سخنگوی وزارت جهاد کشاورزی در نخستین نشست خبری خود پس از ۵ ماه انتصاب در این سمت هفته گذشته اعلام کرد: تولید تخم مرغ در کشور بیش از یک میلیون تن است و پیش بینی می‌شود امسال نیز افزایش یابد.
این میزان تولید بیش از نیاز مصرف کشور است و ایران به کشور‌های همسایه از جمله عراق و افغانستان هم صادرات تخم مرغ دارد و این سوال است که چرا مسئولان در شرایط فراوانی عرضه و مازاد تولید قادر به کنترل قیمت بازار نیستند.
گزارش میدانی از منطقه ۱۹ تهران حاکی است که قیمت این محصول به شانه‌ای ۴۰ هزار تومان و دانه‌ای ۲ هزار تومان رسیده است. قیمت‌ها همچنان در اوج است و فروشندگان همچنان سیگنالی از کاهش قیمت در روز‌های آتی هم نمی‌دهند.
اگرچه قیمت‌ها قصد عقب نشینی از افزایش‌های اخیر خود ندارد، اما مسئولان همچنان به تکرار قول‌های خود مبنی بر کاهش قیمت ادامه می‌دهند.
هدایت الله اصغری مدیرعامل اتحادیه مرغداران در این باره اظهار داشت: در حال حاضر به مقدار مورد نیاز نیاز بازار تهران و شهرستان‌ها از طریق مجاری توزیع میادین میوه و تره بار و فروشگاه‌های زنجیره ای، تخم مرغ فله با قیمت شانه‌ای ۳۳ تا ۳۴ هزار تومان و بسته بندی شده با قیمت ۳۶ هزار تومان عرضه می‌شود.
این مسئول توضیح نداده است که میزان مورد نیاز بازار تهران و شهرستان‌ها چقدر است و در حال حاضر به چه میزان توزیع می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه مرغداران گفت: در حال حاضر در تمام استان‌ها بر اساس اعلام نیاز تخم مرغ با قیمت مصوب در حال عرضه است و سعی می‌شود برای به تعادل رسیدن بازار از سه هزار تن نیاز روزانه کشور ۷۰ تا ۸۰ درصد با قیمت مصوب از طریق شبکه توزیع تعریف شده به دست مصرف کنندگان برسد.
اصرار مسئولان به فروکش قیمت در بازار با توزیع تخم مرغ دولتی در حالی است که مردم هنوز دسترسی به این تخم مرغ‌های ارزان ندارند.
یک خانم میانسال که در فروشگاه منطقه ۱۹ تهران سبد خرید خود را حمل می‌کند گفت: قیمت تخم مرغ شانه‌ای ۴۲ هزار تو مان است و هنوز قیمت‌هایی که دولت در رسانه‌ها اعلام می‌کند را ندیده است.
وی گفت: این قیمت‌ها را مردم باید ببینند و بتوانند خریداری کنند اینکه مسئولان هر روز در رسانه‌ها حرف می‌زنند که واقعیت ندارد گره از مردم باز نمی‌کند.
یک خانم دیگر هم که تخم مرغ دانه‌ای خریداری کرده گفت: تخم‌مرغ را دانه‌ای ۲۰۰۰ تومان خریدم در حالی که چند روز پیش ۱۵۰۰ تومان بود و به جای اینکه ارزان بشود گرانتر هم شده است.
وی گفت: علاوه بر گرانی که مردم را آزار میدهد بی نظارتی بر مغازه داران متخلف بیشتری مردم را می‌رنجاند هر مغازه‌ای یک قیمت برای خودش دارد.
این خانم گفت: سه روز پیش تخم مرغ را از همین مغازه ۱۵۰۰ تومان خریداری کردم و امروز ۲۰۰۰ تومان داده است بلاخره ما چاره‌ای نداریم، اما این سیستم‌های عریض و طویل نظارتی که برای این کار حقوق از بیت المال می‌گیرند باید به این مسائل رسیدگی کنند.
مقصر گرانی تخم مرغ کیست؟
این سوال بزرگی است که چرا تخم مرغ باید گران شود؟ این محصول وارداتی نیست، تولید مازاد دارد و حتی مازاد آن صادر هم می‌شود و خیلی هم ارتباطی با مسئله نوسان ارز و ... ندارد. مسئولان در این باره اینگونه پاسخ می‌دهند:
مدیرعامل اتحادیه مرغداران معتقد است افزود: «افزایش قیمت ناشی از فعالیت واسطه‌ها در این عرصه است.»
بیشتربخوانید: وعده‌های وزارت جهاد عملیاتی شد؟
آیا می‌توان صفر تا صد گرانی تخم مرغ را به و اسطه‌ها نسبت داد؟ آیا کم کاری و سوء مدیریت یا دیگر عوامل هم در افزایش قیمت دخیل نبودند؟ درست است که واسطه‌ها یا همان دلالان در سال‌های اخیر ضربه سختی به پیکره تولید و نیز مصرف کنندگان زده و بازار را هر لحظه آشفته کرده اند، اما مسئولان طوری از دلالان حرف می‌زنند که آن‌ها قدرت مطلق هستند و هیچ مدیریتی در برابر آن‌ها کارساز نیست. آیا مسئولان برنامه‌ای برای حذف این واسطه‌ها داشته اند؟ همان کاری که کشور‌های دیگر انجام می‌دهند. آیا اصلا ریشه شکل گیری این دلالی و واسطه‌ها را بررسی کر ده اند؟
راهی برای حذف واسطه‌ها نیست؟
امروز در تمام دنیا با ساده‌ترین روش‌ها از جمله استفاده از فن اوری‌های کامپیوتری نظیر اپلیکیشن هقا این واسطه‌ها را حذف یا کم کرده اند، اما هنوز معضل کشاورزی و دام کشور ما دلالی است.
استفاده از اپلیکیشن‌ها در حقیقت عرضه مستقیم در فضای مجازی است بدون اینکه دلالان بتوانند دخالتی بکنند. فن آوری‌ها در بسیاری از موارد گره گشای مشکلات مردم بوده و در این زمینه هم کشور‌ها دیگر پیشتازند.
قیمت‌های فرمایشی از یک سو و نداشتن مدیریت لازم برای اعمال قیمت‌های مصوب عامل چند نرخی بازار و ورود دلالان از این رخنه بر بازار است، اما کشور‌ها با ایجاد رقابت و افزایش تولید فروشندگان را مجبور می‌کنند که قیمت را اتوماتیک کاهش دهند و در حقیقت دلالی هم حذف می‌شود.
سیاست نامناسب صادرات و واردات عامل گرانی تخم مرغ
مشکل دیگر نداشتن مدیریت و سیاست‌های صادرات و واردات است، مثلا تخم مرغ تا زمانی که قیمت گران شده بود صادرات داشت در حالی که الان کشور‌ها به ویژه در شرایط کرونا تامین نیاز داخل را در اولویت قرار داده اند و صادرات خود را متوقف یا محدود کرده اند، ضمن اینکه تاثیر تصمیمات توقف صادرات بر بازار حداقل چندین ماه طول می‌کشد؛ بنابراین لازم بود که مسئولان قبل از اینکه قیمت داخل به حد انفجار برسد صادرات را متوقف می‌کردند.
مسئولان به جای پرداختن به عوامل اصلی افزایش قیمت به دو عامل دم دستی که واسطه و گرانی نهاده است می‌پردازند. البته کسی منکر تاثیر گرانی نهاده بر افزایش قیمت نیست بلکه مسئله این است که نهاده تاثیر خود را طی دو سال گذشته بر بازار محصولات پروتئینی گذاشته است، ولی از چند ماه پیش وضعیت عرضه خوراک دام و طیور بهتر شده و قیمت نهاده هم تا حدودی فروکش کرده است بنابراین دلیل گرانی تخم مرغ را در جای دیگری باید جستجو کرد.
ستاد تنظیم بازار در مهر ماه تصویب کرد: تخم مرغ ۳۰ عددی بسته بندی شناسنامه دار دارای زنجیره سرد حداکثر ۳۱ هزار تومان، تخم مرغ ۲۰ عددی ۲۲ هزار تومان، تخم مرغ ۱۵ عددی ۱۸ هزار تومان، تخم مرغ ۹ عددی ۱۱ هزار تومان و تخم مرغ ۶ عددی ۷ هزار تومان عرضه شود، اما واقعیت‌های بازار کاملا متفاوت است.
مسئولان باید به جای مصوبات مختلف که معمولا اجرایی هم نمی‌شود ابتدا مدیریت کنند که بازار خودتنظیم متعادل شود و یا اگر مصوبه‌ای هم دارند به آن نظارت کنند تا درست اجرایی شود در غیر اینصورت بیت المال مردم که برای حقوق آن‌ها صرف می‌شود را حیف ومیل کرده اند و باید در پیشگاه خداوند و مردم باید پاسخگو باشند.