگشت به شرایط عادی باز می‌گردد که شامل حمایت بیشتر و تمرکز بر توسعه سریع زیرساخت‌های گردشگری و پیاده‌سازی برنامه‌ها و رویدادهایی است که خیلی سریع بتواند به نتیجه برسد و نبود گردشگر در سال گذشته را تا حدی جبران کند. این کار می‌تواند به فعالان گردشگری کمک کند تا خدمات خود را گسترش دهند و گردشگر بیشتری وارد جزیره شود. بنابراین ما نیز تمرکز می‌کنیم تا با سرعت بیشتری زیرساخت‌ها را توسعه بدهیم.
معاونت فرهنگی، اجتماعی و گردشگری و به ویژه مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برنامه‌هایی را در جهت ایجاد سامانه‌هایی برای کاهش زمان بررسی و تایید طرح‌های گردشگری و انجام کلیه امور اداری گردشگری به صورت برخط و دیجیتال دارد تا کمترین اتلاف زمان برای ارباب رجوع و سرمایه‌گذار وجود داشته باشد و فرآیندها شفاف شود.
در حوزه کمک به خسارت‌های فعالان اقتصادی حوزه گردشگری کمک زیادی از سوی دولت می‌تواند انجام شود و درعین‌حال اعطای تسهیلات و امکاناتی برای ارزان‌سازی سفر برای مردم اهمیت دارد. بعد از فشار عصبی و روانی که بیماری کرونا برای جامعه داشته، مسلماً با سفر کردن و تفریح کردن می‌توان این خسارات روحی-روانی را تا حدی جبران کرد و نشاط را به جامعه برگرداند. هرچه دولت کمک کند و سرمایه‌گذاری کند جای کار دارد. همچنین از جهت تاثیر بر تاسیسات گردشگری و فعالان گردشگری نیز این امر اهمیت دارد. هرچه سفر ارزان‌تر باشد و تعداد بیشتری برای سفر مراجعه کنند، رونق کسب و کار فعالان حوزه گردشگری نیز بیشتر می‌شود و این هم به این حوزه کمک خواهد کرد.
*نیازهای امروز حوزه گردشگری از نگاه شما چیست؟
- باید تسهیلاتی برای افرادی که به صورت جدی وارد حوزه سرمایه گذاری و فعالیت در حوزه گردشگری می‌شوند، فراهم شود. این افراد برای شروع کار و فعالیت نیاز به کمک دارند. ما از نظر زیرساخت نواقص و کمبودهای زیادی داریم. جمعیت قابل توجه و پتانسیل‌های طبیعی خوبی موجود است اما با کمبود زیرساخت‌های گردشگری مواجه هستیم و زمانی که با جمعیت انبوهی روبه‌رو می‌شویم توان پاسخگویی به همه متقاضیان را نداریم. درعین‌حال نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر دولتی و غیردولتی احساس می‌شود، به ویژه باید سرمایه‌گذاران بین‌المللی را جذب و از تجربه و سرمایه آنها استفاده کنیم. ما باید جاذبه‌ها را به محصول گردشگری تبدیل کنیم. جاذبه اگر مورد بهره‌برداری قرار بگیرد، از نابود شدن آن نیز جلوگیری می‌شود.