اقتصاد۲۴ - بیش از یکسال است که هر روز وزارت بهداشتی‌ها، کادر درمان، متخصصان و کارشناسان سلامت و... تقاضا می‌کنند، خواهش می‌کنند و هشدار می‌دهند که در برابر کرونا هوشیار باشیم. چراکه یک لحظه غفلت‌مان می‌تواند به بهای گزاف جان خود و عزیزان‌مان تمام شود. یکسال است که بسیاری از مردم ماسک می‌زنند، فاصله را رعایت می‌کنند و دل‌شان برای آغوش عزیزان‌شان تنگ است، اما صبر می‌کنند تا زمان پایان پاندمی قرن و آغاز زندگی بدون بیم از کرونا. کرونا هرچقدر می‌خواهد طول بکشد، اما سلاح‌شان را در برابرش زمین نمی‌گذارند. عده‌ای دیگر اما، گویی نه‌تن‌ها برای جان هموطنان و عزیزان‌شان ارزشی قائل نیستند، بلکه حتی به جان خودشان هم رحم نمی‌کنند. گویا هنوز کرونا را باور نکرده‌اند و بی هیچ رعایتی رفت و آمد کرده و هم خودشان و هم دیگران را در معرض خطری انسان‌کُش قرار می‌دهند.
کووید-۱۹ ساده می‌آید و ناباورانه می‌بَرَد
کووید-۱۹ همانگونه که تاکنون جان بیش از دو میلیون و ۵۹۲ هزار و ۸۵ نفر را در جهان و جان ۶۰ هزار و ۶۸۷ نفر از هموطنان‌مان را همینقدر تلخ، همینقدر ساده و ناگهانی و در اوج ناباوری گرفته است، می‌تواند در خانه ما را هم بزند و بی تعارف خودش را مهمان‌مان کند. مهمان بد یُمن و شگونی که نفس‌مان را به شماره می‌اندازد و آن زمان که انتظارش را نداریم، مغلوب‌مان می‌کند حال یا با گرفتن جان‌مان یا با داغدار کردن‌مان.
سه موج کرونایی
تا به امروز با کرونا سه موج شدید را تجربه کرده‌ایم. موج اول را در هجمه اول ویروس به کشورمان از زمان تایید بیماری تا اواخر اسفند ماه ۹۸ شاهد بودیم. آن زمان به تدریج متوجه شدیم که با استفاده از ماسک و رعایت چند راهکار بهداشتی ساده می‌توانیم در برابر ویروس چینی بایستیم. پیکی که بالاخره با آموزش و رعایت پروتکل‌های بهداشتی کاهشی شد و این روند کاهشی تا اواخر اردیبهشت ماه ادامه داشت.
با آرام شدن اوضاع اما، همه گمان کردند که کرونا رخت بسته است؛ محدودیت‌ها برداشته شد، خیابان‌ها شلوغ شد و سفر‌ها هم به راه. غافل از اینکه کرونا از همین عادی انگاری‌ها استفاده و در جان‌ها رخنه کرد. به طوری که مجدداد از اواسط خرداد ۱۳۹۹، تخت‌های بیمارستانی به تدریج پر شدند، آمار‌ها افزایش یافت و عمدتا شاهد افزایش ابتلا‌های خانوادگی بودیم. چراکه رفت و آمد‌ها و دید و بازدید‌ها شروع شده بود و کرونا مجال یافت تا کل یک خانواده را از بزرگ و کوچک گرفتار کند. در همین پیک بود که حرف از اجباری شدن استفاده از ماسک به میان آمد. به طوری که وزارت بهداشتی‌ها اعلام کردند که اجباری کردن استفاده از ماسک به نوعی احترام گذاشتن به سلامتی طرف مقابل است. در عین حال با توجه به بررسی‌هایی که تاکنون در دنیا انجام شده و با توجه به شیوه انتقال ویروس، استفاده از ماسک یکی از موثرترین و ارزان قیمت‌ترین راه‌های پیشگیری از انتقال ویروس است؛ به طوری که اگر دو نفر از ماسک استفاده کنند، حتی اگر یکی از آن‌ها مبتلا باشد و در برابر فردی قرار بگیرد که سالم است، بسته به نوع ماسک می‌تواند بین ۸۵ تا ۹۵ درصد محافظت انجام دهد؛ بنابراین ماسک به عنوان یک وسیله ساده و ارزان قیمت می‌تواند برای انجام فعالیت‌های اقتصادی و ادامه زندگی روزمره بسیار کمک کننده باشد. البته با رعایت برخی پروتکل‌های دیگر.
با این وجود برخی گوش‌شان بدهکار این حرف‌ها نبود و راه خودشان را می‌رفتند و بر همین اساس بود که پاییز و زمستان سخت از راه رسید و کرونا می‌تاخت و جان می‌گرفت. به طوری که مرگ‌های ۴۰۰ تایی ۵۰۰ تایی در روز را تجربه کردیم، خانواده‌های زیادی داغدار شدند و آرزو‌های زیادی در زیر خاک مدفون شد.
دستور جریمه و برخورد با پروتکل شکنان
دیگر تعلل جایز نبود و باید اقدامی عاجل انجام می‌شد تا مرگ‌های کرونایی کاهش یابند. بر همین اساس بود که ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشتی‌ها بر آن شدند که با ابزار محدودیت‌های جدی‌تر راه را بر این ویروس تاجدار ببندند؛ اعمال محدودیت‌های جدید آغاز شد. به طوری که از ۲۰ مهر ماه ۱۳۹۹، مصوبات جدیدی از ستاد ملی مقابله با کرونا بیرون آمد تا سد راه انتشار ویروس شود. بر اساس این مصوبات متخلفان کرونا که بیماری خود را پنهان می‌کنند در مرحله اول ۲۰۰ هزار تومان جریمه می‌شوند.
همچنین درخصوص ناوگان حمل و نقل عمومی اعلام شد که در صورتی که راننده تاکسی ماسک نزده باشد در صورتی که پلیس راهنمایی و رانندگی یا ناظران بهداشت محیط او را بدون ماسک ببینند حدود ۱۰۰ هزار تومان جریمه خواهد شد. همچنین به ازای هر یک از مسافران داخل خودرو که ماسک نزده باشند مجدداً راننده ۲۰ هزار تومان جریمه می‌شود و خود مسافر نیز موظف به پرداخت جریمه ۵۰ هزار تومانی است. بر این اساس هر فردی که ماسک نزند، ۵۰ هزار تومان جریمه می‌شود. در عین حال قرار شد که این جرایم به حسابی نزد وزارت بهداشت واریز شده و در حوزه مدیریت کرونا مورد استفاده قرار گیرند.
در عین حال از اول آذر ماه نیز این محدودیت‌ها تشدید شد و محدودیت‌هایی در ساعات کار مشاغل و کارمندان و همچنین در زمینه رفت و آمد‌های درون استانی و بین استانی ایجاد شد. همچنین با توجه به افزایش شهر‌های قرمز قرار بر منع تردد از ساعت ۲۱:۰۰ تا ۴:۰۰ صبح شد. در ادامه نیز آغاز فعالیت طرح محله محور مقابله با کرونا تحت عنوان طرح شهید قاسم سلیمانی، افزایش تعداد آزمایش‌های تشخیصی کرونا، اعمال محدودیت تردد بین استانی و... به تدریج آمار بستری و فوت ناشی از کرونا را بعد از یک پاییز پُر مرگ، کاهش داد. به طوری که در ۲۹ آذر ماه دکتر علیرضا رییسی-سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد که روند بیماری در ۳۰ استان کشور نزولی شده و خوشبختانه هیچ شهر قرمزی نداریم.
مرگ‌های ۲ رقمی و هشدار‌های مداوم
این کاهش تاجایی پیش رفت که از اواسط دی ماه میزان بستری بیماران به شدت کاهش یافت و میزان مرگ و میر کرونایی نیز پس از چندین ماه در تاریخ ۱۶ دی ماه مجددا دو رقمی شد. همچنین بر این اساس میزان موارد سرپایی مثبت بیماری در کل کشور نیز با کاهش چشمگیری روبرو شد؛ به طوری که وزیر بهداشت در هشتم دی ماه ۱۳۹۹ از کاهش حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصدی مرگ و میر روزانه ناشی از کرونا در کشور خبر داد.
با این حال وزارت بهداشتی‌ها به طور مداوم هشدار می‌دادند که این کاهش ناپایدار و وضعیت بیماری در کشور شکننده است. به طوری که با کوچکترین عادی انگاری و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، هر آن امکان دارد که کرونا دوباره و با قوایی بیشتر به ما حمله کند. علاوه بر این کرونا در برخی کشور‌های جهان مانند انگلیس، برزیل و آفریقای جنوبی جهش‌هایی خطرناک کرده بود و قدرت سرایت، بیماری‌زایی و مرگ‌زایی‌اش هم افزایش یافته بود. دل‌نگرانی وزارت بهداشتی‌ها به تدریج رنگ واقعیت به خود گرفت؛ چراکه باز هم با آرام شدن اوضاع کووید-۱۹ در کشور، عادی‌انگاری و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی آغاز شد؛ به طوری که به گفته وزارت بهداشتی‌ها با کاهش ۱۴ درصدی پروتکل‌های بهداشتی در کشور مواجه شدیم.
خوزستان گرفتار ویروس انگلیسی
هرچند که این کاهش در برخی استان‌ها مانند خوزستان، بیشتر بود و حتی به گفته وزیر بهداشت میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در برخی شهر‌های خوزستان به زیر ۱۰ درصد رسیده بود و کرونا درست از همینجا مجددا به کشور ضربه زد. آن هم نه کرونای ووهان، بلکه کرونای جهش یافته انگلیس که آرام وارد کشور شد و همچنان در خوزستان می‌تازد و جان می‌گیرد. به طوری که طبق اعلام وزارت بهداشت در استان خوزستان شاهد شیب بسیار تند موارد بستری روزانه هستیم. همچنین خوزستان یکی از استان‌هایی بوده است که در هفته گذشته بیشترین موارد بروز موارد مثبت بستری و بیشترین میزان بروز موارد مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹ را داشته است. شهر‌های آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، خرمشهر، دزفول، دشت آزادگان، رامهرمز، شادگان، شوشتر، کارون و هویزه در این استان در وضعیت قرمز قرار دارند.
باید توجه کرد که بروز موارد بستری و مرگ و میر ناشی از کرونا در استان خوزستان، از متوسط کشوری فاصله بیشتری گرفته و این استان همچنان در رتبه اول کشور است. طی هفته گذشته افزایش شدید موارد بستری و فوت در این استان تداوم یافته است و باید تلاش کرد تا مدت و دامنه موج جدید کاهش یابد.
در برخی استان‌ها مانند چهارمحال بختیاری، قزوین و البرز نیز نگرانی‌هایی از شیوع دوباره ویروس مطرح می‌شود. همین موضوع است که در آستانه عید نوروز نگرانی از یورش مجدد کووید-۱۹ به کشور را دوچندان کرده است و تاکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و عدم سفر در نوروز بار‌ها و بار‌ها مطرح شده است.
نوروز در پیش است و نگرانیم
در این زمینه و در آستانه نوروز، وزارت بهداشت از ترافیک خیابان‌ها و شلوغی بازار‌ها و تب و تاب مردم برای خرید‌های نوروزی و البته عدم رعایت پروتکل‌ها و بویژه استفاده از ماسک از سوی برخی مردم، نگران است و چندی است که مقامات وزارت بهداشت نسبت به این موضوع مکررا هشدار می‌دهند.
وزیر بهداشت نیز چندی پیش اعلام کرد که عید نوروز در پیش است و ما همه نگران هستیم. مسافرت به عنوان اصلی‌ترین عامل در گردش ویروس بسیار موثر است و به عنوان وزارت بهداشت مطلقا موافق هیچ مسافرتی نیستیم. فکر میکنیم مانند سال گذشته که ایستادیم و گفتیم از ۲۵ اسفند فرصتی برای احیا و بازتوانی کادر بهداشت داشته باشیم، امسال هم باید از رفت و آمد‌ها جلوگیری کنیم؛ این درحالی است که سال گذشته ویروس ووهان بود با قدرت ابتلا و کشندگی کمتر، اما اکنون در خوزستان صحنه‌های دردناکی می‌بینیم. در عرض ۴۸ ساعت ریه پر است و فرصت به ما نمی‌دهد.
وی افزود: با چنین ویروس سهمگینی می‌خواهیم مسافرت هم برویم؟. می‌دانیم مردم خسته اند و حوصله شان سر رفته و صنعت توریسم آسیب جدی دیده است همه دنیا این طور است، ولی ناچاریم برای حفظ سلامت مردم روی برخی پروتکل‌ها بایستیم. یکی از دغدغه‌های ما همین تعطیلات نوروز است و پیشنهاد ما این است که تردد و مسافرت نباید باشد. از جاده‌های پرازدحام و تردد‌های بی رویه و درهم آمیختگی جمعیت آلوده از اقصی نقاط و انتقال یک ویروس موتاسیون یافته به شدت اضطراب داریم.
چه کسی باید با کسی که ماسک نمیزند، برخورد کند؟
با این اوصاف، گویا سکاندار و متولی سلامت کشور، یعنی وزارت بهداشت هنوز از وضع رعایت پروتکل‌ها و همچنین برخورد با پروتکل شکنان راضی نیست. به طوری که نمکی اعلام کرد که درباره برخورد با پروتکل شکنی اعتراض داریم. شرمنده همکارانم هستم و جوابی ندارم به آن‌ها بدهم. چه کسی باید با کسی که ماسک نمیزند برخورد کند. در گزارش‌ها می‌بینیم که فردی در بازار ایستاده و ماسک نزده و با خنده میگوید به ماسک اعتقادی ندارم. ماسک یک پروتکل است و ربطی به اعتقاد افراد ندارد. امید است بیش از پیش مجموعه ارزشمند سرمایه اجتماعی را دریابند.
در عین حال دکتر سیماسادات لاری-سخنگوی وزارت بهداشت در گفتگو با ایسنا، درباره وضعیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور و نحوه برخورد با پروتکل شکنان، گفت: تدوین و به روز رسانی پروتکل‌های بهداشتی با توجه به وضعیت بیماری کووید ۱۹ و همچنین بخشی از نظارت بر رعایت این موارد بر عهده وزارت بهداشت است. همه دستگاه‌های اجرایی و قضایی باید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده از ماسک و فاصله گذاری‌ها اهتمام داشته باشند.
وی تاکید کرد: برخورد با پروتکل شکنی‌ها بر عهده دستگاه‌های نظارتی، انتظامی و قضایی است و نمونه‌هایی از این موارد در استان‌های مختلف مشاهده شده که جای تشکر و قدردانی دارد.
لاری با بیان اینکه البته همچنان توصیه و آموزش مهم‌ترین مسیر برای همراه کردن جامعه محسوب می‌شود، گفت: این در شرایطی است که بدانیم میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور به کمترین حد خود از آبان ۹۹ تاکنون رسیده و این در آستانه عید نوروز هشدار مهمی است.
سخنگوی وزارت بهداشت اظهار کرد: باید این نکته را مد نظر داشته باشیم که برخورد با پروتکل شکنی یا عدم رعایت موارد بهداشتی توصیه شده بر عهده وزارت بهداشت نیست، اما افزایش موارد بیماری و بستری بیماران بار مضاعفی بر دوش کادر بهداشت و درمان کشور وارد می‌کند.
وفور ماسک در کشور
مقاومت برخی افراد در مقابل ارزان‌ترین راه پیشگیری از کرونا و البته بی توجهی به توصیه‌ها و درخواست‌های مکرر وزارت بهداشت برای پوشش ماسک و حتی توصیه‌ها مبنی بر استفاده دوبل از ماسک، در حالی است که اکنون و برخلاف روز‌های آغازین این بیماری در کشور، ماسک در کشور به وفور وجود دارد و مشکلی از بابت دسترسی به آن نیست؛ به طوری که رییس سازمان غذا و دارو در هفتم دی ماه اعلام کرد که تولید ماسک کشور از ۱۶۰هزار عدد در روز در ابتدای شیوع کرونا به بیش از ۳۰ میلیون عدد رسیده است. همچنین در حال حاضر روزانه ۴ میلیون عدد ماسک شامل یک میلیون و ۸۰۰ هزار عدد برای مراکز درمانی و ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار عدد ماسک برای عرضه در داروخانه‌ها توزیع می‌شود و به این ترتیب خوشبختانه امروز نیاز مصرف ماسک در کشور به خوبی توسط تولیدکنندگان داخلی پوشش داده می‌شود و ۵۱ میلیون ماسک دپو داریم.
در حال حاضر بر اساس آمار‌های سازمان غذا و دارو میزان تولید ماسک سه لایه از روزانه ۴۰۰ هزار عدد در سال ۱۳۹۸ به روزانه ۴۲ میلیون عدد رسیده است. همچنین میزان تولید ماسک فیلتر دار از روزانه ۵۰۰۰ عدد در سال ۱۳۹۸ به روزانه ۵۰۰ هزار عدد در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
در عین حال قیمت ماسک نیز تحت نظارت قرار دارد و با وجود آنکه در اوایل مهر ماه ۱۳۹۹ قیمت ماسک سه لایه در داروخانه‌ها ۱۳۰۰ تومان اعلام شد، اما اکنون ماسک‌های سه لایه در اغلب داروخانه‌ها با قیمت ۱۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد و از مردم نیز درخواست شده که در صورت مشاهده هرگونه تخلف از قیمت‌های مصوب اعلامی، موارد را به سامانه ۱۲۴ اطلاع دهند.