اقتصاد۲۴ - اولین نشست کشورهای عضو اکو با حضور روسای مناطق آزاد و ویژه کشورهای عضو اکو و مناطق آزاد ایران اواخر بهمن ماه سال جاری به میزبانی ایران به صورت آنلاین برگزار می‌شود. تبادل نظر و افزایش میزان همکاری‌های بین کشورهای عضو بر پایه سرمایه گذاری، تجارت و زنجیره تولید از جمله مهم‌ترین اهداف این اجلاسیه خواهد بود؛ بنابراین این اجلاس و جلب همکاری‌های تجاری بیشتر برای کشور اهمیت ویژه‌ای خواهد داشت که بدون برنامه‌های دقیق در این حوزه ممکن نخواهد بود.
تاکنون نیز صنایع و تجارتی که از طریق همین همکاری‌ها گسترش یافته، زیاد بوده است. احمد جمالی، مدیر اقتصادی و سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در اینباره می‌گوید: سرمایه‌گذاران کشورهای عضو اکو به خصوص ترکیه، پاکستان، افغانستان و آذربایجان سرمایه‌گذاری‌های متنوعی را در مناطق آزاد تحقق بخشیده‌اند که از آن جمله می‌توان به صنایع گلخانه‌ای، صنایع نساجی، مشتقات نفتی، مواد غذایی، کانی‌های غیر فلزی و حوزه‌های گردشگری و لجستیک اشاره کرد. مطابق برنامه‌ریزی‌های صورت پذیرفته با برگزاری اولین نشست مشترک سران مناطق آزاد و ویژه کشورهای عضو اکو در آینده نزدیک، اینگونه همکاری‌های چندجانبه به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت و به خصوص با توجه به موقعیت ژئوپولتیکی خاص ایران، همکاری‌های سرمایه گذاری و تجاری بسیاری به خصوص در حوزه لجستیک محقق خواهد شد.
بیشتر بخوانید: افزایش صادرات از مناطق آزاد به یک میلیارد دلار/ دسترسی تولیدکنندگان در مناطق آزاد به بازار کشورهای عضو اکو
او ادامه داد: با ایجاد پرتال و شبکه ارتباطی فعالان اقتصادی کشورهای عضو توسط ایران و تامین زیرساخت‌های نرم افزاری مورد نیاز، عملا تجار و تولیدکنندگان ایرانی مستقر در مناطق، به بازار تامین و مصرف و زنجیره ارزش کشورهای عضو اکو دسترسی خواهند یافت.
پیش از این در ۲۵ آذر ماه بود که مشکلات حوزه حمل و نقل کالا‌ها در دوران شیوع کرونا موجب شد تا نشستی به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شود. مهم‌ترین دستور کار این نشست، بررسی آثار کویید-۱۹ بر حمل‌و‌نقل کشورهای عضو بود.
مزیت‌ها و فرصت‌های عضویت در اکو
از ابزار مهم توسعه تجارت بین کشورها، ایجاد اتحادیه‌های اقتصادی منطقه‌ای است. سازمان همکاری منطقه‌ای بر پایه وجود مشترکات فرهنگی و زمینه‌های همکاری اقتصادی بین سه کشور ایران، پاکـستان و ترکیـه در ژوئیـه ۱۹۶۴ شـکل گرفت. در سال ۱۹۸۶ سازمان همکاری‌های اقتصادی یا اکو ایجاد شد. منشور سازمان جدید، برگرفته از اصول سازمان همکاری منطقه‌ای است.
پایه‌هـای اصـلی منـشور عموماً بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشورهای عضو و منطقه است. در دهه ۱۹۹۰ در جهت تقویت و احیای سازمان اکو، کشورهای آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان هم به این سازمان ملحـق شـدند. افغانستان نیز پس از آن به عضویت اکو درآمد.
جمعیت کشورهای عضو اکو به حدود ۵۰۰ میلیون نفر می‌رسد که ظرفیت بالایی را شامل می‌شود. در واقع این اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای، یک بلوک تجاری برای کشورهای آسیای میانه است که از طریق ترکیه به دریای مدیترانه، از طریق ایران به خلیج فارس و از طریق پاکستان به دریای عربستان متصل می‌شود. چارچوب فعلی ECO بیشتر در قالب موافقتنامه‌های دوجانبه و سازوکار‌های داوری بین کشورهای عضو منفرد و کاملاً مستقل بیان می‌شود.
تجارت آزاد، استفاده از سرمایه‌های سیال بین‌المللی، جذب فناوری و سیستم‌های کارآمد، ایجاد قانونمندی‌ها و مسئولیت‌های فراملی در طی همکاری بین کشورهای عضو اکو محقق خواهد شد. این مزیت مهم در عصر جهانی شدن، اهمیت ویژه‌ای دارد. از آنجا که تقریباً کشورهای عضو اکو شرایط فرهنگی و اقتصادی مشابهی دارند، ادغام آن‌ها در تجارت می‌تواند قدرت آن‌ها را نیز افزایش دهد. با تحقق هرچه بیشتر اهداف جهانی شدن اقتصاد یعنی کاهش تعرفه‌ها و آزادسازی تجارت، می‌توان امید داشت که صادرات در ایران با سرعت بیشتری اتفاق بیفتد و زمینه‌ای برای افزایش تولید فراهم شود.
وضعیت تجارت مناطق آزاد در اکو
ایران در سال ۹۹ توانست با افزایش صادرات، در مقایسه با واردات از کشورهای اکو تراز تجاری مثبتی را رقم بزند. تجارت خارجی ایران و مجموعه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو، در ۸ ماهه سال ۹۹، به بیش از ۵ میلیارد و ۷۶۲ میلیون و ۹۳۵ هزار دلار رسید. این درحالی است که میزان واردات کشور از کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اکو حدود ۲ میلیارد و ۸۱۷ میلیون و ۳۱۳ هزار و ۴۵۱ دلار بوده است. گاز مایع، مشتقات نفتی، ماهی، میگو، رب گوجه فرنگی، انواع سبزیجات، میوه تازه و خشک، انواع گل و گیاه، زعفران، خشکبار و… از جمله محصولات صادراتی ایران بوده است. البته واردات ایران بیشتر در حوزه مواد اولیه از جمله مواد اولیه تولید، نخ، پنبه، جو، دانه کتان، عدس، لوبیا، تجهیزات پزشکی، مواد اولیه صنعتی، انواع اسید، تجهیزات صنعتی، ماشین آلات کشاورزی و… بوده است.
بیشترین حجم صادرات کشور در بین کشورهای اکو با افغانستان با یک میلیارد و ۲۱۲ میلیون و ۴۹۸ هزار و ۲۱۷ دلار و پس از آن با ترکیه و آذربایجان بوده است. همچنین در بین اعضای این اتحادیه اقتصادی، بیشترین واردات را با کشور ترکیه با ۲ میلیارد و ۶۰۴ میلیون و۴۸۱ هزار و ۸۲ دلار داشتیم که پس از آن کشورهای پاکستان و ازبکستان قرار دارند.
موضوع اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو
فرصت همکاری با کشورهای اکو را باید مغتنم شمرد. به گفته جمالی، مدیر اقتصادی و سرمایه‌گذاری دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی؛ به هر صورت با توجه به گسترش مناطق آزاد و فعالیت‌های آن‌ها در حوزه‌های تجارت، سرمایه گذاری و توریسم و همچنین زنجیره تامینی که بین مناطق آزاد در ایران وجود دارد می‌تواند فرصت مناسبی برای مناطق آزاد باشد.
هرچه هست بهره برداری از ظرفیت تولید در مقیاس اقتصادی، مشوق‌هایی برای بهبود تکنولوژی، مدیریت کارا و توجه به تولید و صنایع خلاق می‌تواند سهم ایران از تجارت با کشورهای عضو اکو را افزایش دهد. این مسئله نیاز به برنامه‌ریزی‌های کلان دارد که در سطح دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد کشور و دولت باید مورد بررسی قرار بگیرد. دبیرخانه اکو موضوع زنجیره تولید و شبکه سازی بین مناطق آزاد کشورهای عضو را مورد تاکید قرار داده و در اجلاس پیش‌رو این موضوع مورد توجه قرار خواهد گرفت.