صنعت معدنکاری با صنایع میانی و ساخت‌محور و هم چنین با بخش بازرگانی تفاوت‌هایی دارد از این رو هر سیاست مداخله‌گرانه دولت در این بخش می‌تواند تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد.
قیمت گذاری در زنجیره تامین فولاد باعث شده همه چیز به نفع حلقه‌های مشخصی از این زنجیره تمام شود. انواع کالا‌های تولیدی در زنجیره از سنگ آهن و شمش تا محصولات فولادی مثل ورق و نورد قیمت جهانی دارند و فولاد در بازار داخل ایران هم متاثر از قیمت‌های جهانی و حتی بالاتر از آن معامله می‌شود.
از این رو زنجیره نامتوازن رشد کرده و توسعه یافته و اکنون با ظرفیت فعالیتی رو به رو شده است که علی رغم تولید بالا و قدرت اجرایی زیاد در بازا رجهانی، بلاتکلیف باقی مانده است.
برخی از فعالان معدنی به ویژه در سنگ آهن بر این نظرند که طی سال‌های گذشته در زنجیره تامین فولاد صرفا منافع حلقه شمش دیده شده و قیمت گذاری‌ها به نفع این حلقه تمام شده است. این حلقه فربه شده و بقیه بخش‌ها ضعیف شده‌اند. البته آنان معتقدند برای توسعه ارزآوری، این سیاست‌گذاری و این رویکرد باید تغییر کند تا همه حلقه‌های زنجیره به توسعه متوازن برسند.
دردسر‌های ناتمام سنگ آهنی‌ها
صمدی ادامه داد: دولت نمی‌تواند همچنین تکالیفی را برای بخش خصوصی الزامی کند بهتر است دولت در مسائل مربوط به شرکت‌های خصوصی سنگ آهن از قبیل قیمت گذاری، سهمیه بندی و عوارض صادراتی دخالت نکند.
وی تصریح داشت: چرا که برای حمایت از واحد‌های تولید فولاد و استفاده حداکثری از ظرفیت تولید فولاد در کشور مقرر شد که صادرات سنگ آهن، کنسانتره و گندله تنها به اقلامی محدود شود که مورد استفاده تولیدکنندگان فولاد کشور نیست و صادرات در این اقلام نیز تنها با تأیید معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت و پرداخت عوارض صورت گیرد. بحث فروش محصولات با نصف قیمت در بازار داخل، موضوعی است که انتقاد فعالان و تولید کنندگان این بخش را برانگیخت، اما این دستورالعمل که از تیرماه تاکنون قابل اجرا بوده است، ملغی شده است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ گفت: با رویکردی که وزارت صمت پیش گرفته بود در طی سال گذشته تاکنون صادرات سنگ آهن به نقطه صفر رسیده است و این برای تولید کنندگان سنگ اهن بسیار سنگین و تبعات جبران ناپذیری را در پی داشته است.
وی ادامه داد: در تیر ماه امسال وزارتخانه با ابلاغ دستور العمل جدید دیگری مبنی بر ممنوعیت کامل سنگ آهن شرایط را برای تولید کنندگان محصولات معدنی بسیار سخت‌تر کرد.
به گفته صمدی؛ از این رو وزارت صمت با ابلاغ چنین دستوری با اعتراض شدید تولید کنندگان مواد معدنی و سنگ آهن مواجه شد که در نهایت به لغو آن انجامید.
وی تصریح داشت: اما وزارتخانه همچنان به همان روند خود ادامه می‌دهد و بخشنامه صادراتی با همان روال گذشته خود را طی می‌کند و به قوت خود باقی مانده است.
صمدی ادامه داد: ما هنوز چیزی به نام صادرات نداریم و این موضوع باید با اجازه و تأیید وزارت صمت انجام بگیرد که متأسفانه تحت هر شرایطی مجوزی برای صادرات صادر نمی‌کند.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران در پاسخ به این سوال که شرایط تولید در چه وضعیتی قراردارد گفت: تولید طبق روال گذشته و با همان وضعیت در حال تولید است، اما تولید سنگ آهن از معادن متعارف به نقطه اوج رسیده و این مسیر همچنان د رحال ادامه است در حالی که اگر قرار باشد فولاد سازان با ظرفیت کامل طی سال‌های آینده تولید داشته باشند ممکن است این مقدار از تولید سنگ آهن نتواند جواب نیاز داخل را بدهد.
وی تصریح داشت: چرا که تولید سنگ آهن صرفاً از معادن پُر عیار استخراج می‌شود حالا اگردولت برنامه جدیدی داشته باشد که از این نقطه فعلی حرکتی و جهشی در تولید باشد و ناگزیر است به سمت سایر ذخایری بروند که عمدتاً تولیدات آن با این نوع قیمت گذاری‌ها به سختی، اقتصادی و مرقون به صرفه خواهد شد.
مسکوت ماندن معادن متعارف
دبیر انجمن زغال‌سنگ گفت: البته ناگفته نماند اگر از معادن به صورت متعارف، تولیدات انجام و با قیمت‌های جهانی، تعیین قیمت شود قطعاً استخراج سنگ آهن از معادن متعارف برای تولید کنندگان این بخش اقتصادی خواهد بود در غیر این صورت حرکت به سمت استفاده از سایر ذخایر سنگ آهن بسیار سخت و شاید هم نشدنی باشد.
صمدی گفت: فرایند استخراج و افزایش عیار سنگ آهن از معادن جدید و کم عیار گران تمام می‌شود و هزینه بر دار است، اما باید بدانید که در دنیا استخراج از این معادن سنگ آهن‌ها به طوری که بتواند حمایت از بخش تولید و ارزآوری باشد به طور متناسب بهره برداری می‌شود. اکنون ۶۰ درصد تولیدات سنگ آهن دنیا از این معادن عمیق و کم عیار و هماتیتی می‌باشد هر چند در کشور ما از معادن هماتیتی به درستی استفاده نشده و هرگاه دولت از موضع حمایت به بحث این معادن ورود کرده، بلافاصله رها کرده است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ گفت: شاید موضوع احیای معادن کوچک و متوسط در کشور از سوی متولیان مطرح شود اما بخش مغفول مانده در ایران معادن سنگ آهن هماتیت کم عیار است که به آن توجه نشده، اما در طرح احیای معادن کوچک مقیاس و متوسط این معادن مورد توجه قرار گرفته اند و اقداماتی برای استفاده بهینه از آن‌ها در دستور کار است.
به گفته این فعال اقتصادی، در بخش معدن؛ با حمایت‌ها و اقدامات وزارت صمت و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این زمینه می‌توان در سال‌هایی نه چندان دور در کشور با افزایش تولید سنگ هماتیت و به وجود آمدن کارخانه کنسانتره هماتیتی می‌توان آینده روشنی را برای این بخش ایجاد کرد.
وی یادآور شد: اگر قرار است از این معادن برای تولید بیشتر فولاد استفاده شود قطعاً باید به سمت ذخایر خلوص درجه ۲ بروند و می‌توان انتظار جهش در تولید داشته باشند، اما اکنون معادن با حداکثر ذخایر در حال استخراج و تولید هستند که امیدی به آینده مطلوبی برای این معادن نیست.
صمدی با تأکید بر اینکه بیشتر ذخایر معادن پُر عیار که در طی سال‌های اخیر با حداکثر ظرفیت خود تولید داشته‌اند امروز به انتهای ذخایر رسیده‌اند و نمی‌توان توقع تولید بیشتری از این معادن داشت و به زودی ذخایر سنگ آهن به اتمام می‌رسد.
رئیس کمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران ادامه داد: احتمال دارد باتوجه به عدم هماهنگی‌های لازم برای تولید بیشتر سنگ آهن در سال آینده ناگزیر به کاهش تولید سنگ آهن شوند و در نتیجه زنجیره فولاد کشور با مشکل اساسی رو به رو خواهد شد.
وی تصریح داشت:متأسفانه در این شرایط دولت برای تأمین نیاز فولادسازان مجبور به واردات سنگ آهن خواهد شد که بهای تمام شده آن نسبت به نرخ جهانی به دلیل افزایش هزینه‌های جانبی بسیار گران تمام خواهد شد.