چه رانتی پشت انتخاب طراح لباس کاروان المپیک ایران بود؟

اقتصاد ۲۴- کاروان تیم ملی ایران در حالی برای شرکت در المپیک ۲۰۲۱ عازم توکیو شد که وقتی در دقیقه نود مقابل دوربین خبرنگاران مستقر در فرودگاه قرار گرفتند، موجی از انتقادات نسبت به طراحی لباس آن‌ها مطرح شد. عمده منتقدان گفته بودند لباس طراحی شده نه هویت دارد و نه زیباست. بالاخره اعتراض به نحوه پوشش ورزشکاران منجر به حذف همکاری کمیته المپیک ایران با طراحان لباس حامی تیم ایران شد.

این اولین بار نیست که انتقادات به طراح لباس تیم‌های ورزشی منجر به لغو قراداد با طراحان لباس می‌شود. سال ۱۳۹۵ در المپیک ۲۰۱۶ ریو نیز لباس تیم ملی فوتبال جنجال برانگیز شد. آن زمان اعلام شد که یک شرکت محصولات ورزشی ایتالیایی به نام جیووا برنده مزایده طراحی لباس بازیکنان تیم ملی ایران شده، اما جنجال‌ها بر سر این لباس در نهایت منجر به فسخ قرارداد فدراسیون فوتبال با شرکت جیووا شد.

فدراسیون فوتبال ایران در آن زمان شرکت پوشاک و لوازم ورزشی جیووا ایتالیا قراردادی سه ساله بسته بود، اما در نتیجه اعتراضات و به گفته خود فدراسیون، کیفیت «نامرغوب» این لباس‌ها، قرارداد را فسخ کرد.



لباس المپیک ریو ۲۰۱۶ هم روند مشابهی را طی کرد. یک طراح ایرانی به نام مهناز آرمین لباسی را تحت عنوان خورشید صلح المپیک طراحی کرد. لباس با انتقادات زیادی همراه شد و در نهایت به سرنوشت دیگر لباس‌ها دچار شد. ترکیب دو رنگ آبی و نارنجی در این لباس انتقادات فراوانی را در پی داشت. انتقاد‌ها آن زمان اینگونه بود که این لباس مشابه یونیفرم لباس‌های رستوران‌هاست و ؤنگ آن شبیه مداد پاک‌های قدیمی است.

المپیک توکیو هم از قاعده سال‌های گذشته مستثنا نیست. برند مزون ایران زمین متعلق به مهرنوش تیمورزاده و زاگرس پوش متعلق به رحیم چگینی اسپانسر لباس اعضای کاروان اعزامی ایران به بازی‌های المپیک شدند. تجربه اعتراضات و حذف لباس قبل از اعزام کاروان نشان داده بود که نباید لباس رونمایی شود و با همین استدلال تیم‌های ملی ایران پای پرواز روبروی دوربین خبرنگاران حاضر شدند و لباس آن‌ها رونمایی شد. همین تصاویر کافی بود تا موج انتقادات بالا بگیرد.

پشت پرده لباس المپیک از زبان اتحادیه پوشاک ایران

ماجرای انتخاب این لباس پشت پرده جالبی دارد؛ عضو اتحادیه پوشاک ایران پشت پرده انتخاب دقیقه نودی و فراقانونی طراحان لباس المپیک توکیو را افشا کرده است. مجید نامی عضو اتحادیه پوشاک مزیت‌هایی که طراحی لباس تیم ملی برای برند‌های لباس دارد را شرح داده و به رویداد۲۴ گفته «وقتی برای طراحی لباس شرکتی انتخاب شود، خودش اسپانسر می‌شود چرا که این انتخاب برایش منافع بیشتری خواهد داشت.»

او فرآیند انتخاب را شرح داده و گفته «شورای عالی برند با دعوت کارگروه ملی مد و لباس و کمیته ملی المپیک، دو سال پیش برای این منظور دعوت به همکاری شد. هدف از این دعوت هم جلوگیری از تکرار اتفاق‌های قبلی بود. گفتند کار طراحی و کار پیش تولید را کارگروه مد و لباس به همراه کمیته ملی المپیک انجام دهد. در این فرآیند از برند‌های پوشاک ایران و همه طراح‌های معروف که به صورت صنعتی در ایران کار می‌کنند، دعوت به عمل آمد.»

نامی ادامه داد «از دو سال پیش این فرآیند شروع شده. جلسات متعدد برگزار شده و وقت و هزینه بسیار زیادی هم از طرف شورا هم از جانب طراح‌ها صرف شد. طراح‌های لباس ایرانی طرح‌های خود را ارائه دادند و طرح‌ها در چند مرحله ممیزی شد؛ به پیش‌تولید رسید. نمونه‌ها دوباره ممیزی شد و در نهایت یک سری طرح‌ها انتخاب شدند و اشکالات نهایی آن‌ها گرفته شد و به صورت زنده در حضور مسئولان کارگروه نمایش داده شد. در آخر سه چهار طرح به فینال رفت.»

یک دفعه شرکتی را وارد مرحله فینال طراحی لباس کردند

او به بروز یک اتفاق عجیب در فرآیند انتخاب برند طراح لباس المپیک اشاره کرده و گفته «در جریان این پروسه و کار‌های داوری، مشخص بود کدام طرح‌ها در حال بررسی هستند، اما یک دفعه در جلسه آخر یک همه دیدند که نفر سومی هم بدون اینکه هیچ ممیزی طی کرده باشد وارد رقابت شده و اتفاقا همین نفر سوم هم انتخاب شد.»

نامی دلیل عدم رونمایی از لباس قبل از اعزام کاروان را نیز جلوگیری از تاثیر اعتراض مردم به طرح لباس و حذف آن عنوان کرد و گفته «گذاشتند لباس را پای پرواز رونمایی کردند که اگر اعتراضی مثل دفعات قبل شود، فرصت برای سایر طراحان وجود نداشته باشد که طرح‌های خود را رسانه‌ای کنند. ولی خب اعتراضات شدید بود و باعث شد باز هم لباس‌هایی که انتخاب شده رد شود.»
به جای تولیدکنندگان صنعتی یک مزون خیاطی برای طراحی لباس کاروان المپیک انتخاب شد

او به اهمیت حرفه‌ای بودن طراح کاروان المپیک اشاره کرده و گفته «کاروان المپیک مصارف گوناگونی دارد و طراح باید به یک کلکسیونی از لباس را طراح بر اساس یک ایده‌ای طراحی کند؛ ما در تولید این لباس‌ها در ایران درکی وجود ندارد. آخرش می‌بینید که مانتوی کاروان یک ساز می‌زند، کت شلوار یک ساز می‌زند. کت شلوار‌های این سری مانند کت شلوار اداری بودند.»

نامی به کیفیت کار نیز انتقاد کرد و گفت: «لباس‌ها کیفیت دوخت خوبی نداشت. هنوز هم خیلی خوب دیده نشده و منتظر هستیم در رژه و مسابقات بقیه کلکسیون را ببینیم. اما همه این‌ها یک سلیقه و تفکر حرفه‌ای می‌خواهد که طراح‌های منتخب فاقد آن هستند.»

او نسبت به انتخاب یک «مزون و خیاطی» به جای تولید کنندگان صنعتی کشور برای طراحی لباس تیم ملی ایران اعتراض کرده است.

بیشتر بدانید فیلم/ افشاگری درباره نحوه انتخاب لباس المپیکی‌ها

شورای عالی برند در نامه‌ای به کمیته ملی المپیک سوالاتی را درباره شخص یا اشخاصی که از برند‌های منتخب طراحی لباس المپیک حمایت کرده‌اند، مطرح کرده و گفته «بر چه اساسی برند سوم بدون آنکه هیچ یک از مراحل انتخابی شرکت نماید به ناگاه در روز نهایی اجازه ارائه طرح خود را پیدا کرد؟ چه شخص یا اشخاصی از این برند برای شرکت در جلسه آخر حمایت کرده اند؟»

لباس مردانه کاروان المپیک

برند زاگرس پوش بروجرد طراح لباس‌های مردانه کاروان اعزامی ایران به المپیک توکیو است. این واحد صنعتی حمایت‌های دولتی قابل توجهی دریافت کرده است. سال ۱۳۹۲ استاندار لرستان از رایزنی با یکی از بانک‌ها برای تخصیص اعتبار به زاگرس پوش خبر داده بود.

طراح لباس زنانه کاروان المپیک

انتخاب طراح لباس زنانه هم با انتقادات زیادی همراه بوده است. مزون ایران زمین که در منطقه شهرک غرب واقع شده، از دید بسیاری از کارشناسان تنها در حد یک خیاطی کوچک است که بزرگترین موفقیتش طراحی مانتو برای چند تن از بازیگران کشور بوده است.

لازم به ذکر است که کمیته ملی المپیک از محل بودجه کشور میلیارد‌ها تومان برای آماده‌سازی شرایط کاروان المپیک تامین مالی شده است. بخشی از این هزینه‌ها قاعدتا در راه انتخاب طراح لباس و برگزاری جلسات مربوطه صرف شده است. انتخاب‌های این چنینی که در نهایت به دلیل اعتراض‌ها لغو می‌شوند، هدر رفت بودجه کشور در وضعیت کرونا و تحریم است.

بودجه طراحی لباس المپیک