اقتصاد۲۴ - پنجم شهریورماه سال ۱۳۹۸پروژه اقدام ملی مسکن به طور رسمی آغاز و هجدهم آبان ماه سال ۱۳۹۸ اولین مرحله ثبت نام از متقاضیان این طرح در چهار استان شروع و سپس به دیگر مناطق کشور تسری پیدا کرد؛ بنابراین حدود ۱۵ ماه از آغاز ثبت نام طرح اقدام ملی مسکن می‌گذرد، اما هنوز برخی متقاضیان اعلام می‌کنند که وضعیت پروژه شان مشخص نیست.
تعدادی از افرادی که اسمشان برای مسکن ملی تایید شده و واریز وجه داشته اند عنوان می‌کنند پس از ثبت نام و واریز اولیه وجه بلاتکلیف هستند. نه تنها خبری از اجرای پروژه نیست بلکه در مواردی جانمایی نیز انجام نشده است. عده‌ای هم می‌گویند بعد از واریز ۴۰ میلیون تومان که از ماه‌ها قبل انجام داده اند اطلاع رسانی برای انجام مراحل بعدی صورت نگرفته است.
یکی از دلایل عدم پیشرفت کار‌ها در طرح اقدام ملی مسکن، استقبال نکردن سازندگان از فراخوان‌های ادارات راه و شهرسازی استان‌ها است. سازندگان نسبت به مواد قرارداد‌ها نقد‌هایی دارند. از طرف دیگر نوسانات نرخ مصالح ساختمانی، محاسبات آن‌ها را از بازده سرمایه در پروژه مسکن ملی به هم ریخته است. طبق اعلام مدیرعامل بانک مسکن که تامین تسهیلات ۱۴۰ هزار واحد طرح اقدام ملی مسکن را بر عهده دارد تا کنون حدود ۸۰۰۰ میلیارد تومان به پروژه‌های اقدام ملی تزریق شده که ۵۰۰۰ میلیارد تومان از طریق آورده متقاضیان و ۳۰۰۰ میلیارد تومان از طریق تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی تامین شده است.
قرار است پروژه ۴۰۰ هزار واحدی اقدام ملی مسکن تقریبا در تمام استان‌ها اجرایی شود. از ۱.۶ میلیون متقاضی اولیه ۴۶۰ هزار نفر واجد شرایط شناخته شدند. ۱۹۸ هزار نفر افتتاح حساب و ۱۳۸ هزار نفر واریز وجه داشته اند. آورده اولیه حدود ۴۰ میلیون تومان است، البته ظاهرا در برخی پروژه‌ها ۵۰ میلیون و حتی بیشتر از متقاضیان دریافت شده است.
از جمله مشکلات اصلی طرح اقدام ملی، تامین مبلغ آورده است که بسیاری از خانوار‌ها توان پرداخت آن را ندارند. یکی از متقاضیان طرح اقدام ملی مسکن در استان قزوین می‌گوید: بعد از اینکه اسمم برای مسکن ملی تایید شد از من خواستند تا به سازمان نظام مهندسی مراجعه کنم. آنجا فرمی را دادند پر کنم و ۱۲۰ هزار تومان کارمزد دریافت کردند. بعد گفتند که باید ۴۰ میلیون تومان پرداخت کنید و هر چهار پنج ماه نیز ۴۰ میلیون تومان دیگر بدهید. آخر من کارگر چطور ماهیانه ۸ تا ۱۰ میلیون تومان پس انداز کنم؟
یکی دیگر از متقاضیان بیان می‌کند: حدود پنج ماه قبل آورده اولیه به مبلغ ۵۰ میلیون تومان وازیز کرده ام، اما پس از آن هیچ اطلاع رسانی به من نشده و خبری از اجرای طرح نیست. افراد دیگری هم از پرداخت آورده‌های اولیه از حدود هشت ماه قبل خبر می‌دهند و می‌گویند که حتی مکان پروژه مشخص نشده است.
به نظر می‌رسد پیدا نشدن پیمانکاری که طرح را بپذیرد و کمبود زمین از دلایل بلاتکلیفی طرح‌های اقدام ملی است. حتی در شهر‌های کمتر از ۱۰۰ هزار نفر مشکل تامین زمین وجود دارد. به طور مثال قرار است ۱۳۸ هزار واحد مسکن ملی توسط بنیاد مسکن ساخته شود، اما تا روز چهارم بهمن ماه تنها ۱۱ هزار و ۸۰۰ واحد به مرحله آماده سازی زمین و تعریف پروژه رسیده که ۵۸۰۰ واحد در مرحله آماده سازی زمین و ۶۰۰۰ واحد در مرحله اجرا قرار دارد. برای ۱۲ هزار نفر از پذیرفته‌شدگان واجد شرایط هم تامین زمین نشده است.
بیشتر بخوانید: واریز ۵۹۰۰ میلیارد تومان به حساب مسکن ملی
در تهرانسر هم قرار است ۲۰۰۰ واحد با مسئولیت اداره کل راه و شهرسازی استان تهران ساخته شود، اما هنوز ۱۱۰۰ واحد در مراحل فراخوان قرار دارد و در واقع پیمانکاری برای آن تعیین نشده است. این در حالی است که احمد مهرآبادی ـ مدیرعامل سازمان ملی زمین و مسکن ـ مدتی پیش قول داد که پروژه تهرانسر شهریورماه ۱۴۰۱ به پایان برسد!
طرح اقدام ملی در مناطق مختلف کشور از پیشرفت یکسانی برخوردار نیست. به طور مثال در شرایطی که هنوز برخی پروژه‌ها آغاز نشده، برخی دیگر از حدود سه ماه قبل افتتاح شده است. تعدادی دیگر نیز در مراحل مختلف ۵ تا ۵۰ درصد پیشرفت قرار دارد. بعضی پروژه‌ها نیز به پیشرفت بالای ۷۰ درصد رسیده است.
مسکن ملی در یک نگاه
شهریوماه ۱۳۹۸ طرح اقدام ملی مسکن با حضور رییس جمهور کلنگ زنی شد و ۱۸ آبان ماه ۱۳۹۸ ثبت نام از متقاضیان در چهار استان آغاز و سپس به دیگر استان‌ها تسری پیدا کرد. برای این پروژه ۴۰۰ هزار واحد تعریف شد که در دور اول و دوم نام نویسی ۱.۶میلیون نفر از طریق سایت tem.mrud.ir و پیامک ثبت نام کردند که ۴۶۰ هزار نفر واجد شرایط شناخته شدند. اولین واحد‌ها به تعداد ۱۱ هزار و ۵۶۰ واحد در روز یکم آبان ماه ۱۳۹۹ به دستور رئیس جمهور افتتاح شد. این پروژه از طریق آورده متقاضیان و ۱۰۰ میلیون تومان وام بانکی با نرخ سود ۱۸ درصد ساخته می‌شود. آورده متقاضیان در مرحله اول حدود ۴۰ میلیون تومان است. میانگین قیمت این واحد‌ها در کل کشور طبق آخرین برآورد از هزینه‌های تابستان ۱۳۹۹ به متری ۲.۷ میلیون تومان می‌رسد که البته با توجه به کیفیت سازه‌ها در مناطق مختلف، قیمت‌ها متفاوت خواهد بود. ثبت نام مراحل اول، دوم و سوم به پایان رسیده است. فرصت ثبت نام در مرحله سوم از ۱۸ دی ماه ۱۳۹۹ آغاز شد و پنجشنبه (۲۵ دی ماه) به اتمام رسید. در صورت خالی شدن ظرفیت یا تامین زمین، امکان ثبت نام مجدد وجود دارد.