سندباکس و فرصت‌های پیش‌روی بلاکچین

اقتصاد ۲۴ - در ابتدای نشست رئیس کمیسیون فاوای اتاق بازرگانی ایران از اهمیت صنعت بلاک‌چین در ایران گفت و اینکه داده‌ها باید در فضای امن تبادل شود؛ برای همین وزارت اقتصاد و دارایی در هفته‌های گذشته از پروژه سندباکس رونمایی کرده که به امنیت سیستم کمک می‌کند و موضوع بررسی این نشست است. او تاکید کرد: امیدواریم حاصل این جلسه به این ختم شود که فعالان اقتصادی با تکنولوژی صنعت بلاک چین که به توسعه کسب‌وکار‌ها کمک کنند، بیشتر آشنا شوند.

بعد از آن بهشتی سرشت، عضو هیات مدیره و معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار ایران درباره نقش فناوری بلاکچین در بازار سرمایه و آینده بازار سرمایه گفت: کلیه بازار‌ها با چالش‌هایی مواجه می‌شوند، ابزار‌های نوین و تراکنش‌ها وقتی بیشتر می‌شود، این چالش‌ها عمیق‌تر و جدی‌تر می‌شود. مثلاً ما در سال قبل با چالش‌هایی مواجه شدیم و از قبل همین چالش‌ها هزینه گزافی به خیلی از کشور‌ها تحمیل می‌شود. او گفت: اگر این سیستم‌ها دچار اختلال شوند، ریسک به بازار تحمیل می‌شود.

بهشتی سرشت ادامه داد: عدم کارایی سیستم یکی از مسائلی است که باید موردتوجه قرار گیرد؛ سرعت انتشار اطلاعات، شفافیت، نظارت بر معامله و دخالت‌های صورت گرفته در کارایی و عدم کارایی بازار‌ها تأثیر دارد. موضوع بعدی کار بدون توقف بازار سرمایه است که با فناوری‌های نوین و بلاکچین این انتظار از بازار سرمایه وجود دارد. در تمامی کشور‌ها ساعت معاملاتی محدود است، که به بحث کارایی بازار کمک می‌کند، اما با تکنولوژی فعلی چالش کار بدون توقف مشکلاتی به وجود می‌آورد که باید برای حلان فکر شود.

او تصریح کرد: بلاک چین با شفافیت همراه است و هر کس می‌تواند از صحت‌وسقم آن اطمینان یابد. فرصت مقررات گذاری و تنظیم گری هوشمندی لزوم این فناوری است. حذف نهاد‌های واسطه، از اثرات این صنعت است.

بهشتی سرشت ادامه داد:، اما صنعت بلاکچین کجا می‌تواند مشکلات بازار‌های سرمایه را حل کند؟ فناوری بلاک چین باعث حذف سازمان‌های اوراق بهادار می‌شود. مثلاً چند ماه قبل در کشور NFT راه‌اندازی شد که می‌خواهند با آن اصالت کتب خطی و برخی سند خطی مطرح شود و بعداً می‌توانند از این اوراق بهادار استفاده کنند.

او ادامه داد: اوراق بهادارسازی برای دارایی‌های معنوی و مشهود اگر مورد استقبال قرار گیرد بستر انتقال سهام که در سازمان‌های بورس شناخته‌نشده است، فراهم می‌شود. البته الآن دو نوع نگاه به استفاده از فناوری‌های نوین و بلاک چین در بازار سرمایه وجود دارد. یکی مأموریت حداکثری برای این صنعت است و دیگری کارکردگرایی است. در نگاه حداکثری کمیسیون و سازمان اوراق بهادار دچار چالش می‌شود و باید مأموریت خود را بازتعریف کند و نگاه سنتی را اصلاح کند، اما نگاه کارکردگرا یعنی به‌موقع نیاز از فناوری‌ها استفاده شود. اینکه الآن کدام نگاه حاکم است، باید گفت که برای خیلی از کمیسیون اوراق بهادر مصادیق و صورت‌مسئله مشخص نیست.

رویکرد برخی در سازمان بورس و اوراق بهادر این است که انفعالی رفتار نکنند و برخی عکس آن می‌اندیشند یعنی بنشینند و نظاره کند که روند تکنولوژی به چه سمتی می‌رود تا بعداً تصمیم بگیرند از کدام بخش تکنولوژی استفاده کنند؛ این رویه کم‌خطر است.

او تأکید کرد: سازمان اوراق بهادار نمی‌خواهد نظاره‌گر تکنولوژی باشد، تکنولوژی می‌تواند همه‌چیز را تغییر کند و سازمان بورس باید خود را وفق دهد. استفاده از سندباکس با همین هدف بهره‌برداری شده است. سندباکس هم برای هم گام بودن است تا شرکت‌های دانش‌بنیان و صاحبان ایده هر کجا فکر کنند این فناوری در خدمت بازار و شفافیت و کارایی باشد از آن استفاده شود. باید بدون مقررات گذاری پیچیده فضایی فراهم شود که شرکت‌ها و صاحبان ایده محصولات خود را در فضای واقعی و قابل‌کنترل تحت آزمون قرار دهند.

او تأکید کرد: امیدواریم این پدیده سندباکس کمک کند تا همگام با تحولات فناوری پیش برویم و بازار سرمایه و سرمایه‌گذار بتواند از این فرصت بهره بگیرد.

بعد از آن طلایی گفت: ما هم در ما در اتاق ایران و کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات سعی می‌کنیم همگام با این تکنولوژی پیش برویم؛ در شناساندن رمزارز‌ها و صنعت بلاک چین به فعالان اقتصاد تلاش می‌کنیم. یکی از راه‌ها برای هماهنگی فناوری صنعت بلاک چین این است بتوانیم انجمنی تشکیل دهیم که زیر نظر اتاق ایران کار کند.

بعد از آن عبداللهی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت امور اقتصاد و دارایی گفت: زمانی که ما بحث اقتصاد هوشمند را شروع کردیم سعی کردیم مفهوم‌سازی صورت گیرد، برای همین تلاش کردیم برنامه راهبردی نوشته شود و چارچوب آن کار مشخص شود.

او افزود: باید کم کم سراغ تنظیم‌گیری هوشمند برویم. یکی از المان‌های همین مساله، سندباکس است. سندباکس‌ها می‌توانند برهم زننده قوانین و مقررات باشد.

عبداللهی گفت: استفاده از سندباکس‌ها در سایر کشور‌ها می‌تواند درس‌های خوبی برای ما داشته باشد. انگلستان در سال ۲۰۱۵ با همراهی هند شروع به مدیریت و هدایت سندباکس کرده است.

رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت امور اقتصاد و دارایی افزود: نباید فراموش کنیم که سندباکس با اجرای پایلوت متفاوت است و در یک محیط کنترل شده با مشتری واقعی کار می‌کند و اساسا همه چیز را نمی‌توان سندباکسی کرد. اما برای مثال سندباکس می‌تواند کمک بزرگی به ساماندهی رمزارز‌ها کند. امروز می‌بینیم که هر کس از منظر خودش وارد موضوع رمز ارز‌ها می‌شود؛ بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، مراجع تقلید و ... سندباکس برای همین توصیه می‌شود تا همین دغدغه‌ها و چالش‌ها را حل و فصل کند و به سرانجام برسد.

عبدالهی در ادامه به تحلیل برخورد حاکمیت با موضوعات تازه روز، پرداخت و تشریح کرد: حاکمیت و قدرت در بیشتر کشورها، الگوریتم مشخصی برای مواجهه با فناوری‌های نو دارد. در مرحله اول عموما آن را رد می‌کند و نگران است که به واسطه آن مشکلاتی در کشور ایجاد شود. در مرحله دوم معمولا در مقابل پذیرش آن توسط خود و جامعه مقاومت می‌کند. در گام سوم و در نهایت، اما حاکمیت معمولا به تدوین قانون و طراحی ساز و کار برای فناوری تازه آمده می‌پردازد که البته تجربه نشان داده این قوانین کارآمد نیستند چرا که از مسیری عبور می‌کنند که استاندارد‌های لازم برای آن فناوری را ندارند.

او تاکید کرد: امروز باید بخش خصوصی و حاکمیت با هم بنشینند و ریسک‌های یک محیط سندباکسی را احصا کنند. چکش‌کاری محیط آزمون تنظیم‌گری باید در دستورکار قرار گیرد تا ایده‌های نوآمده در فضای تازه سنجیده شود. هر نهاد باید سندباکس خود را راه بیاندازد و تفکر سندباکسی در مدیران ارشد شکل بگیرد؛ از بانک مرکزی گرفته تا بازار سرمایه. اگر دولت بانک مرکزی را ملزم به راه اندازی سندباکس کرده بود، امروز وضعیت بهتری در حوزه رمز ارز‌ها داشتیم. همچنین این فناوری برای آزمون و خطا ایده‌های مبتنی بر بلاک‌چین، بسیار محیط خوبی است.

عبدالهی همچنین در ادامه به ارائه برخی آمار‌ها در این حوزه پرداخت و گفت: در حال حاضر، ۳۱سندباکس فعال در دنیا وجود دارد. ۹ محیط آزمون در حال تصویب است و به ۹ کشور دنیا پیشنهاد‌هایی در این حوزه داده شده واین کشور‌ها در ریل تغییر قرار گرفته‌اند.

او با ذکر مثالی درباره لزوم سندباکس‌ها گفت: چندی پیش استارت آپی در حوزه سوخت رسانی آنلاین راه اندازی شد، پیشرفت کرد و در نهایت به خاطر اینکه اعلام شد سوخت مورد نیاز آن استاندارد نیست، فعالیت این کسب و کار متوقف شد. سند باکس می‌تواند از زیان‌های این چنینی برای کسب و کار‌ها جلوگیری کند.

عبدالهی همچنین توضیح داد: آمار‌های به روزرسانی شده حکایت از آن دارد که ۱۰درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها، در بلاک چین ذخیره می‌شود. همچنین چین بنا دارد در سال ۲۰۳۰، ۲۶درصد از تولید ناخالص داخلی خود (۷هزار میلیارد دلار) از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های این حوزه تامین کند. برزیل، امارات، تایلند و سوییس از کشور‌هایی هستند که برای تحقق سندباکس گام‌های جدی برداشته‌اند.

طلایی رییس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران در ادامه این نشست گفت: مرکز نوآوری اتاق بازرگانی ایران به همراه مرکزپژوهش‌ها و کمیسیون فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی و وزارت اقتصاد می‌توانند کارگروهی را تشکیل دهند و کمک کنند که در این بستر تازه فراهم شده، حضور استارت آپ‌ها تقویت شود.

در ادامه این نشست، امیر هامونی مدیرعامل فرابورس ایران به تببین مزایای توسعه سندباکس پرداخت و چارچوب کلان آزمون تنظیم‌گری در بازار سرمایه را تشریح کرد.

او همچنین محیط‌های آزمون بازار سرمایه را بررسی و مراحل نحوه ثبت و به نتیجه رسیدن درخواست متقاضیان را تشریح کرده و گفت: از همین تریبون از همه صاحبان ایده دعوت به حضور و همکاری می‌کنم.