دانشمندان مدتی است می‌دانند که برنامه روزانه افراد بر کیفیت سلامتی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. مطالعات در مورد حیوانات و افراد نشان می‌دهد که هر بافت در بدن ما حاوی نوعی ساعت مولکولی است که در هنگام قرار گرفتن در معرض نور، غذا و خواب به ما پیام می‌دهد. با توجه به سبک زندگی ما، این ساعت‌های سلولی ریتم شبانه‌روزی متعددی را در درون ما ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود درجه حرارت بدن، سطح هورمون ها، قند خون، فشار خون، قدرت عضلانی و سایر سیستم‌های بیولوژیکی بدن در طول روز تنظیم شوند.
بر هم زدن الگو‌های طبیعی شبانه روزی ۲۴ ساعته می‌تواند سلامت ما را مختل کند. به عنوان مثال، افرادی که در شیفت شبانه کار می‌کنند و عادت‌های خواب آن‌ها کنار گذاشته می‌شود، در معرض خطر بالای مشکلات متابولیک مانند چاقی و دیابت نوع ۲ هستند. این مشکل در مورد افرادی که دیر هنگام و خارج از ساعات معمول شام غذا می‌خورند هم به وجود می‌آید. اگرچه تحقیقات دلگرم کننده‌تر نشان می‌دهد که دستکاری در زمان خواب و وعده‌های غذایی گاهی می‌تواند سلامت متابولیسم را بهبود بخشد.
اما بیشتر این تحقیقات به زمان غذا خوردن یا خوابیدن معطوف بودند. اینکه آیا و چگونه زمان ورزش ممکن است بر سلامت سوخت‌وساز تأثیر بگذارد کمتر بررسی شده است. همچنین نتایج آزمایشات گذشته همیشه یکسان نبوده‌اند. برخی پیشنهاد می‌کنند که تمرینات صبحگاهی باعث چربی سوزی و کاهش وزن می‌شود. اما این آزمایش‌های اغلب زمان صبحانه و سایر وعده‌های غذایی و همچنین ورزش را دستکاری می‌کردند و داوطلبان سالم و بدون مشکلات متابولیک را بررسی می‌کردند.
وقتی ورزش عصرگاهی مفیدتر است
از طرف دیگر، یک مطالعه بسیار بحث برانگیز در سال ۲۰۱۹ نشان داد که مردان مبتلا به دیابت نوع ۲ که بعدازظهر چند دقیقه تمرین با شدت زیاد را انجام می‌دهند کنترل قند خون خود را پس از دو هفته بهبود می‌بخشند. اما اگر آن‌ها در هنگام صبح، همان تمرینات شدید را انجام می‌دادند، سطح قند خون آن‌ها به طور ناسالم افزایش می‌یافت. پس ممکن است زمان تمرینات متوسط نیز بر چگونگی تغییر در متابولیسم افراد توسط تمرین تأثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید: ویتامین D با مصرف مواد غذایی تامین می شود
مجموعه تحقیقاتی که در این زمینه انجام شد نشان داد که برای مبتلایان به دیابت نوع ۲ فواید تمرینات بعدازظهر به طور قاطعانه بهتر از ورزش صبحگاهی است. مردانی که ورزش‌های سنگین بعدازظهر انجام داده بودند حساسیت به انسولینشان بسیار بهتر از افرادی بود که در صبح ورزش کرده بودند. در مجموع افرادی که متابولیسم مختل شده‌ای دارند باید ورزش را در هنگام بعدازظهر انجام دهند. اما باید توجه داشت که این پژوهش روی مردان انجام شده است و زنان ممکن است متابولیسم متفاوتی داشته باشند.
اما نتایج تحقیق در مورد زمان مناسب ورزش به اینجا ختم نمی‌شود. در یک مطالعه داده‌های مربوط به کسانی که به صورت مداوم در ساعات ۸ تا ۱۰ صبح ورزش می‌کردند نیز تحلیل شد و با ۲۰ نفر دیگر که همیشه بین ساعات ۳ تا ۶ بعدازظهر ورزش می‌کردند مقایسه شد. نتایج آن‌ها نشان داد که مزایای ورزش بعدازظهر برای این نمونه از افراد بسیار بیشتر از ورزش صبحگاهی است. همچنین در مطالعه‌ای دیگر محققان از مردان بالغ در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ خواستند که دو بار در هفته و به مدت ۱۲ هفته با دوچرخۀ ثابت در یک فضای آزمایشگاهی رکاب بزنند و در این فاصله میزان سوخت‌وساز آن‌ها اندازه‌گیری می‌شد. پس از ۱۲ هفته، مردانی که در بعد از ظهر رکاب زده بودند، حساسیتشان به انسولین به‌طور قابل توجهی بهتر از ورزشکارانی بود که صبح رکاب زده بودند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که ورزش کردن در بعدازظهر ممکن است بر غذا‌هایی که عصر به بعد می‌خوریم اثر داشته باشد و به سوخت‌وساز یا هضم سریع‌تر آخرین وعده‌های غذایی قبل از خواب کمک کند. در این حالت بدن ما می‌تواند به معده‌ای سبک‌تر استراحت کند. همین مسئله باعث بهتر شدن هماهنگی ساعت و متابولیسم بدن می‌شود که بر سلامت اثر مثبتی دارند. تحقیقات آینده باید بر میزان اثربخشی تمرین‌های ورزشی روی الگوی خواب تمرکز کنند؛ چراکه خواب و تغذیه در سلامت نقشی اساسی دارند. این تحقیق نشان داد که در هر صورت ورزش کردن بهتر از ورزش نکردن است؛ به‌شرط اینکه مرتب و مداوم آن را ادامه دهیم.