بازار اوراسیا فرصتی طلایی برای تجار ایرانی

اقتصاد۲۴ - پنج کشور روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان به عنوان اعضای اصلی از سال ۲۰۱۵ اتحادیه اقتصادی را با نام اوراسیا تاسیس کردند تا در زمینه سیاست‌گذاری اقتصادی، اقتصاد کلان و مهاجرت نیروی کار، قوانینی را برای تجارت آزاد و امضای موافقت‌نامه‌های تجاری با کشور‌های دیگر تعیین کنند.

هدف این اتحادیه گسترش روابط تجاری در جهان با منافع مشترک اقتصادی است و پس از گذشت مدتی از زمان تاسیس برای رسیدن به توافق‌های تجاری، مذاکرات خود را آغاز کرد که در این میان کشور‌هایی مانند ازبکستان خواستار پیوستن به اتحادیه شدند و برخی دیگر مانند سنگاپور و ویتنام اقدام به امضای قرارداد‌هایی برای تجارت آزاد یا مبادلات اقتصادی دیگر کردند.

از سوی دیگر ایران از نخستین کشور‌هایی بود که برای داشتن تجارت آزاد وارد مذاکره‌های چندجانبه با اتحادیه اقتصادی اوراسیا شد و در پنجم آبان‌ماه سال ۹۸ موافقت‌نامه‌ای موقت را به نتیجه رساند که بر اساس آن ۸۶۲ قلم کالا مورد توافق قرار گرفت.

از اقلام مورد معامله ۳۶۰ کالا مربوط به ایران و ۵۰۲ محصول در مورد اتحادیه شامل اعطای ترجیحات تجاری می‌شود و مطابق فهرست اعطایی اوراسیا قرار شد تا تعرفه ۱۷۵ ردیف کالا از جمله انواع فرش دستباف و ماشینی، پسته، انواع میگو، میوه‌هایی مانند پرتقال و لیمو، سبزیجات، خرما، بیسکوییت و شیرینی، برخی محصولات از پلیمر‌های پروپیلن، ورق‌های پلاستیکی و محصولات بهداشتی، صفر شود.

البته این گام اولیه برای رسیدن به موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا برای افزایش اقلام تجاری است که برای دو سال به امضا رسید و با گذشت سال نخست و افزایش تجارت در بخش‌های مختلف، آمار‌ها از موفقیت‌آمیز بودن روابط اقتصادی با پنج کشور عضو حکایت دارند.

البته در تجارت آزاد تعرفه‌های تجاری اندک یا صفر تعیین می‌شوند و موضوع دیگری که مورد مذاکره قرار دارد در خصوص ۸۰ قلم کالای تجاری است که طرفین در حال مذاکره برای کاهش این تعداد کالای دارای محدودیت هستند.

حال پس از گذشت بیش از یکسال از آغاز اجرای موافقت‌نامه تجاری ایران و اوراسیا شرایطی فراهم شده تا نخستین نمایشگاه اختصاصی اتحادیه اقتصادی اوراسیا با مشارکت فعالانه کشور‌های عضو در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ برگزار شود تا توانمندی‌های صنعتی و تولیدی ایران به خوبی معرفی شود و زمینه همکاری‌های مشترک میان کشور‌ها را بیش از پیش ارتقا یابد.

این نمایشگاه به عنوان فرصتی مناسب برای گردهمایی و معرفی قابلیت‌ها، ارتقای ظرفیت‌های رقابت پذیری صنعتی و تجاری، برندسازی و معرفی نام و اعتبار محصولات تولیدی ایران به فعالان صنعتی و اقتصادی کشور‌های عضو اوراسیا محسوب می‌شود.

نخستین نمایشگاه اختصاصی ایران و اوراسیا برای ایجاد یک زنجیره مناسب از تولید تا صادرات، ضرورت دارد تا به نیاز‌های متنوع منطقه‌ای و بین المللی در استقبال از محصولات تولیدی توجه ویژه‌ای کند و می‌تواند یکی از عوامل موثر در کاهش آثار تحریم‌ها و ایجاد ظرفیت‌های پایدار صادراتی در این کشور‌ها باشد.

برگزاری نخستین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا در ایران فرصت بسیار خوبی محسوب می‌شود تا اتاق‌های بازرگانی در استان‌های مختلف کشور با شرکای خود در کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا روابط را گسترش و توسعه دهند، زیرا با توجه به اقلیم‌های متنوع در ایران کالا‌های بسیاری در فصول مختلف قابل مبادله هستند.

در همین راستا، «بهروز الفت» مدیر کل اروپا و آمریکای سازمان توسعه تجارت، یکی از موانع گسترش روابط تجاری ایران و اوراسیا را شناخت نداشتن کشور‌ها از بازار‌های یکدیگر عنوان کرد و گفت: نمایشگاه تخصصی اوراسیا در اردیبهشت‌ماه سال آینده نخستین گام جدی اجرای موافقت‌نامه برای شناخت طرفین از یکدیگر محسوب می‌شود.

وی ابراز امیدواری کرد که این نمایشگاه بتواند مشکلات حوزه حمل‌ونقل را کاهش دهد و سرمایه‌گذاران بیشتری را در داخل و خارج از کشور در زمینه لجستیک، خدمات و تولید جذب کند.

بیشتر بخوانید: بازگشت ۴۱ میلیارد یورو ارز صادراتی به چرخه اقتصادی کشور

الفت با تاکید بر اینکه این نمایشگاه می‌تواند جرقه‌ای برای بهبود جریان تجارت ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد، گفت: کالا‌هایی مورد معامله در تجارت آزاد با تعرفه‌های گمرکی صفر درصد خواهد بود و باقی اقلام که تخفیف دریافت کرده‌اند نیز به صفر نزدیک می‌شوند تا هزینه تجارت کاهش یابد.

ظرفیت ۳۰ میلیارد دلاری تجارت با اوراسیا

همچنین، «میرهادی سیدی» مشاور امور بین‌الملل و مذاکره‌کننده موافقت‌نامه‌های تجاری سازمان توسعه تجارت با تاکید بر اینکه ایران به زودی بازاری با تعرفه صفر را در اختیار خواهد داشت، گفت: تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا ظرفیت ۳۰ میلیارد دلاری دارد و در حالی که فقط از سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار آن بهره‌مند شده‌ایم.

وی افزود: باید توجه بخش خصوصی و تولیدکنندگان را برای بهره‌مندی از این فرصت ظرفیت جلب کنیم که البته همکاری تجار در یک سال اخیر موجب افزایش ۸۰ درصدی در صادرات و واردات اقلام موافقت‌نامه شده است.

سیدی با بیان اینکه تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا تسهیل در تعاملات و تبادلات را در پی دارد، خاطرنشان‌کرد: برگزاری نمایشگاه اختصاصی اوراسیا گام بلندی در جهت بهره مندی از ظرفیت بالای پنج بازار جهانی است.

نخستین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا به عنوان رویدادی صنعتی و نمایشگاهی برای اولین بار با اتکا به توانمندی فعالان تولیدی از ۲۸ تا ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در محل دایمی نمایشگاه‌های بین المللی تهران برگزار می‌شود و اثرات مثبت برای آینده اقتصادی کشور خواهد داشت.

در این نمایشگاه از شرکت‌های بزرگ کشور‌های قطر، عمان، ترکیه، هندوستان، عراق، لبنان، سوریه و افغانستان نیز برای حضور دعوت شده است.

این فرصتی است برای معرفی ایران نه به اوراسیا بلکه بسیاری از کشور‌های جهان که به دنبال شناسایی توانمندی‌های ایرانیان برای تجارت هستند و تجار کشور نیز باید از آن بهره لازم را ببرند.

در ۱۰ ماهه امسال حدود ۲.۲ میلیون تن کالا بدون احتساب نفت خام به ارزش ۸۲۴ میلیون دلار به کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی و ارزشی به ترتیب با کاهش ۱۸ درصدی و چهار درصدی همراه بوده است.

واردات ایران در این مدت از کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا حدود ۲.۷ میلیون تن به ارزش ۹۵۶ میلیون دلار بوده که نسبت ۱۰ ماهه ۹۸ از نظر وزنی افزایش هفت درصدی را تجربه کرده و به لحاظ ارزشی حدود ۱۲ درصد کاهش داشته است.

طی این مدت صادرات ایران به دو کشور روسیه با ۳۸۷ میلیون دلار و ارمنستان با ۲۶۵ میلیون دلار از سایر کشور‌های این اتحادیه بیشتر بوده و نسبت به ۱۰ ماهه سال ۹۸ به ترتیب افزایش ۲۹ درصدی و کاهش ۲۷ درصدی را تجربه کرده است.

در ۱۰ ماهه ۹۹ مقدار وزنی صادرات ایران به دو کشور بلاروس با افزایش ۴۴ درصدی و روسیه با افزایش ۲۶ درصدی همراه بوده و به مقصد کشور‌های ارمنستان، قرقیزستان و قزاقستان با افت وزنی مواجه شده است، اما به‌جز ارمنستان و قرقیزستان، صادرات ایران به سایر کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از لحاظ ارزشی با افزایش همراه بوده است.

میانگین قیمت صادرات ایران به اوراسیا برابر با ۳۷۵ دلار در هر تن و میانگین قیمت واردات از این منطقه برابر با ۳۵۱ دلار در هر تن است. بالاترین میانگین قیمت صادراتی ایران به مقصد بلاروس با رقم ۲ هزار و ۹۸۸ دلار در هر تن، قزاقستان با رقم ۵۲۷ دلار در هر تن و روسیه با رقم ۴۷۸ دلار در هر تن است.

از کل صادرات ایران به پنج کشور اوراسیا در ۱۰ ماهه سال ۹۹ حدود ۶۱۰ میلیون تن به ارزش ۴۵۸ میلیون دلار به اقلام کشاورزی و غذایی اختصاص داشته است که سهم این اقلام از کل صادرات ایران به این منطقه از نظر وزنی معادل ۲۷.۸ درصد و از لحاظ ارزشی برابر با ۵۵.۶ درصد است.

مقاصد اصلی صادرات کشاورزی و غذایی ایران در بین کشور‌های اوراسیا سه کشور روسیه با رقم ۳۲۷ میلیون دلار، قزاقستان با رقم ۸۵ میلیون دلار و قرقیزستان با رقم ۲۱ میلیون دلار هستند.

واردات ایران در ۱۰ ماهه سال ۹۹ از کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا حدود ۲.۷ میلیون تن به ارزش ۹۵۶ میلیون دلار بوده (۳.۱ درصد از کل ارزش واردات کالایی) که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی افزایش هفت درصدی را تجربه کرده و به لحاظ ارزشی حدود ۱۲ درصد کاهش یافته است.

بیشترین میزان واردات ایران در ۱۰ ماهه سال ۹۹ در میان کشور‌های اوراسیا از کشور روسیه به ارزش ۹۰۱ میلیون دلار بوده است که این مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود چهار درصد کاهش را نشان می‌دهد.

اگر چه تراز تجاری ایران در ۱۰ ماهه سال ۹۹ با کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا منفی ۱۳۲ میلیون دلار بوده، اما این مقدار نسبت به سال گذشته با بهبود ۸۸ میلیون دلاری همراه بوده است که بخشی از این بهبود به دلیل افزایش صادرات و کاهش واردات به‌طور همزمان از بلاروس، قزاقستان و روسیه و بخشی از آن فقط به دلیل کاهش واردات از قرقیزستان بوده است.

تراز تجاری ایران در ۱۰ ماهه سال ۹۹ با کشور‌های ارمنستان و قرقیزستان تضعیف شده است.

در مبادلات تجاری ایران با پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا در ۱۰ ماهه ۹۹، تراز تجاری ایران بیش از سایر کشور‌ها به نفع روسیه بوده (منفی ۵۱۴ میلیون دلار)، اگرچه نسبت به ۱۰ ماهه سال گذشته با بهبود ۱۰۶ میلیون دلاری به نفع ایران هم همراه بوده است.