اقتصاد۲۴ - جزیره کیش طی برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (۱۳۷۲-۱۳۶۸) جزو اولین مناطقی بود که به عنوان منطقه آزاد تجاری- صنعتی در نظر گرفته شد تا بتواند بخشی از تنگنا‌ها و بحران‌هایی، چون مشکلات ارزی، نبود تکنولوژی نوین، مهارت در مدیریت، توسعه صادرات، ایجاد اشتغال و... را که به عنوان یک کشور در حال توسعه مرتفع کند. منطقه آزاد کیش به علت دسترسی به آبراه‌های آزاد جهانی و نزدیکی به بنادر و شهر‌های بین المللی همچون دبی، شارجه، منامه و دوحه، موقعیت منحصربه‌فردی برای توسعه اقتصادی کشور داشته است.
جذب سرمایه‌های داخلی و کیش به جزیره کیش
طی سالی که گذشت به رغم تشدید شرایط تحریمی در کشور، حضور سرمایه‌گذاران واقعی در منطقه آزاد کیش روندی صعودی داشته؛ به طوری که مراجعات سرمایه‌گذاران در حوزه صنعتی و غیر صنعتی با افزایش همراه شده است. براین اساس طبق اعلام ناصر آخوندی، معاون اقتصادی و سرمایه گذاری منطقه آزاد کیش؛ طی ۱۰ ماهه نخست سال ۹۹، در حوزه صنعتی در بخش ریالی ۲۱۶ میلیارد ریال و در بخش ارزی ۴۱ میلیون دلار، پروژه در حال انجام داریم که ۲۶ میلیون دلار آن محقق شده است.
بیشتر بخوانید: بهره برداری از طرح ۴۰ میلیارد ریالی توسعه سوئیچگیر مرکزی نیروگاه ماهتاب کیش
جالب اینجا است که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری‌ها در منطقه آزاد کیش در بخش غیر صنعتی و در حوزه هتلی بوده است، آن هم در شرایطی که کرونا صنعت گردشگری را با چالش عمیقی مواجه کرده است.
این در حالی است که طبق بررسی‌های به عمل آمده از سرمایه گذاری در بین سال‌های ۹۲ تا ۹۸ نشان می‌دهد که روند حجم سرمایه گذاری اضافه شده به منطقه آزاد کیش پیش از این در سال‌های ۹۳ تا ۹۸ فراز و فرود‌هایی را تجربه کرده است. بیشترین حجم سرمایه‌گذاری اضافه شده به منطقه مربوط به سال ۹۳ است با ۸۱۰۳۹ میلیارد ریال و پس از آن سال ۹۸ با ۳۹۳۹۶ بیشترین حجم سرمایه‌گذاری اضافه شده به منطقه آزاد کیش را شاهد هستیم.
در مورد سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته ریالی بر اساس پروانه بهره‌برداری، سال‌های ۹۲ و ۹۵ به ترتیب با ۴۷۵۹ میلیارد ریال و ۴۷۳۴ میلیارد ریال در صدر جدول قرار دارند. در سال ۹۸ میزان سرمایه گذاری تحقق یافته ارزی بر اساس پروانه بهره برداری در اوج قرار داشته که ۲۴۵۴۹۰ هزار دلار بوده است.
در شهریور ماه سال ۹۹، تعداد ۱۱ طرح زیرساختی، عمرانی و گردشگری در جزیره کیش با ۲ هزارمیلیارد تومان سرمایه گذاری، توسط رئیس جمهور از طریق ویدئو کنفرانس افتتاح شد که شامل ۴ طرح دولتی با عنوان " نخستین هلی پورت کشور"، " مرکز نوآوری کیش "، " شبکه توسعه یافته فیبرنوری و تونل ارتباطی جزیره " و " تعبیه کابل فیبرنوری دریایی پشتیبان جزیره کیش " و پروژه‌های بخش خصوصی نیز شامل " هتل ۵ ستاره پانوراما "، " مجتمع مسکونی خانه "، " مجتمع مسکونی ستاره "، " مجتمع مسکونی پرشین۲ "، " مجتمع خدماتی پارسیس"، " شرکت زمهریر کیش " و " شرکت مبلمان سام چوب کیش " بوده است.
همچنین افتتاح پترو دوار کیش و ۲ طرح صنعتی و خدماتی با اشتغالزایی ۱۳۳ نفری است در این منطقه از جمله پروژه‌هایی بوده که در رویداد اقتصادی دی ماه توسط رئیس جمهور به بهره‌برداری رسیده است.
در واقع بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها در منطقه آزاد کیش مربوط به حوزه گردشگری است. به طوریکه علاوه بر هتل‌های فعال در جزیره، ۵۱ هتل جدید نیز در دست ساخت و ۲ هتل نیز در حال تعمیر است که ظرافیت‌های اقامتی جزیره را در آینده به شدت افزایش خواهد داد. همچنین ۹ پروژه مشخص و مدون برای سرمایه گذاری در حوزه سلامت در بسته فرصت‌های سرمایه گذاری کیش تعریف شده است.
تراز تجاری منطقه آزاد کیش
تولید به ویژه با نگاه صادراتی یکی از مهمترین دلایل ایجاد مناطق آزاد کشور به‌شمار می‌رود که خوشبختانه این مهم در منطقه آزاد کیش با ثبت حجم ۵ برابری تولید در برابر واردات کالا محقق شده است. فقط در ۵ ماهه نخست سال ۹۹ صادرات کالا‌های تولیدی منطقه آزاد کیش ۴۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه آن در سال قبل که ۳۴ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار بوده، ۲۰ درصد افزایش داشته است. یکی از مهمترین رویداد‌های صادراتی منطقه آزاد کیش مربوط به اسفند ماه سال ۹۹ است که صادرات ۲۲ تن روغن صنعتی از کیش به آلمان بوده است.
مهمترین رویداد حوزه انرژی منطقه آزاد کیش
منطقه آزاد کیش با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کیش سکان‌دار یکی از عظیم‌ترین رویداد‌های انرژی در کشور بود که ٢١ نشست تخصصی در این نمایشگاه بین المللی انجام شد. این نمایشگاه تحت عنوان همایش حمایت از ساخت داخل در صنعت پتروشیمی بود که در آن بیش از ۲۰۰ شرکت دانش بنیان، سازنده تجهیزات، پتروشیمی‌ها و بانک‌ها حضور داشتند. در همایشی که امسال در جزیره کیش برگزار شد ۱۴ قرارداد و تفاهم‌نامه ساخت داخلی انواع کاتالیست و موادشیمیایی مصرفی پتروشیمی‌ها امضا شد. همچنین یکی از بزرگترین توافق‌نامه‌های طراحی و ساخت انواع الکتروکمپرسور‌های مورد نیاز صنایع گاز و پتروشیمی در حاشیه این رویداد با سازندگان ایرانی به امضا رسید.
به گفته جعفر ربیعی مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس؛ دراین نمایشگاه بیش از ۷۰ قرارداد و تفاهم نامه جدی با شرکت‌های فعال تولیدی درعرصه پتروشیمی سازنده منعقد شد که یک حرکت بزرگ در صنایع کشور محسوب شده و دستاورد ارزشمندی است.
نوآوری و صنایع خلاق
از اهداف بلند مدت مناطق آزاد کشور همواره توجه به حوزه دانش‌بنیان و نوآورانه بوده است. این است که در منطقه آزاد کیش تمرکز بر حضور شرکت‌های دانش بنیان و فن آورانه در اولویت بوده که مطابق آماری که مسعود توفیقی، مدیر مرکز نوآوری کیش در بهمن ماه سال ۹۹ ارائه کرد، از نیمه دوم سال ۱۳۹۸ بیش از ۱۶۵ شرکت دانش بنیان، خلاق و فناورانه درخواست خود جهت استقرار در مرکز نوآوری کیش را از طریق وبسایت موسسه علوم و فنون کیش و طرق دیگر ثبت کرده‌اند و طی جلسات مصاحبه حضوری و آنلاین نزدیک به ۶۰ شرکت از آن‌ها در مرکز نوآوری کیش استقرار یافته‌اند و سایرین نیز در مرحله عقد قرارداد هستند.
توسعه دریامحور منطقه آزاد کیش
آنچه طی سال‌های گذشته در برنامه‌ریزی‌های منطقه آزاد کیش اولویت اصلی را داشته، توسعه اقتصاد دریا محور بوده است. گستره‌های آبی یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیتی برای رشد اقتصادی کشور محسوب می‌شوند، و دریا به عنوان بستر مبادله بخش زیادی از کالا‌های تجاری دنیا، موجب افزایش توان اقتصادی هر کشوری می‌شود.
۱۹۰ هزار کیلومتر مربع گستره دریایی و حدود ۵ هزار و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی در منطقه آزاد کیش، دسترسی به دریا در شمال و جنوب و آب‌های آزاد (اقیانوس هند)، مجاورت با منطقه استراتژیک خلیج فارس و تنگه هرمز و قرارگرفتن درکریدور‌های ترانزیتی بین المللی عامل برخورداری از مزیت‌های فراوانی شده است. بندرکیش در حال حاضر دارای ۲۰ پست اسکله عمومی، نفتی، رو-رو و مسافری با ظرفیت حداکثری آبخور ۷ متر و نیم در حوضچه شماره یک بوده و در حوضچه شماره دو نیز اسکله‌هایی باظرفیت ۱۲ هزار تن ولایروبی با آبخور ۹ متر و نیم است. ساخت اسکله‌های جدید در حوضچه شماره ۳ این بندر نیز در دستورکار قرار گرفته که امکان پهلودهی شناور‌های ۳۵ هزارتن با آبخور ۱۴ متر را پس از اجرا در بندرگاه کیش فراهم می‌سازد.
هرچه هست در سال ۹۹ منطقه آزاد کیش در راستای مهمترین وظیفه محوله در برنامه‌های توسعه‌ای کشور به پیش رفته و امکان پیشرفت و ترقی رو به رشدی به توان اقتصادی کشور افزوده است که با تمرکز بیشتر بر اقتصادی این منطقه در سال ۱۴۰۰ می‌توان افق روشنی را در برابر متصور بود.