اقتصاد۲۴ - بسیاری از متقاضیان طرح اقدام ملی مسکن نسبت به واریز مبلغ آورده اقدام نمی‌کنند. طبق آخرین آمار که بهمن ماه امسال ارایه شد از ۴۶۰ هزار متقاضی واجد شرایط ۱۹۸ هزار نفر افتتاح حساب و ۱۳۸ هزار نفر واریز وجه داشته اند. آورده اولیه حدود ۴۰ میلیون تومان است، اما برخی متقاضیان از واریز تا ۱۰۰ میلیون تومان طی دو مرحله خبر می‌دهند و می‌گویند که وجوه درخواستی از طرف پیمانکاران دائما افزایش می‌یابد.
مهدی ـ یکی از متقاضیان مسکن ملی در زاهدان ـ بیان می‌کند: روز اول به ما اعلام کردند ۳۰ میلیون تومان آورده بیاورید. اما در مرحله اول ۴۰ میلیون تومان و بعد ۶۰ میلیون تومان دریافت کردند. برآورد اولیه از هزینه ساخت را ۳۵۰ میلیون تومان اعلام کردند، اما حالا می‌گویند باید ۴۵۰ میلیون تومان متقاضی بپردازد که با وام ۱۰۰ میلیون تومانی می‌شود ۵۵۰ میلیون تومان. نصب کابینت، هود، سینک، شیرالات و کولر هم به عهده متقاضیان است. با این شرایط نه می‌توانم انصراف بدهم و نه می‌توانم ادامه بدهم.
چند روز قبل نیز اقبال شاکری ـ عضو کمیسیون عمران مجلس ـ شرایط دشوار هزینه اولیه و پرداخت وام را از دلایل استقبال پایین متقاضیان از مسکن ملی دانست و گفت: شرایط سنگین پرداخت وام و هزینه اولیه موجب شده کمتر از ۱۵ درصد از افراد ثبت نام کننده پای امضای قرارداد نهایی پیش بروند.
با این حال محمود محمودزاده ـ معاون وزیر راه و شهرسازی ـ پیشرفت مسکن ملی را در قالب کلی، مناسب می‌داند. او اواخر بهمن ماه در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه متعهد به اجرای ۳۰۰ هزار واحد اقدام ملی در مناطقی بجز بافت فرسوده شدیم و هم اکنون ۵۰۴ هزار واحد در حال اجرا داریم گفت: ممکن است معدودی از واحد‌های اقدام ملی مسکن به دلیل برخی مشکلات شروع نشده باشد، اما طرح در قالب کلی، وضعیت مناسبی دارد و در برخی استان‌ها از جمله یزد به زودی افتتاح خواهیم داشت.
به گفته محمودزاده، کسانی که برای مسکن ملی ثبت نام کردند دو گروه هستند. برای حدود ۱۳۵ هزار نفر زمین واگذار شده که تحت عنوان گروه‌های ساخت عموما در شهر‌های کوچک در حال ساخت هستند که پروژه‌های آن‌ها بین ۳ تا ۱۰ واحد است.
معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: حدود ۳۲۶ هزار واحد نیز در قالب ۷۸۰۰ پروژه در سراسر کشور تعریف شده که در حال اجرا است. تمام متقاضیانی که پول واریز کرده اند به پروژه وصل شده و معلوم است پروژه شان کجاست. این اطلاعات بجز استان در سامانه ملی نیز قابل رصد است. بدین صورت که در نقشه کشور به صورت GIS می‌توان این طرح‌ها را مشاهده کرد.
عدم همکاری شهرداری‌ها در صدور پروانه ساخت نیز کار‌ها را دشوار کرده است. در این خصوص جواد حق شناس ـ معاون بنیاد مسکن ـ گفته است: یکی از مشکلاتی که در اجرای طرح اقدام ملی مسکن با آن مواجه هستیم استقبال و همراهی کم شهرداری‌های در صدور پروانه ساختمانی است که اجرای طرح را با کندی مواجه کرده است. بدین معنا که شهرداری‌ها برای اعمال ۵۰ درصد تخفیف برای صدور پروانه ساختمانی استقبال کمی داشتند. هم اکنون تعداد پروانه‌های صادره ساختمانی هم در انفرادی ساز و هم در گروهی ساز پایین است.
با اینکه برنامه افزایش مدت زمان پرداخت اقساط ساخت مسکن ملی از ۲۴ به ۳۰ ماه در دستور کار قرار دارد، اما به نظر نمی‌رسد که این مساله کمک قابل توجهی برای جبران کمبود نقدینگی متقاضیان باشد.
حق شناس معاون بنیاد مسکن در این خصوص بیان کرد: با توجه به اینکه برخی از متقاضیان اعلام کردند که توان پرداخت اقساط ساخت مسکن ملی را در ۲۴ ماه ندارند در حال برنامه ریزی هستیم تا این مدت زمان به ۳۰ ماه افزایش یابد. در پروژه‌هایی که کار ساخت آغاز می‌شود به طور متوسط بین ۱۸ ماه زمان می‌برد که کار عملیات ساختمانی آن‌ها به اتمام برسد و البته این مدت زمان نیز وابسته به تکمیل آورده متقاضیان در زمان و مهلتی است که تعیین می‌شود.
بیشتر بخوانید: حال و روز املاک بازنشسته در بازار مسکن
به هر ترتیب به نظر می‌رسد بخش قابل توجهی از اقشار پایین و حتی متوسط که جامعه هدف طرح اقدام ملی مسکن را تشکیل می‌دهند توانایی تامین مبالغ آورده اولیه را ندارند و دولت برای اجرای پروژه باید به دنبال راهکار‌های جایگزین باشد. شاید حذف تعدادی از متقاضیان بدحساب بتواند مقداری پروژه‌ها را جلو ببرد، اما در قالب کلی نمی‌توان چندان روی آورده افراد حساب کرد و وام ۱۰۰ میلیون تومانی با نرخ سود ۱۸ درصد هم تکافوی اجرای پروژه را نمی‌دهد.
افزایش سقف تسهیلات از ۱۰۰ به ۱۵۰ میلیون تومان در دستور قرار دارد که هنوز نهایی نشده است. تامین بخشی از هزینه‌ها به عنوان کمک بلاعوض ممکن است مقداری طرح را جلو بیندازد که ظاهرا دولت چنین منابعی ندارد و البته این سیاست از ابتدا در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار نداشته است. با این وجود مسکن ملی در قالب تفاهم نامه با دستگاه‌های دولتی به دلیل برخورداری از تسهیلات درون بخشی و پیگیری پرداخت آورده از سوی دستگاه متولی، وضعیت مناسب تری نسبت به قالب ثبت نامی دارد.
مسکن ملی در یک نگاه
شهریوماه ۱۳۹۸ طرح اقدام ملی مسکن با حضور رییس جمهور کلنگ زنی شد و ۱۸ آبان ماه ۱۳۹۸ ثبت نام از متقاضیان در چهار استان آغاز و سپس به دیگر استان‌ها تسری پیدا کرد. برای این پروژه ۴۰۰ هزار واحد تعریف شد که در دور اول و دوم نام نویسی ۱.۶میلیون نفر از طریق سایت tem.mrud.ir و پیامک ثبت نام کردند که ۴۶۰ هزار نفر واجد شرایط شناخته شدند. اولین واحد‌ها به تعداد ۱۱ هزار و ۵۶۰ واحد در روز یکم آبان ماه ۱۳۹۹ به دستور رئیس جمهور افتتاح شد. این پروژه از طریق آورده متقاضیان و ۱۰۰ میلیون تومان وام بانکی با نرخ سود ۱۸ درصد ساخته می‌شود. آورده متقاضیان در مرحله اول حدود ۴۰ میلیون تومان است. میانگین قیمت این واحد‌ها در کل کشور طبق آخرین برآورد از هزینه‌های تابستان ۱۳۹۹ به متری ۲.۷ میلیون تومان می‌رسد که البته با توجه به کیفیت سازه‌ها در مناطق مختلف، قیمت‌ها متفاوت خواهد بود. ثبت نام مراحل اول، دوم و سوم به پایان رسیده است. فرصت ثبت نام در مرحله سوم از ۱۸ دی ماه ۱۳۹۹ آغاز شد و پنجشنبه (۲۵ دی ماه) به اتمام رسید. در صورت خالی شدن ظرفیت یا تامین زمین، امکان ثبت نام مجدد وجود دارد.